Pagina:Storia della letteratura italiana II.djvu/67

Da Wikisource.

― 55 ―

l’affaccendarsi di Berta, la fisonomia e gli atti de’ due suoi ospiti: e ne nasce una scena di famiglia piena di allegria comica, il cui effetto è tutto ne’ particolari. Il piccolo Baldo va a scuola, e in luogo del Donato studia romanzi. Hai innanzi la scuola di quel tempo, i libri alla moda, i costumi de’ maestri e degli scolari, ciascun particolare con la sua fisonomia:

Beldovina tamen cartam comprarat, et illam
Lettrarum tolam, supra quam disceret A. B.
Unde scholam Baldus nisi non spontaneus ibat.
Nam quis erat tanti seu mater sive pedantus,
Qui tam terribilem posset sforzare putinum:
Ipse tribus sic sic profectum fecerat annis,
Ut quoscumque libros legeret, nostrique Maronis
Terribiles guerras fertur recitasse magistro.
At mox Orlandi nasare volumina coepit,
Non deponentum vacat ultra ediscere normas;
Non species, numeros, non casus atque figuras;
Non Doctrinalis versamina tradere menti,
Non hinc, non illinc, non hoc, non illoc, et altras
Mille pedantorum baias, totidemque fusaras.
Fecit de Cuius Donati deque Perotto
Scartozzos; ac sub prunis salcizza cosivit.
Orlandi tantum gradant et gesta Rinaldi;
Namque animum guerris faciebat talibus altum.
Legerat Ancroiam, Tribisondam, facta Danesi,
Antonnaeque Bovum, Antiforra, Realia Franzae,
Innamoramentum Carlonis, et Aspera montem,
Spagnam, Altobellum, Morgantis bella gigantis,
Meschinique provas, et qui cavalerius Orsae
Dicitur, et nulla cecinit qui laude Leandram.
Vidit ut Angelica sapiens Orlandus amavit,
Utque caminavit nudo cum corpore mattus,
Utque retro mortam tirabat ubique cavallam,
Utque asinum legnis caricatum calce ferivit,
Illeque per coelum veluti cornacchia volavit.