Clau Maissen/Act 5

Da Wikisource.
../

../ IncludiIntestazione 21 settembre 2015 25% Da definire

Clau Maissen Clau Maissen

V. Act.
4. Scena.
[p. 223] Clau Maissen en liung manti liber; Sgier e Planta.
PLANTA. Sche leis spetgar el freid sin vossa gleut?
CLAU MAISSEN. El freid? Quels dis sereins hai jeu bugen.
Mirei, ils quolms, schi alvs ed aults e clars!
[p. 224] Perfin la neiv mi para bun' e caulda.
220 Jeu sun unfis de vies marcau de Cuera,
Della brentina — oh, jeu less turnar,
Turnar a casa! (mira giun plaun) Ah, sche jeu vesess
Ils cars fistitgs de mia paupra gleut,
Che dein vegnir per salidar il bab,
225 Il bandischau, il condemnau, il piars!
SGIER. (dat il maun)
Clau, muossa alla tiara, che sventira
Po buca rumper in ver Sursilvan!
CLAU MAISSEN. Sventira rumpa buca mei. — Signurs,
Con ventireivels ei in pauper pur,
230 Che clauda tuts ses beins cun stretgas seifs!
PLANTA. Jeu hai bein detg, seregordeis vus aunc
De nossa redunonza burasclusa? —
Vus sursilvans mureies sin fatschentas,
Haveies fiug el saung — e quei ei stau
235 Per vus, amitg, ventira e sventira.
(porsch' il maun ad el)
Mo er per la sventira vegn ei sera.
Vus steis en miu casti retratgs culs vos.
CLAU MAISSEN. Vus essas buntadeivels cun nus jasters.
Per mei 's ei traplas, jeu pudess entscheiver
240 En autra tiara la secunda veta.
PLANTA. Vies cor stat si Sumvitg entoch' la mort.
CLAU MAISSEN. Sche dei albiert a mia paupra dunna,
Che ha bargiu avunda tut quels onns
Che siu Clau Maissen fuv' aunc enzatgei!
245 Uss eis el nuot pli, nuot —
[p. 225] SGIER. (ferventamein) Quei ei menzegnas.
Has ti falliu, sco tuts mortals falleschan,
Sche creschas ti egl ault ord la sventira.
Ah, Segner car, savessen nus ensemen
250 Aunc inaga passar tras la Cadi,
Aunc inaga passar sil prau - cumin —
CLAU MAISSEN. (scrola il tgau)
Leu hai jeu mess in crap sin mia olma.
E tuts quels onns hai jeu zuppau quei crap;
255 Oz, oz sto el naven! Tut mia olma
Vi jeu scuvierer sco sin pugn de mort:
Jeu hai sin tschei schi burasclus cumin
El cor falliu encunter nies sogn Placi
Per esser sez 'gl emprem ella Cadi —
260 SGIER. Na, Clau, quei vein nus fatg per nossa patria —
CLAU MAISSEN. Vus bein, vus essas stai in um sincer,
Beinduras ferms e grevs, mai rampinus,
Mai fauls, mai loschs e mai de duas fatschas.
Vus mei silla Cadi! Mei tier sogn Placi!
265 Roghei per mei! Portei salids da mei! —
(el sesaulza)
Jeu sund il bandischau; sin quei miu tgau
Raccolt' in scroc ses quatertschien flurins!
Oh bein, aunc inaga less jeu passar
Tras la Cadi, semesirar culs auters —
270 Epi morir. (El squetscha il manti encunter il frunt.)
PLANTA. Nus mein, signurs! En stiva a Razen
Plidein nus pli quietamein sur tut.
En fatscha della pezza sursilvana
Plidasses vus entochen mesanotg;
275 Uss vul ei fatgs, uss vul ei buca plaids!
[p. 226] CLAU MAISSEN. Mei ordavon! Jeu spetgel aunc sils mes
E vi aunc dir in paternies de sera.
PLANTA. Sche Dieus pertgiri! Nus spetgein sin vus.
(Planta e Sgier passan ora.)
CLAU MAISSEN. (persuls, pren ora in cudisch d' oraziuns)
Sco il fagugn va tras la vall e derscha
280 Ils larischs e ramura tras barcuns,
Zacuda casas - lenn e scarpa aissas
Naven dal tetg cuvretgs cun crapp' e mescal:
Aschia sundel jeu passaus cun possa
E cun fracass tras mia pintga patria.
285 Ei han temiu mei, ussa ein els leds
Ch' jeu sun vargaus. — Vargaus? — Jeu less turnar,
Jeu vi turnar sco bien e sogn fagugn,
Vi luentar la neiv, far verds ils praus,
Madirs ils èrs, dar pastg e paun a tuts.
5. Scena.
Clau Maissen mira giuedora, la palma - maun sur ils égls.
290 CLAU MAISSEN. Vegns ti, o paupra Trina cugl Johannes?
(el surstat e sesa giu sil baun)
O Dieus en tschiel, termettas ti a mi
Ils aunghels uss de tia gesta greta?
La dunna ed igl jerfen de Romeias!
Quels quater égls! Encunter quater taurs
295 Setschentel jeu e poss sfraccar lur corna;
Quels quater égls domognan il Clau Maissen.
(Beingleiti vegn Anna Romeias cul mattatsch, surstat e di lu migeivlamein)
ANNA. Clau, buna sera!
CLAU MAISSEN. Buna sera, Anna!
[p. 227] ANNA. Sventira meina nus puspei ensemen —
300 CLAU MAISSEN. Vendetga meina forsa tei tier mei?
Sefai vitier e rumpa er in rom
Dal pégn derschius, sco auters fan cun riet!
(el leva si) Tgi sneg' a mi ils tscheins, tgi las honurs —
Endretg! Ei han snegau il baun - baselgia,
305 Snegau a mi la fossa en nies vitg
Ed han per vet' e mort mei bandischau;
(riend petramein)
Quels purs de tschocca greta fan rebantscha.
ANNA. (cun dignitat)
Quels purs? O Clau, ti has sprezau quels purs,
Che han portau a ti lur cor sin maun!
310 Sez pur, has ti duvrau ils cors dils purs
Per far miraglia sco in castelan,
E nossas larmas has duvrau per maulta!
CLAU MAISSEN. (vehementamein) Ti tschontschas,
sco gleut pintga pon tschintschar
315 Che han il pèz plein fel e greta nauscha,
Ch' igl uors vul buca star el gagliner.
ANNA. Igl uors? In uors ei staus en nossa casa.
Cur ch' el ei staus naven, ha lu la vieua
Teniu en bratsch quei jerfen sper la bara!
320 O Clau, o Clau, jeu sun vegnida cheu,
Per tei rogar mo per in plaid, mo in solet:
Che ti sei' s schubers de siu saung e mort!
(Silenzi)
MATTATSCH. Vegni, vegni! Carteis vus buc al bab?
El sez ha detg: „Quei ei il maun dil Clau —“
325 Ed ei curdaus e morts. Vegni, dabot! —
ANNA. (passa vitier)
O eis ti schubers de siu saung e mort? —
[p. 228] Jeu mond sco fumitgasa oz egl jester,
Mai ves' jeu pli ils tetgs de nies Sumvitg;
O dai a mi sin via mo quei plaid:
330 Che ti sei' s schubers de siu saung e mort!
CLAU MAISSEN. (en greta)
Ed jeu rispund a ti ne plaid ne miez.
Sch' ei han mei bandischau sco malfitschent,
Sch' ei han vendiu miu tgau al mender scroc,
Sche essas tuts pagai! Negina femna
385 Ha 'l dretg de trer sin mei aunc crappa.
ANNA. Ne plaid ne miez? Sche has ti confessau!
Sche port' il saung avon il Bab dils orfans! —
(migeivlamein)
Uss aunc in plaid dell' Anna de tschels onns:
Jeu roghel tei — malgrad la bara tresta:
340 O dai adatg, la balla ei pinada!
CLAU MAISSEN. Per mei? Ord la Cadi? — Ti queschas? —
(El sesa giu.)
ANNA. Salida tia Trina, tes affons!
Nus sevesein sin tiara maina pli.
Honurs e rauba fan buc or il tschiel;
345 … Pigns eis ti staus sigl ault della ventira,
O seigies en sventira, Clau, pli gronds!
Quei di a ti la paupra Sursilvana.
(Ella va cul buob.)
CLAU MAISSEN. (persuls, sfraccaus ensemen)
Jeu hai falliu, o Segner, miserere!
(El leva si, arva il cudisch e semeina encunter il maletg.)
Purschala schubra sco 'l solegl.
350 Sco l' alva de mervegl,
[p. 229] Nus gida, conforta, nus arva la porta
Dil tschiel per adina, o dultscha regina,
O Maria della glisch —
(Ord igl uaul resuna in siet, ina pintga nebla de purla ei veseivla; Clau
Maissen semeina entuorn, il pugn sil pèz.)
Jeu sun — tuccaus — o Segner — miserere!
(Dus auters siets, Maissen croda e cuviera sia fatscha cul manti. Ils treis
assassins quoran neutier e miran sil miert, las pistolas alzadas.)
355 SCHULDAU. La Frontscha!
RENZO. Valtellina!
IL TIERZ. La Cadi!
(Els svaneschan egl uaul.)
(Ei passa si, plein snavur, Benedetg Arpagaus de viadi cun siu buob.)
ARPAGAUS. In mazzament! — Sgarscheivel! —
BUOB. Bab, jeu tem.
ARPAGAUS. (mond vitier, scuviera la fatscha)
360 Clau Maissen! — Alvs e morts. — Il saung rump' ora —
(Beingleiti retuornan Planta e Sgier e suenter Trina cun Nicolaus e Johannes.)
PLANTA. Eis ti —
ARPAGAUS. Sun buc in assassin.
SGIER. (en schenuglias sper il miert) Clau! — Audas? —
— El ei spartius. Treis plagas! (leva si) — Dieus en tschiel,
365 Con lev per el, uss ha el ina patria!
Con grev per nus! (Trina passa si culs giuvens Maissens)
Familia senza bab! —
Stei leu! Mirei naven! Mirei sin tschiel! —
[p. 230] NICOLAUS. (stuschond naven ils auters)
Il bab sturnius! (peglia Arpagaus) Ei quei ti' ovra, di!
ARPAGAUS. (ferton che Trina e Johannes sefieran plirond giu sper
la bara)
370 Di, buob, hai jeu sittau?
BUOB. Na, na, franc buc!
ARPAGAUS. Sun staus per ir a casa si Sumvitg;
En quei uaul cat' jeu dagur treis umens,
Jeu hai suspect, jeu aud' in siet, dus, treis,
375 E vesel cheu per tiara morts — Clau Maissen. —
SGIER. Sche va en paisch e di alla Cadi,
Che ti has viu siu fegl Clau Maissen, morts,
Sin la planira, lunsch da sia patria! —
(mussond sils dus sper la bara)
Laschei bargir quels égls! Els anflan bein
380 Er' ella stgira mort il maun dil Segner! —
(il solegl de sera terlischa sur la gruppa)
Uardei, il bien solegl va da rendiu,
El ei tut cotschens, mo el ei migeivels,
(el muossa cun omisdus mauns sin Maissen)
E la ruina gronda cheu vegn biala! —
Amitg Clau Maissen, o stai bein, stai bein!
385 Jeu bragel buca cheu sper tei, jeu vi
Satrar tei senza larmas en nies dom —
Mo suenter mond jeu sin in quolm leusi,
E mirel giu cun larmas sin Surselva
E clom': Perduna quei ch' el ha falliu!
390 El ei curdaus, curdaus el maun de Diu.