Rätoromanische chrestomathie X/Florin Pitsch/Poesias/In matrimoni baingratià

Da Wikisource.
Poesias - In matrimoni baingratià

../Per las juvantschellas ../../Collecziun da chanzuns da Messa IncludiIntestazione 15 maggio 2023 75% Da definire

Poesias - Per las juvantschellas Collecziun da chanzuns da Messa - Collecziun da chanzuns da Messa

[p. 258 modifica]

In matrimoni baingratià.

(Poësias ladinas da Müstair da Ml. F. Pitsch. Innsbruck. Stampa Fel. Rauch. 1904.)

[p. 43] Bain tuornà compar Silvester,
Eisch bain stat adüna saun?
Tà rivasch ossa be dal ester.
Teis’ bain it bain a maun?

5O padeis, meis char compar,
Con mai non eisi mal passà,
Ma con tai, co vegn a star?
Schon bain da löng eisch maridà.

Anzi schon desch onns passats,
10Portain noss juff in bun’uniun
Diversas sun contrarietats,
Pazienza! senza far menziun.
Ma dim ün pà: a chi asch spusa?
Asch propi üna buna donna?
15Asch bain in prüma bain pensà
Sco ch’ün prudaint suponna.

[p. 44] Ma dim ün pà sias qualitats,
Per sperar bunas ovras,
Per fondar bain probabiltats,
20Per richas taunt co povras.

Qual carierra avaunt maridar
Ha quella juvna manifest
Eisi stat da bler decider
O qualcha ferm contest?

[p. 259 modifica]


25Da cha persunas educada?
A proporziun da seis possess?
Da cha persunas colaudada?
In seis spettant progress.

Cha donna fu sia mamma,
30Co jet sia ecconomia?
Qual vulgo e quala fama
Possess la in vita sia.

Buna patruna?
Bricha malsauna?
35Bricha pultruna?
E bricha vauna?

Laboriusa?
Paziainta?
piserusa?
40prudainta?

[p. 45] Talas donnas faun honur al sacramaint,
Faun honur lur ajens mauns,
Faun honur l’omnipotaint,
A lur marit et lur uffaunts

45Scha quistas ditas proprietats
La vëgla tot vess possedü
La figla da mamma qualitats
Ell’arta e non ’la falla plü.

Scha ciò scha tot manifestà
50Schi posch schon esser bain containt
Tü eisch perfett bain maridà
Et degn dal Sacramaint.

Da quists buns duns sco poss ta dir
Schi. Diou l’ha compartida
55Scha quai foss eir per l’avvegnir
Schi nhai üna buna partida.

Asch eir uffaunts, compar?
Da tot vö tor notizia,

La tia familia visitar
60Per segn dell ’amicizia.

Ha bun di! mia chara comar,
Co vai con vu, con vossa chà.
Sco m’hà quintà il bun compar
Am suni propi consolà.

65[p. 46] Eir bain jarai con voss uffaunts
Dal Segner hauat benediziun

In ogni fat chi’ s vegn a mauns
Sarai la pasch et sonch’uniun.

Dit ailch sün quai eir vu, comar;
70„Eir jau sun bain containta
Qualcha crusch vö jent portar
Senza d’esser malpaziainta.

Jau rov a Diou per ün bun spiert
Per mai, pel om, pels chars uffaunts,
75Per protectiun in quist desiert
Per nu e quai cha nu vain in mauns.

Daldasch hom tot quai cha disch?
O schi, bain jent vö jau refermar
Anzì amò da frisch
80Vö quai et plü confermar.

Per roba non nhai guardà,
Taunt’üna vegni tras,
Bain bler ma vevni critticà
Chim dettan oss’ün pà del nas.

85Bravo compar! jetzt ist es wie es ist,
Mez ladin e mez todaischg,
Tü eisch stat ün brav jurist
Per quai asch nom Franzaischg.
17*

[p. 260 modifica]


[p. 47] Quint’ans ün pà dal ester
90 Da tal materia in quists proposits
Da noss compar Silvester
Sentiraini blers sproposits.

O pür massa bler del mal,
Vizis et surmainamaint,
95 O pover quel, il qual
Sa lascha mainar aint.

Da luxus vegn luxuria
Dal luxus vegn faldà
Dal luxus vegn penuria
100 Fatüda ais tala chà.

Poppas lischas bain petnadas,
Poppas bellas taunt strengüdas,
Degnas d’esser decoradas,
Sch’ün non vess las cognoschüdas.

105 Sbassar fauni ad atra glieut
Sa Diou, infina cura,
Tot il mond eis ossa vieut
E tot ais it sott sura.

L’inviern i saltan stogn,
110 Tridas tscheras faun d’està,
E stolan ir il bogn,
Per acquistar lur sandà.

[p. 48] Scha mammas fossan bravas,
Las stessan da maniv,
115 A quost’ las dar perchadas
E schmiziar eir sül viv.

Cha schi chi sa müdessan,
Perdessan schon il sfrign,
La rigur, schi la vezessan,
120 Mettessan schon a stim.

Malavita la plü part
Eis mamma sco la figla,

Sa retira dalla vard
E sco’ la vegn, ’la pigla,

125 Hi fuits, i saltan bain e chantan bain:
„Junfra Venus e Cupido“
Baiban jent Caffe und Wein
A costas da lur „fido“.

Con lur vesta veneranda
130 Quernessan jo perfett e nett
Tott l’Holanda sco l’Islanda
Mettessan sott quel tett.

Chauntan bellas profezias,
I paran be sibillas,
135 Per vender bain lur merchanzias.
In fatt sun bè claviglas.

[p. 49] Chauntan hymnis da Sirenas
Bot sül mar e bot sül glatsch
Et schi clappan ün con pennas,
140 Schi èl bel, et aint il satsch.

Al lian strett e boccar clüs,
E quai vol dir il mal maridar,
Il quernan sco cul füs
Infin chi’ l vegn da cridar.

145 Illura brajal d’adjutur:
Ajuto ajuto schur curato!
E quel risponda plain dolur:
Pazienza, dopo fat contratto.

Ajut schur curat!
150 Quel satan eis sün tett
Poss’el portar quist contratt,
Quai t’al dischi cler e nett.

El eis amò sün tett,
E jau sun quà sott aint,
155 Ed amò non eisi drett,
Il satsch eis plain e jau sun l’aint.

[p. 261 modifica]


Bler viss havaîni schon da quai,
Per passiuns in povertà
Maglessan ora lur part solai
160E perdan eir moralità.

[p. 50] Qualüna portan chatschas sott
Tut dals homens con grifladas
Per podair quernar tott
Et gnir incorunadas.

165Mainan l’ aua sün lur moglin
Per ruojar bain e molar
Con chütschar jent vinars et vin
A quost del tölpentaller.

Da nascus i maglan grass
170Et saun polit consümmar
D’ intaunt ils martirs maingian pass
E polan star a fümar. —

Schid eis ün bun bacun
Pirtan ellas ün pà per ün.
175Hauni ailch da pac da bun
Schi daun al pover brün.

Bleras mammas tegnan terz
Las mossan far las fairas
Faun quai sco far ün scherz
180Con dir manzögnas nairas.

Per ün matrimoni bun
Non pol ün esser grat abot,
Pür massa blers da quels non sun
Chi fessan grond fagot.

185[p. 51] Qual üna eir pajaisaunas
Sa lian scols bastuns
Infin chi sun malsaunas
E cridan pels chantuns.

La mamma eis anguschiada
190Vegn pro con ögls sco ün për marellas,

La dà grond’ legnada
Et vegnan in charpellas:

N’ ha ta ditta tauntas jà
La sanda sufrescha donns
195Ossa tirasch mal teis flà
Et eisch in povers pons.

Avaunt a Diou asch pechaintà,
Ta dar ün pà sül gniff
Tot dirà: tü asch merità,
200Oss’ha ’la il mal del fiff!

Quai eis cunter il tschinchavel
Pürmassa mala vita!
Po mainar amò al sesavel
E quostar eir la vita.

205Uschetta faun las fantinellas
Baiban aint las vanitats
Uschetta faun las franzinellas
E sequan tot las novitats.

[p. 52] Ossa, chara comparada
210„Ün pà sa n’ ha quintà,
Ün pa ’la lunga ün pa ’la lada,
Co passa via da quà.

Foss bain ’mò plü da dir —
Laschain eir ailch ün ’atra jà,
215I foss da far sturdir
Da vaira gnir varzià.

Piglai quist tot in buna part:
Bun e nasch per documaint,
Il Segner sia da vossa vard
220Sa guverna vossa maint.

O char compar nu t’ ingraziain
Per taunts graziùs avìs,
Teis pleds da jùst als venerain,
Sco vaira sun precis.

225Al Segner laini ringraziar
Per seis divin amur
Dal bain ans lain edifichar
Dal mal ans tor garschur.

[p. 262 modifica]


La terra trembla sott noss pês
230Sch’ün vess da far quel quint
Cha ün o l’ater or dals seis
Riviss a tal procint.

[p. 53] Pazienzia jent lain vair
Con quist nos pover gnieu,
235In confidenzia a tot podair
Calculain süll’ajüd da Diou.

L’ans ha dunà las creatüras
Las bonedidas con bun spiert
Saunas bain da lur lasüras
240Fain ill noss et el nons fà da tiert.

Eir la pasch ans hal dunats
.Per far cha ün l’adura
Et ans far bain preparats,
Sülla nossa ultim ’ura.