Pagina:Dizionario della lingua latina - Latino-Italiano - Georges, Calonghi 1896.djvu/379: differenze tra le versioni

Da Wikisource.
Barbaking (discussione | contributi)
Barbaking (discussione | contributi)
mNessun oggetto della modifica
Corpo della pagina (da includere):Corpo della pagina (da includere):
Riga 19: Riga 19:
{{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: def. materiam omnem infra Veliam, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}}: hunc sub aequora, ''sommergere'', {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: quis te
{{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: def. materiam omnem infra Veliam, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}}: hunc sub aequora, ''sommergere'', {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: quis te
mihi nubibus actam detulit in terras? {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}}
mihi nubibus actam detulit in terras? {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}}
''Così partic.'': a) ''portar seco, conducendo'', '''''condurre in basso''''', α) ''di fiumi, ecc''., '''''trasportare''''' ''oggetti'', '''''condur (seco) secondo la corrente, trascinare''''', excipere dolia, quae amnis defert, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}}: incubans cortici secundo Tiberi ad urbem defertur, ''galleggia sul Tevere verso, ecc''., {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}} β) ''al passivo, di fiumi stessi'' '''''== scorrere''''', flumina, quae in mare deferuntur, {{AutoreCitato|Gaio Plinio Cecilio Secondo|Plin.}} [[:w:Lettere di Plinio|ep.]]: ''e'' partic. ''pres''. deferens (''intendi se'') '''''== che scorre nel suo letto, tra le sue sponde''''', flumina liquida ac deferentia (''contr''. rigentia gelu aut campis superfusa), {{AutoreCitato|Gaio Plinio Cecilio Secondo|Plin.}} [[:w:Panegirico di Traiano|pan.]] [[:s:la:Panegyricus (Plinius)|82, 5]]. b) ''diroccando, rimovendo'', '''''trasportar giù (edificare), trasferire, rimuovere''''' ''o'' '''''far rimuovere in giù, far pervenire''''', aedes suas sub Veliam, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: aedes in planum, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}} (''cfr. fig''. fortunam suam in planum, {{AutoreCitato|Lucio Anneo Seneca|Sen.}} [[:w:De tranquillitate animi|tranqu.]] [[:s:la:De tranquillitate animi|10, 6]]): castra in viam, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}} 2) ''partic, con rapidità o violenza portar giù'', '''''spingere, precipitare''''', a) '''generic''': alqm in abruptum barathrum, {{AutoreCitato|Gaio Vaalerio Catullo|Catull.}}: ferrum delatum (immerso) in pectus, {{AutoreCitato|Publio Cornelio Tacito|Tac.}}: ''comun. al passivo'' '''''== precipitare''''', in foveas deferri, {{AutoreCitato|Quinto Curzio Rufo|Curt.}}: deferri ad terram (''contr''. allevari ad caelum, ''di pers''.), {{AutoreCitato|Lucio Anneo Seneca|Sen.}}: casu (''per caduta'') deferri in terram, ''cadere al suolo (di bambini)'', {{AutoreCitato|Marco Fabio Quintiliano|Quint.}}: ''con dopp''. nom., praeceps aërii specula de montis in undas deferor, {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}}: trasl., ut non solum auribus acciperetur, sed etiam oculis cerneretur, quem et ex quanto regno ad quam fortunam detulisset, {{AutoreCitato|Cornelio Nepote|Nep.}} [[:w:De viris illustribus (Nepote)|Timol]].[[:s:la:De viris illustribus (Cornelius Nepos)/Liber de excellentibus ducibus exterarum gentium/Timoleon|2, 2]]. b) ''pregn'', '''''precipitare''''' =='' precipitare in terra'', '''''abbattere''''', terrae motus) defert montes, surrigit plana, {{AutoreCitato|Lucio Anneo Seneca|Sen.}}: ''al passivo'' '''''== precipitare, rovinare''''' (''intr''.), per precipitia deferri, {{AutoreCitato|Marco Fabio Quintiliano|Quint.}}
''Così partic.'': a) ''portar seco, conducendo'', '''''condurre in basso''''', α) ''di fiumi, ecc''., '''''trasportare''''' ''oggetti'', '''''condur (seco) secondo la corrente, trascinare''''', excipere dolia, quae amnis defert, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}}: incubans cortici secundo Tiberi ad urbem defertur, ''galleggia sul Tevere verso, ecc''., {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}} β) ''al passivo, di fiumi stessi'' '''''== scorrere''''', flumina, quae in mare deferuntur, {{AutoreCitato|Gaio Plinio Cecilio Secondo|Plin.}} [[:w:Lettere di Plinio|ep.]]: ''e'' partic. ''pres''. deferens (''intendi se'') '''''== che scorre nel suo letto, tra le sue sponde''''', flumina liquida ac deferentia (''contr''. rigentia gelu aut campis superfusa), {{AutoreCitato|Gaio Plinio Cecilio Secondo|Plin.}} [[:w:Panegirico di Traiano|pan.]] [[:s:la:Panegyricus (Plinius)|82, 5]]. b) ''diroccando, rimovendo'', '''''trasportar giù (edificare), trasferire, rimuovere''''' ''o'' '''''far rimuovere in giù, far pervenire''''', aedes suas sub Veliam, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: aedes in planum, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}} (''cfr. fig''. fortunam suam in planum, {{AutoreCitato|Lucio Anneo Seneca|Sen.}} [[:w:De tranquillitate animi|tranqu.]] [[:s:la:De tranquillitate animi|10, 6]]): castra in viam, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}} 2) ''partic, con rapidità o violenza portar giù'', '''''spingere, precipitare''''', a) '''generic''': alqm in abruptum barathrum, {{AutoreCitato|Gaio Valerio Catullo|Catull.}}: ferrum delatum (immerso) in pectus, {{AutoreCitato|Publio Cornelio Tacito|Tac.}}: ''comun. al passivo'' '''''== precipitare''''', in foveas deferri, {{AutoreCitato|Quinto Curzio Rufo|Curt.}}: deferri ad terram (''contr''. allevari ad caelum, ''di pers''.), {{AutoreCitato|Lucio Anneo Seneca|Sen.}}: casu (''per caduta'') deferri in terram, ''cadere al suolo (di bambini)'', {{AutoreCitato|Marco Fabio Quintiliano|Quint.}}: ''con dopp''. nom., praeceps aërii specula de montis in undas deferor, {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}}: trasl., ut non solum auribus acciperetur, sed etiam oculis cerneretur, quem et ex quanto regno ad quam fortunam detulisset, {{AutoreCitato|Cornelio Nepote|Nep.}} [[:w:De viris illustribus (Nepote)|Timol]].[[:s:la:De viris illustribus (Cornelius Nepos)/Liber de excellentibus ducibus exterarum gentium/Timoleon|2, 2]]. b) ''pregn'', '''''precipitare''''' =='' precipitare in terra'', '''''abbattere''''', terrae motus) defert montes, surrigit plana, {{AutoreCitato|Lucio Anneo Seneca|Sen.}}: ''al passivo'' '''''== precipitare, rovinare''''' (''intr''.), per precipitia deferri, {{AutoreCitato|Marco Fabio Quintiliano|Quint.}}


'''''II''''') ''portare da un punto di partenza ad un punto finale, ad una meta'' '''''== pottare, trasportare, recare, arrecare, trasferire, consegnare, rimettere''''' ''in qualche luogo, passivo deferri'' ''spesso'' '''''== farsi recare''''' ''o'' '''''portare''''', A) propr.: 1) ''in gen''.: a) '''generic.''': α) ''di pers''.: pecuniam atque arma, {{AutoreCitato|Publio Cornelio Tacito|Tac.}}: eodem pecuniam, quae superest, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}}: quo (''dove'') me deferre paratis? {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: ad causas judicia jam facta domo, ''portar seco già pronti'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: id (candelabrum) in praetorium, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: commeatum in viam (''sulla via''), {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}}: alqm in curiam, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}}: funus Romam, {{AutoreCitato|Sesto Aurelio Vittore|Aur. Vict.}}: forma excellentes (virgines) domos, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}}: alci epistulam, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ad alqm litteras, mandata, {{AutoreCitato|Gaio Giulio Cesare|Caes.}}: ''coll’indic. con che? (in che? sopra che?)'', caput ad Sullam usque ab Janiculo ad aedem Apollinis manibus ipse suis detulit, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} fr.: ''al passivo'', lectica (''in lettiga'') deferri in castra, {{AutoreCitato|Gaio Svetonio Tranquillo|Suet.}}: sentorum humeris (''sulle spalle'') in campum deferri cremarique, {{AutoreCitato|Gaio Svetonio Tranquillo|Suet.}} β) ''di c. inan''.: fulmen detulit in terras mortalibus ignem primitus, {{AutoreCitato|Tito Lucrezio Caro|Lucr.}} detulit aura preces ad me, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}
'''''II''''') ''portare da un punto di partenza ad un punto finale, ad una meta'' '''''== pottare, trasportare, recare, arrecare, trasferire, consegnare, rimettere''''' ''in qualche luogo, passivo deferri'' ''spesso'' '''''== farsi recare''''' ''o'' '''''portare''''', A) propr.: 1) ''in gen''.: a) '''generic.''': α) ''di pers''.: pecuniam atque arma, {{AutoreCitato|Publio Cornelio Tacito|Tac.}}: eodem pecuniam, quae superest, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}}: quo (''dove'') me deferre paratis? {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: ad causas judicia jam facta domo, ''portar seco già pronti'', {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: id (candelabrum) in praetorium, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: commeatum in viam (''sulla via''), {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}}: alqm in curiam, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}}: funus Romam, {{AutoreCitato|Sesto Aurelio Vittore|Aur. Vict.}}: forma excellentes (virgines) domos, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}}: alci epistulam, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ad alqm litteras, mandata, {{AutoreCitato|Gaio Giulio Cesare|Caes.}}: ''coll’indic. con che? (in che? sopra che?)'', caput ad Sullam usque ab Janiculo ad aedem Apollinis manibus ipse suis detulit, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} fr.: ''al passivo'', lectica (''in lettiga'') deferri in castra, {{AutoreCitato|Gaio Svetonio Tranquillo|Suet.}}: sentorum humeris (''sulle spalle'') in campum deferri cremarique, {{AutoreCitato|Gaio Svetonio Tranquillo|Suet.}} β) ''di c. inan''.: fulmen detulit in terras mortalibus ignem primitus, {{AutoreCitato|Tito Lucrezio Caro|Lucr.}} detulit aura preces ad me, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}

Versione delle 00:05, 26 feb 2021

733 defenero defero 734

l’infin., Cic.: seg. da prop. relativa, non est facile defendere, cur, ecc. (dimostrare), Cic. de fin. 2, 117.

B) sostenere, occupare una carica, un obbligo, una parte, commune officium censurae, Cic.: actorum partes officiumque virile (del coro nella tragedia), Hor.: alterum in acie cornu, aver dentro come comandante, Curt.

de-fēnĕro (faenĕro), are, spolpare, esaurire con usure, provincias, Cic. parad. 6, 46.

dēfensĭo, ōnis, f. (defendo), difesa, I) colle armi, come t. t. milit.: castrorum, urbis, Caes.: a defensione desistere, Caes. II) in discorsi e scritti, difesa contro assalti, attacchi, accuse, confutazione, giustificazione, nella vita privata e pubblica, partic. in giudizio (contr. accusatio): a) come azione, talv. spec. (partic. nel plur.) == modo di difesa, ragione, mezzo, forma di difesa, defensionis constantia, Cic.: col genit. sogg., def. ejus, Cic.: col genit. ogg., def. alcjs. Cic.: def. salutis meae, Cic.: def. criminis,difesa di un’incolpazione == giustificazione da un’accusa, Cic. ed a.: defensiones stuprorum, Cic.: tot defensiones, Cic.: probare hanc defensionem, Cic.: defensionem alcjs o alcjs rei suscipere, Cic.: defensione illā uti, Cic.: coll’indic, a che? ad istam omnem orationem brevis est defensio, Cic.: coll’indic. contro che? defensionem contra crimen in legitimis judiciis non habere, Cic. b) come discorso, come scritto, difesa == discorso in difesa, scrittura in difesa, discorso, scrittura apologetica, apologia (contr. accusatio), Ciceronis defensio adversus Asinii Galli libros satis erudita, Suet.: defensionem causae suae scribere, Cic.

dēfensĭto, avi, are (freq. di defedo), difendere ripetutamente, soler difendere, difendere, a) come oratore davanti ai giudici, causas, Cic. Brut. 100 e segg. b) come propugnatore d’una opinione: ejus sententiam ita studiose, ut, etc, Cic.

dēfenso, are (intens. di defendo), difendere continuamente, ripetutamente, tutelare, proteggere, moenia, Sall.: armentum, Ov.: alios ab hostibus, Sall.

dēfensŏr, ōris, m. (defendo), I) colui che allontana, calamitatum suarum, Cic.: necis, Cic.: periculi, Cic. II) difensore, 1) in gen.: a) di pers., come t. t. milit. (al plur. spesso == presidio, scorta), paucitas defensorum, Caes.: oppidum vacuum a defensoribus, Liv.: def. templorum atque tectorum, Cic.: depellere defensores vallo munitionibusque, Caes.: muros defensoribus nudare, Liv.: murus defensoribus nudatus est, Caes. b) di c. inan., his defensoribus, col riparo di questi (contrafforti), Caes., b. G. 4, 17, 10. 2) difensore, propugnatore, patrocinatore nella vita politica e privata, partic. in tribunale (contr. adversarius, petitor o accusator), defensores vestri, Sall.: def. optimatium, Cic.: juris et libertatis, Cic.: causae meae, Cic.: constituere alci defensorem, Cic.: exsistere salutis defensorem, Cic.: fieri defensorem alcjs, Cic.

dēfenstrix, strīcis, f. (defensor), protettrice, Cic. fr.

dē-fĕro, tŭli, lātum, ferre, 1) dell’alto in basso portar giù o recare (inviare) o trasportare o prendere, apportar seco e simili, 1) in gen.: ramalia arida tecto, Ov.: pueros protinus ad ripam Tiberis, Val. Max.: deferri in culleum conjectum in profluentem (di pers.), Cic.: def. materiam omnem infra Veliam, Liv.: hunc sub aequora, sommergere, Ov.: quis te mihi nubibus actam detulit in terras? Verg. Così partic.: a) portar seco, conducendo, condurre in basso, α) di fiumi, ecc., trasportare oggetti, condur (seco) secondo la corrente, trascinare, excipere dolia, quae amnis defert, Liv.: incubans cortici secundo Tiberi ad urbem defertur, galleggia sul Tevere verso, ecc., Liv. β) al passivo, di fiumi stessi == scorrere, flumina, quae in mare deferuntur, Plin. ep.: e partic. pres. deferens (intendi se) == che scorre nel suo letto, tra le sue sponde, flumina liquida ac deferentia (contr. rigentia gelu aut campis superfusa), Plin. pan. 82, 5. b) diroccando, rimovendo, trasportar giù (edificare), trasferire, rimuovere o far rimuovere in giù, far pervenire, aedes suas sub Veliam, Cic.: aedes in planum, Liv. (cfr. fig. fortunam suam in planum, Sen. tranqu. 10, 6): castra in viam, Liv. 2) partic, con rapidità o violenza portar giù, spingere, precipitare, a) generic: alqm in abruptum barathrum, Catull.: ferrum delatum (immerso) in pectus, Tac.: comun. al passivo == precipitare, in foveas deferri, Curt.: deferri ad terram (contr. allevari ad caelum, di pers.), Sen.: casu (per caduta) deferri in terram, cadere al suolo (di bambini), Quint.: con dopp. nom., praeceps aërii specula de montis in undas deferor, Verg.: trasl., ut non solum auribus acciperetur, sed etiam oculis cerneretur, quem et ex quanto regno ad quam fortunam detulisset, Nep. Timol.2, 2. b) pregn, precipitare == precipitare in terra, abbattere, terrae motus) defert montes, surrigit plana, Sen.: al passivo == precipitare, rovinare (intr.), per precipitia deferri, Quint.

II) portare da un punto di partenza ad un punto finale, ad una meta == pottare, trasportare, recare, arrecare, trasferire, consegnare, rimettere in qualche luogo, passivo deferri spesso == farsi recare o portare, A) propr.: 1) in gen.: a) generic.: α) di pers.: pecuniam atque arma, Tac.: eodem pecuniam, quae superest, Liv.: quo (dove) me deferre paratis? Ov.: ad causas judicia jam facta domo, portar seco già pronti, Cic.: id (candelabrum) in praetorium, Cic.: commeatum in viam (sulla via), Liv.: alqm in curiam, Liv.: funus Romam, Aur. Vict.: forma excellentes (virgines) domos, Liv.: alci epistulam, Cic.: ad alqm litteras, mandata, Caes.: coll’indic. con che? (in che? sopra che?), caput ad Sullam usque ab Janiculo ad aedem Apollinis manibus ipse suis detulit, Cic. fr.: al passivo, lectica (in lettiga) deferri in castra, Suet.: sentorum humeris (sulle spalle) in campum deferri cremarique, Suet. β) di c. inan.: fulmen detulit in terras mortalibus ignem primitus, Lucr. detulit aura preces ad me, Ov.

b) in alc. t. t. del linguaggio pubbl., def. sitellam, portare o far portare l’urna colle sorti (affinchè il popolo voti nei comizi), Cic. pro Corn. 1, fr. 29 e 30 (13 e 14): de M. Octavio, far votare intorno a M. Ottavio tri-