Chanzuns Popularas Ladinas (1897)/0

Da Wikisource.
../

../1 IncludiIntestazione 17 ottobre 2015 25% Da definire

Chanzuns Popularas Ladinas (1897) 1

Introducziun


Nel an 1873 publiohet, Alfons Plugi ün'interessanta ouvretta supra las chanzuns popularas d'Engiadina.11) Quella contegna eir il text da 16 dellas plü bellas chanzuns, chi sun per part intessüdas nella dissertaziun, per part aggiuntas a medemma. In pari temp fet Flugi stampar in ün periodic filologic otras 36 chanzuns.22) Ed ais propi dan, cha bo pacs da nos pövel romantsch cognuoschan quaistas pttblicaziuns — clal rest la solita sort da tuottas ptiblicaziuns romantscbas in quels periodics docts tudais-ohs.. Las medemmas chanzuns gnittan reprodüttas da Prof. Ulrich in sia Crestomazia eng'iadinaisa.3

Plü tard, nels ans 1879 ed 1880, comparit nel „Engiadinais" üna seria d' artichels. da F. Grand supra la chanzun populara ladina,41) e là comparan darcheu diversas clellas sopra menziondas chanzuns, saja in extenso, saja in excerpts. Eir fragmaints dad otras chanzuns, ptistüt da bain quantas del XVII. secul, contegna quaista remarcabla lavtir. Ncis ans 181)1 e 181)2 avain let cni* in nossas „Annalas" chanzuns engiadinaisas, cha P. J. Derin ans offrit our da sia collecziun. Sia prüma publicaziun consista otir da 26, sia seguonda our da 17 chanzuns,5**) e remarcabelmaing sun be trais d' ellas contgnüdas nollas publicaziuns da Flugi.

— 162 — Ecco dimena, sainza quintar ils fragmaints, passa chanzuns fingià publichadas! Ma con qtie nos s-chazzi non ais amo lönoh bricha exaust. Unicamaing la oolleoziun tla meis bap, Revili' Nioola Vital p. 111., chi sarà bainschi üna dellas ])lü complettas, nonibra passa 200 chanzuns, ed cir scha varquantas non ap'partegnàn strictamaing al gener pòpular, schi contegn' la aino bleras, chi stin degnas tla gnir publichadas. Quellas cha Flugi e P. J. Dorin han fat stampar, as chattan con pacas excepzitins eir nella oolleozitin da niois bap. Per granda part otir tla quaista colle.czitm, per part our da que, ch' ou svossa raccoglief plü tard, surdiin als lecturs dellas Annalas üna prüma seria tla chanzuns, am reservand tla laschar seguir l’ an ventur üna seguonda. Ett non ha fat ingüna schelta oritica; eu ha bleranzi adniiss tuot quellas chanzuns, chi o per lur fuorma o lur contenuto am paran meritaivlas da gnir publichadas, sajan e.llas originalas roinantsohas o traducziuns our tlad otras linguas, appartegnan ellas indubitabelmaing al gener popular o s' avvicineschan ellas plü o main alla chanzun d' arte. Unicamaing las ohanztms contgnüdas nellas quatter publicaziuns sopranomnadas ha exclus e que per evitar repetiziuns. Bleras chanzuns existan in plüs variantas. Las differenzas tanter ün text e l’oter as limiteschan dallas vontas a singuls pleds t) singulas lingias; otras voutas concernan ollas strofas interas; na tl'inrar ha ün mariuscrit alla cua della chanzun amo üna o plüs nouvas 'strofas, chi mancan a tuots seis compagns. Cur cha plüs fuormas am staivan a disposiziun, ha schelt quella, chi'm paraiva la ])lü adattada, sainza garantir d'avair adüna toc la noutla. Chanzuns evidaintamaing slungunadas tras aggiuntas posteriuras, ohi repettan con paca variaziim il contenuto tlollas strofas antecedaintas, am perniettet oir da scurznir, laschand davent il ballast. Qtianto all'ortografia observ, ch'eu non ha resguardà per inguotta il sistom da noss filologs, ohi reprodüan sortqnilusainaing ils manuscrits tale quale, mantgnand perfin evidaints sbagls tla qualche copist malversà, sco soha füssan tantas perlas. Quels sbagls als dan lura occasiun in annotazitms tloctas da metter in parada lur scienza, que ciii po esser fioh interessant pels filologs. Ma eu non fetsch tjuaista publicaziun pols filologs, dimperse pel pövel romantsch, e m'inserv perque simplamaing dell'ortografia

— 163 — actuala d'Engiadina. Cur ch'eu reprodü fuormas insolitas, sohi aiso per non disturbar il metro o la riina della c.hanzun. Cur oh' oti applich excepzionalmaing il dialect d'ün singttl comün, annotesch que expressamaing. Scha is ])ossessurs da chanzuns, chi non sun contgnüdas nellas publicaziuns accennadas, am cbmrnunicheschan (]tiellas, sohi als sa eu gra, e' m inservirà d' ellas per las prossimas Annalas.

  1. Alfons von Flugi, die Volkslioder des Engadin, uebst einem Anlinngo pugndinischer Volkslieder im Originnl und in deutscher Uehorsetzung. Stràssburg 1873
  2. Alfons do Klugi. Chnnzuns populnrns d'Engiadina. in: Kd. Baelimor, Romnnische Studien, III. Heft. Strassburg 1873.
  3. Dr. J. Ulrich, Engndinische Chrestomathie. Hnlle 1882.
  4. F. Grnnd, Ln chanzun populera lndinn. nel ..Engindinnis", Annndn 1879 No. 21—29 od Annadn 1880 No. 2-7. Pontresina.
  5. Propriamaing 18: perche il No. 14 consista our da duos chanzuns. La prüma, commnnzand con „0hara, porche est 'scho siuissa'* coinpiglin las priimns 8 strofas, png. 65: ln seguondu principioschn con „Miserabla vitn min" sün pag. 66 e vn fin nlln fln.