Vai al contenuto

Pagina:Memorie storiche civili, ed ecclesiastiche della città, e diocesi di Larino.djvu/139

Da Wikisource.
44 MEMORIE STORICHE CIVILI


21. Per intelligenza di tutto ciò, stimiamo doversi supporre, come i Duum-Viri, i Trium-Viri, i Quatrum-Viri erano uno del Magistrato di due; di tre i Trium-Viri; di quattro i Quatrum-Viri; e di questi altri erano, qui publicis nummis adscripti, nunc Quaestoribus superiores, nunc ipsis persimiles suprema quadam auctoritate administrabant Reipublicae aerarium, e si appellavano Duum-Viri, Trium-viri, o Quatrum-Viri Ærarii. Altri Duum-Viri, Trium-Viri, o Quatrum-Viri Juridicundo; perché in Municipiis Jus dicebant ; e questi magna,in Republica gaudebant potestate, tam incivilibus, quam incriminalibus, et in Rebus Sacris, adeò eminenti, ut in dedicationibus Templorum, et Terrarum, dum Diis, Deabusque fierent, et Legem dicerent. Altri Duum-Viri, Trium-Viri, Quatrum-Viri Libripendes, qui ponderibus, eorumque juri praerant, quid perdendum, librandumque esset, et qua trutina examinabant, quod inde justo, et aequo Reipublicae accedebat solvi curabant. E che perciòspecificam quamdam gerebant dignitatem, qui primum, ac supremum Reipublicae obtinebant Magistratum, et cudendi nummos in Coloniis pollebant auctoritate.

22. Questo Magistrato regolarmente era annale, come era il Magistrato de’ Decurioni, de’ Censori, degli Edili, de’ Questori; ma poi per mancanza di Uomini illustri, o per richiesta de’ Superiori, o per il favore del Popolo, nunc in annum secundum, nunc in tertium, nunc in quartum, immo tandem in quintum fuerunt producti, e talvolta bis, et etiam ter eumdem quoque Magistratum adipiscebantur, et eorum munus in eo precipue consistebat, quod Reipublicae suae Ordini praessent, quod ea quae Decuriones, et Populus, Senatus Consulta, et Plebiscita constituissent, et omnia, quae publica negotia concernebant exsequerentur, et ad finem perducerent. Apud ipsos etiam erat jus gladii, idest summa potestas puniendi reos in vita, et nece. Leges etiam aliquando promebant, potissmum cum Juri dicundo essent prefecti, paucis concludo, praeundo, judicando, consulendo, Praetores, Judices, Consules appellari poterant. Come tutto ciò, e quanto si è detto intorno a questo Magistrato presso Damadeno nella d. Tavola di Canosa cap.18., e 19.

23. Quanto ai Censori, apertamente se ne parla nella Cluvenziana cap.41., ove si dice, che Oppianico fusse stato condannato per aver falsificato le Tavole Censorie, Tabulas publicas Larini Censorias corrupisse, Decuriones universi judicaverunt; lo attesta Sigon. in d. cap.8. Nelle Tavole Censorie si registravano da’ Censori i beni, e i Popoli, e secondo la quantità di essi si distribuivano i tributi; e la loro autorità si descrive in una Legge registrata da Cicerone lib.3. de Legib., ove così dice: Cenfores Topuli, Civitates, soboles, familias, pecuniasve censeto: Urbis Templa, vias, aquas, aerarium, vectigalia tuento, Populique partes in tribus distribuunto, exin pecunias, nequitates, ordines partiunto: Equitum, Peditumque prolem describunto: Caelibes esse prohibento

mores Populi regunto: probrum in Senatu ne relinquento: bini sunto: Magistratum quinquennium habento, reliqui Magistratus annui sunto: aeque potestas semper esto. E furono di tal dignità i Censori, che come scrive Kippincio Antiq. Rom. lib.2. cap.3. Dignitas eorum magna fuit, Consulum insignia habebant, exceptis Lictoribus.