 |
Questa pagina non richiede alcuna rilettura. | |
populo Romano Thrasymenus, funestus Trebia, detestabiles Cannae. Et hunc eludamus ictum. Numcrat quidem Poenus clades Romanis datas; sed actos de Romanis triumphos non numerat. Quid ita? Quid? con’erte utrinque belli caussas: Hannibal contra gentium ius lasque Saguntum petit, excindit, delet, ut inde belli fomenta rapiat; Romani a fide ad bellum adacti ut sociorum ulciscantur excidium. Conferte Scipionis in Hispania continentiam cura Hannibalis impura inter Campanos vita; intactam illius virtutem prudentiamque cura liuius perfidia; quanta ille humanitate, hic quanta crudelitate exercitus in officio ac fide contineat. Conferte cura Cartilagine Romam: liaec, cum acri obsidione tcneretur, iusto praecio fundos commercabatur, quem hostes insederant; illa, ubi semel ad moenia vidit hostes, funditus ruit: liaec conferte, et ab Romanis veram belli gloriam, eius gloriae umbram a Poenis stetisse comperietis. Sed dictis quis vestrum fortasse nondum etiam det manus, qui ex nostri temporis rebuspublicis Turcicam observarit a studiis literaruin prohibitam et maxinio imperio potentem armorumque gloria non vulgarem. At nisi Sergius impie Christiana doctrina abusus rempublicam Turcicam legibus fundasset, ncque in eam Arabum, qui literati fuerunt, bona militiae instituta defluxissent, neque a nostris et novae belli machinae et novae propugnandarum expugnandarumque urbiuni artes proditae essent, quid? non dico tantum hostem, sed ullani prorsus eam rempublicam liodie in orbe terrarum haberemus? Atque heic idem milii evenire intelligo, quod iis, qui per avia sibi muniunt viam, et duni obiecta amoliuntur, una opera et itineris partem faciunt. Etenim cum ea, quac proposito arguniento obstrui videbantur, disiiccremus, plurimum eius probavimus, quod bonaruni studia literarum ad rem bellicam impense conducant. Nunc autem, si paullo ociosius eius rei caussam vestigare velinius, illa, nisi fallor, praecipua videtur: quod bella sint iuris iudicia. Novam diffinitionem fortasse mirati estis; rationes attendile. Duplex liomini civitas: quarum unam natura dedit, alter2m nascendi conditio; illa coelo, liaec certis finibus terminatur; utraque suis legibus constituta; illam fas nationum, hanc populi,
