Poesie friulane/Timps di pâs/L'ave
 |
Questo testo è stato riletto e controllato. | |
| ◄ | Timps di pâs - Primavère ledróse | Timps di pâs - Su l’albe | ► |
L’ave.
Dòpo restade sòle, la bisnòne
jentrà adasiùt in çhàmare a spijà
la só frutine. Il lumìn de madòne
déntri la tazze al tarlupave; ma,
cui pugnùts su la muse, la frutine
durmive fìs, e la nòne tornà
striscinànd i scarpèts fin in cusine.
Vève dit jé di móvisi, ai nuvìz,
che la frute sarès restade buine.
Cumò dovève tindi dòi pansìts,
e disbratà la tàule, e mèti vie
i rusumùis, saborà fur i stiz
dal fug, lavà chèl pôc di massarìe,
pò, sbassâd il petròlio, cussì a scur,
fà cuàtri fiàrs di çhalze par Marìe.
Ma ògni tant la pijave un gran lancùr,
e còme j’ montà al çhâv une fumane,
par no colà dovè tignissi al mur.
Sujâds i plats, si butà un scial di lane
su lis spalis: no stève scuàsi in pîds.
Batèvin òris; alte, auàl, lontane,
sunave in chel la çampane des dîs.
"Duàr, duàr vìssare mé, fâs la nanute,
che vèn sùbit la mame cul tetìn:
il passarìn j’ à dit che la só frute
’ûl véle. Vè ch’al çhale al fignestrìn,
sint ch’al tiche sui véris! Su, da brave,
no vajì, no vajì, mio bièl voglìn,
speranze mé!" Il cur antìg da l’ave
al jère strac di bati e di patì,
ma la bambine no si cujetave.
Oh strussià, lambicassi dut il dì,
e no vé mai finîd co jé la sère,
e ògni dì, ògni stagiòn, ògni an cussì!
“Signór, Signór scoltàid la mé prejère!
indurmidîle vó, Signór, se us plâs!
cujetàid chèste fie che si dispère!
dàimi un’òre, une sòle òre di pâs!"
Sul jèt di matrimòni un raj di lune
si é distirâd; te andròne dut al tâs.
La bisnòne pleade su la scune
va figotànd la nine e çhantuzzànd
cualchi nàine sòt vôs:
Jè vignude une plojute,
e a bagnâd chèl polezzùt,
j’ à bagnade la codute,
lui l’a fat il tabarùt.
A une a une
’e passin in misure tal sò çhant
lis òmbris di une zoventûd vivude
un lamp, pes clèvis e sui prâds....
I fantàts di chèste vile
van a spàs fur di paîs:
une sère s’intardàrin,
e an vùd póre des surîs.
Une rame di basili....
Intant
si é voltâd chèl pùar sbrìssul; ’e à scuindude
la só musute tal cuscin. La lum
çise, sclopète un pôc e si distude.
La frutine à finîd par çhapà siùm.
E nò un pàs, nò une vôs jù te contrade.
Èco, la mari antighe, che no sa
altri che la só pròle sfadijade
e la misèrie di tançh agn che à,
èco, ’e sint che il sò cur sta par fermassi,
capìs di vé finîd di tribulà.
"Tignîd la ’uéstre man su chéi che ’o lassi!"
Fra la scunute e il gran jèt nuvizzàl,
tal çhadreòn la nòne ’e scuén butassi,
il çhav blanc bandonâd su pal schenàl.
Èco, in che gnòt di unviàr, clare e serène,
"’Uardàid chèste creature di ògni mal!"
èco, tòrne in un lamp l’ànime in pène
e vivi dut il sò destìn. Il glaz
mònte, e la çhape intant di vène in vène.
Oh tròs ’e sòn mançhâds sòre i siéi braz,
viélis e fantulìns di só famèe,
zoveninis in flór, ùmign, frutàts;
e il dolór par chéi altris si doplèe
che no à podud jé assisti, muàrts lontàn,
che no à podud jé mèti su la brèe.
Oh dòpo scombatud di ué in domàn
tré cuarts di vite a spatussà canàe,
i fîs dai fîs che rèstin sènze pan,
une nijade intèrie a la sbaràe,
muàrte la mari, muàrte di passiòn!
Ma jé, viéle e scunide, no varàe
cur e fuàrze ançhimò par chéi che sòn
vìssaris sós, e pròle de só pròle?
L’ave spartìs cun lór il sò bocòn
crussiâd, s’aj strènz intòr e ju consòle,
s’inzenògle la sère in mièz di lór,
par fa cun lór une prejère sòle...
La lune intant sparnizze di lusór
la çhamarute. Adasi, adasi, in file,
bàtin òris di lung a Redentór...
Èco, e sòn lis çhampanis de só vile...
E l’ave trème. Oh dólçe zoventûd!
oh çhase antighe, cui nîds di çisile
piçhâds sot vie dai còps! oh timp vivûd
al soréli, tai çhamps o su la grave
dal Tajamènt, o, cuànd che tache il crûd,
in vèe le sère a sgragnelà la blave!
oh speranzis! oh amór! oh buine jint
sepulide! Lis làgrimis da l’ave
si disgòtin dai vói siarâds, lusìnd.
Cumò jé ché panóle che si vólte
tal sò jetùt. No ise jé che à ragnâd?
L’ave si tèn lis làgrimis, e scólte...
Ma no pò, no pò plui! il braz jevâd
al trimòle e a la uàrbe al çir la plete...
Perdòn, Signór, pe viéle, se à peçhâd!
Il frêd al cur ’i dà l’ultime strète,
Còle jù grive ché só man che çir.
Il çhâv blanc bandonâd, drète, cujète,
la bisnòne ’é passade in un suspìr.
Jentràid planchìn, nissùn sussùr, nissune
vôs... L'ave muàrte, in chèste gnòt di unviàr,
pólse, incandide sòt un raj di lune,
dònge la scune de frute che duâr.