Pagina:Dizionario della lingua latina - Latino-Italiano - Georges, Calonghi 1896.djvu/1440: differenze tra le versioni

Da Wikisource.
Barbaking (discussione | contributi)
→‎Pagine SAL 25%: Creata nuova pagina: 2855 vipera Virgiliae 2856 stupris aut caedibus violati, Liv.: jus, Cic: amicitiam, Cic: óculos, offendere, danneggiare, Ov. vipera, ae, f....
 
Barbaking (discussione | contributi)
mNessun oggetto della modifica
Corpo della pagina (da includere):Corpo della pagina (da includere):
Riga 32: Riga 32:
intorno al 70 d. Cr.
intorno al 70 d. Cr.


{{Ancora|vir|<big>'''vĭr'''</big>}}, vĭri, m., '''''uomo (come essere maschio), maschio''''' (''contr''. femina, mulier), '''''I''''') ''in gen''.: de viro factus femina, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: ambiguus modo vir modo femina, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}}: mulier conjuncta viro, {{AutoreCitato|Tito Lucrezio Caro|Lucr.}}: vir bonus et sapiens, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} (''cfr''. bonus): vir fortis, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: vir turpissimus, {{AutoreCitato|Gaio Sallustio Crispo|Sall.}}. '''''II''''') ''partic'': A) '''''uomo, marito''''' (''contr''. puer), {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}} [[:w:Le metamorfosi (Ovidio)|met.]] [[:s:la:Metamorphoses (Ovidius)/Liber XIII|13, 397]]. {{AutoreCitato|Marco Giuniano Giustino|Justin.}} [[:s:la:Epitoma_Historiarum_Philippicarum_Pompeii_Trogi/III|3, 3, 7]]]. B) '''''uomo ammogliato, marito''''' (''contr''. uxor), meus vir, {{AutoreCitato|Publio Terenzio Afro|Ter.}}: vir etuxor, ''coppia'', {{AutoreCitato|Valerio Massimo|Val. Max.}}: hic est enim vultus semper idem, quem dicitur Xanthippe predicare solita in viro suo fuisse Socrate, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''e'' trasl. ''di drudi'', vir tuus, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: ''di animali'', vir gregis ipse caper, {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}} C) ''enfat''., ''uomo riguardo alle sue prerogative'', '''''uomo''''' ''di carattere fermo, di coraggio, forza, energia, valore, ecc''., plane vir, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: tulit dolorem ut vir, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: te virum praebeas, {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}}: si vir es, si vos viri estis, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}}: si quis male vir quaerit habere virum, {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}} D) ''come'' t. t. ''milit, al plur''. == '''''soldatesche, milizie''''', ''partic. in oppos. ad'' arma ''ed'' equi, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}}: ''e'' viri ''in oppos. alla cavalleria'', '''''fanti''''', ''comun. coord''. equites virique, eques virique, equi virique, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}}: ''e prov''., equis virisque ''e sim., V''. {{Pt|[[Pagina:Dizionario della lingua latina - Latino-Italiano - Georges, Calonghi 1896.djvu/483#equus|equus]]|[[Dizionario Latino-Italiano (Georges, Calonghi)/E#equus]]}}, ''n''° I, B, 2. E) ''come espressione più energica, invece del pronome'' is ''o'' ille, auctoritas viri moverat, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}}: hae tantae viri virtutes, {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}} F) ''il'' '''''singolo''''', ''il'' '''''singolo individuo''''', ''in locuzioni come'': vir virum legit, ''ognuno sceglie, elegge il suo (uomo), nell’elezione dei senatori'', {{AutoreCitato|Gaio Svetonio Tranquillo|Suet.}} [[:w:Vite dei Cesari|Aug.]] [[:s:la:De vita Caesarum libri VIII/Vita divi Augusti|35]]; ''nella lotta, nella battaglia, così come avversario'', {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}} [[:w:Eneide|Aen.]] [[:s:la:Aeneis/Liber XI|11, 632]], ''che qual compagno con cui proteggersi a vicenda'', {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}} [[:s:la:Ab Urbe Condita/liber IX|9, 39, 5]] ''e'' trasl. (''sarcastico''), {{AutoreCitato|Marco Tullio Cicerone|Cic.}} [[:w:Pro Milone|Mil]] [[:s:la:Pro Milone|55]]: ''e'' vir unus: cum viro congrediendo (''contr''. legiones legionibus experti), {{AutoreCitato|Tito Livio|Liv.}} [[:s:la:Ab Urbe Condita/liber XXXVIII|38, 17, 8]]. G) ''plur''. viri, ''poet''. trasl. == homines, '''''uomini''''' ''in contrapp. agli dei'', {{AutoreCitato|Publio Virgilio Marone|Verg.}} [[:w:Eneide|Aen.]] [[:s:la:Aeneis/Liber VI|6, 553]]: ''in contrapp. alle bestie'' (pecudes), {{AutoreCitato|Publio Ovidio Nasone|Ov.}} [[:w:Le metamorfosi (Ovidio)|met.]] [[:s:la:Metamorphoses (Ovidius)/Liber I|1, 286]]. H) ''meton''., '''''virilità, virtù generativa, forza genitale''''', membra sine viro, {{AutoreCitato|Gaio Valerio Catullo|Catull.}} [[:s:la:Carmina (Catullus)/63|63, 6]].
{{Ancora|vir|<big>'''vĭr'''</big>}}, vĭri, m., '''''uomo (come essere maschio), maschio''''' (''contr''. femina, mulier), '''''I''''') ''in gen''.: de viro factus femina, Ov.: ambiguus modo vir

modo femina, Ov.: mulier coDJuncta viro,
{{Ancora|virago|<big>'''vĭrāgo'''</big>}}, gĭnis, f. (virgo), virago, vergine
Lucr.: vir bonus et sapiens, Cic. {cfr. bonus):
vir fortis, Cic: vir turpissimus, Sali. II) partic:
A) uomo, marito (contr. puer), Ov. met.
13, 397. Justin. 3, 3, 7. B)uomo ammogliato,
marito (contr. uxor), meus vir, Ter.: vir et
uxor, coppia, Val. Max.: hic est enim vultus
semper idem, quem dicitur Xanthippe predicare
solita in viro suo fuisse Socrate, Cic: e
trasl. di drudi, vir tnus, Cic: di animali, vir ’
gregis ipse caper, Verg. C) enfat., uomo riguardo
alle sue prerogative, uomo di carattere
fermo, di coraggio, forza, energia, valore,
ecc., piane vir, Cic: tulit dolorem ut vir,
Cic: te virum praebeas, Cic: si vir es, si vos
viri estis, Liv.: si quis male vir quaerit habere
virum, Ov. D) come t. t. milit, al plur. =
soldatesche, milizie, partic. in oppos. ad arma
ed equi, Liv.: e viri in oppos. alla cavalleria,
fanti, comun. coord. equites virique, eques
virique, equi virique, Liv.: e prov., equis virisque
e sim., V. equus, n° I, B, 2. E) come
espressione più energica, invece del pronome
is o ille, auctoritas viri moverat, Liv.: hae
tantae viri virtutes, Liv. F) il singolo, il singolo
individuo, in locuzioni come: vir virum
legit, ognuno sceglie, elegge il suo (uomo),
nell’elezione dei senatori, Suet. Aug. 35;
nella lotta, nella battaglia, così come avversario,
Verg. Aen. 1 1, 632, che qual compagno
con cui proteggersi a vicenda, Liv. 9, 39, 5 e
trasl. (sarcastico), Cic. MiL 55: e vir unus: cum viro congrediendo (contr. legiones legionibus
experti), Liv. 38, 17, 8. G) plur. viri,
poet. trasl. = homines, uomini in contrapp.
agli dei, Verg. Aen. 6, 553: in contrapp. alle
bestie (pecudes), Ov. met. 1, 286. H) meton.,
virilità, virtù generativa, forza genitale, membra
sine viro, Catull. 63, 6.
Virago, ginis, f. (virgo), virago, vergine
forte, eroina, bello metuenda virago e flava
forte, eroina, bello metuenda virago e flava
virago, di Pallade, Ov.: Juturna virago, Verg.
virago, di Pallade, Ov.: Juturna virago, Verg.

Versione delle 13:46, 19 mar 2021

2855 vipera Virgiliae 2856

2855 vipera Virgiliae 2856 stupris aut caedibus violati, Liv.: jus, Cic: amicitiam, Cic: óculos, offendere, danneggiare, Ov. vipera, ae, f. (forse inv. di vivipara, da vivus e pario, che partorisce il feto vivo), I) vipera, Plin. 10, 169 e segg. Proverò., in sinu atque in deliciis viperam illam venenatam ac pestiferam habere, portare in seno o nutrire un serpente, Cic. de har. resp. 50: come epiteto ingiurioso, vipera! serpe! Fior. 4, 12, 37. IT) trasl. = serpente, biscia in genere, Verg., Hor. ed Ov. viperei!!*, a, um (vipera), I) vipereo, viperino, di vipera o serpente, dentes, Ov.: anima, alito avvelenato, Verg.: crinis Discordiae, chioma di serpenti, Verg.: pennae, ali dei serpenti, Ov. II) che ha, che porta serpenti, raonstrum, testa di Medusa cinta di serpenti, Ov.: sorores, le Furie con serpenti sul capo, Ov.: canis, Cerbero, Ov. vfpèrìnus, a, um (vipera), viperino, di vipera o di serpente, morsus, Acc. tr. fr.: eruor, Hor.: caro, Plin. YipsnnTiis, li, m., compiut M. Vipsanius Agrippa, V. Agrippa, n° I, B. Vipstanus, i, m., compiut. Vipstanus Messala, Vipstano Messala, oratore e storico, intorno al 70 d. Cr.

vĭr, vĭri, m., uomo (come essere maschio), maschio (contr. femina, mulier), I) in gen.: de viro factus femina, Ov.: ambiguus modo vir modo femina, Ov.: mulier conjuncta viro, Lucr.: vir bonus et sapiens, Cic. (cfr. bonus): vir fortis, Cic.: vir turpissimus, Sall.. II) partic: A) uomo, marito (contr. puer), Ov. met. 13, 397. Justin. 3, 3, 7]. B) uomo ammogliato, marito (contr. uxor), meus vir, Ter.: vir etuxor, coppia, Val. Max.: hic est enim vultus semper idem, quem dicitur Xanthippe predicare solita in viro suo fuisse Socrate, Cic.: e trasl. di drudi, vir tuus, Cic.: di animali, vir gregis ipse caper, Verg. C) enfat., uomo riguardo alle sue prerogative, uomo di carattere fermo, di coraggio, forza, energia, valore, ecc., plane vir, Cic.: tulit dolorem ut vir, Cic.: te virum praebeas, Cic.: si vir es, si vos viri estis, Liv.: si quis male vir quaerit habere virum, Ov. D) come t. t. milit, al plur. == soldatesche, milizie, partic. in oppos. ad arma ed equi, Liv.: e viri in oppos. alla cavalleria, fanti, comun. coord. equites virique, eques virique, equi virique, Liv.: e prov., equis virisque e sim., V. equus, n° I, B, 2. E) come espressione più energica, invece del pronome is o ille, auctoritas viri moverat, Liv.: hae tantae viri virtutes, Liv. F) il singolo, il singolo individuo, in locuzioni come: vir virum legit, ognuno sceglie, elegge il suo (uomo), nell’elezione dei senatori, Suet. Aug. 35; nella lotta, nella battaglia, così come avversario, Verg. Aen. 11, 632, che qual compagno con cui proteggersi a vicenda, Liv. 9, 39, 5 e trasl. (sarcastico), Cic. Mil 55: e vir unus: cum viro congrediendo (contr. legiones legionibus experti), Liv. 38, 17, 8. G) plur. viri, poet. trasl. == homines, uomini in contrapp. agli dei, Verg. Aen. 6, 553: in contrapp. alle bestie (pecudes), Ov. met. 1, 286. H) meton., virilità, virtù generativa, forza genitale, membra sine viro, Catull. 63, 6.

vĭrāgo, gĭnis, f. (virgo), virago, vergine forte, eroina, bello metuenda virago e flava virago, di Pallade, Ov.: Juturna virago, Verg. VirbìuS; ti, m. (secondo la derivazione comune da vir e bis), Virbio, soprannome d’Ippolito lacerato dai suoi cavalli, dopoché fu tornato in vita; quasi bis vir, Ov. met. 15, 544 e fast. 6, 756: parim. anche suo figlio, Verg. Aen. 7, 762. Vii-doiiifirus e Virdumàrus, i, m., V. Viridomarus. vi recium, i, n. (*virex [da vireo], come frutectum da frutex), luogo verde, erboso, luogo di verdura, virecta nemorum, il verde dei boschetti, Verg. Aen. 6, 638. vìrens, entis, part. agg. (da vireo), I) verdeggiante, verde, agellus, Hor.: hedera, Hor. IT) fig., fiorente, nel fior degli anni, giovanile, giovane, puella, Hor.: donec virenti canities abest morosa, Hor. VÌreO,ère, verdeggiare, esser verde, IJpropr.: arbores et vites virent, Cic: pectora felle virent, Ov.: serpens squama virere recenti solet, luccicare, cangiar colore, Ov.: fronde virentes thyrsi, dalle verdi frondi, Ov. II) fig., esser fresco, vigoroso; fiorire, virebat integris sensibus, Liv.: dum genua virent, cioè mentre siamo nel fior delVetà, Hor.: arx ingeniis opibusque virens (altri nitens), Ov. vìreseo, rui, ere (incoat. di vireo), diventa»* verde, cominciare a verdeggiare, virescunt gramina, Verg.: coepere virescere telae, Ov.: fig., populi Eom. adulescentia, qua maxime viruit, fiorì, Fior. 1, 22, 1. virga, ae, f. (vireo), I) ramoscello verde, sottile; virgulto, populi, ramoscello di pioppo, Plin.: turea, Verg.: viscata, pania, Ov.: fasces virgarum atque aridi sarmenti, Liv. II) meton.: A) ciò che si fa con un ramo: 1) talea, marza, Ov. met. 14, 630 dubbio (Merkél e Kom leggono lignum). 2) verga, bacchetta, bastone (sottile), a) per battere, partic. virgae, verghe pieghevoli nei fasci dei littori, con cui- si sferzavano i rei, Cic. e Liv.: quindi sing. collettivo per fasci, Ov. trist. 5, 6, 32. b) scudiscio del cavaliere per guidare e castigare il cavallo, virga, qua ad regendum equum usus est, Val. Max. e Frontin.: nobilis equus umbra quoque virgae regitur, Curt. e) verghe per spazzare, scopa, Ov. fast. 4, 736. d) verga magica, partic. di Mercurio, Verg. ed OV. B) ciò che è simile ad un ramoscello, striscia, a) in cielo, il COSÌ detto acquitrino od arcobaleno imperfetto, Sen. nat. qu. 1, 9 e segg. b) striscia colorita negli abiti, purpureis tingat sua corpora vivgis, porti abiti rigati, Ov. art. am. 3, 269. virgàlus, a, um (virga), I) formato, mti ceciato con verghe, calathisci, Catull. 64, 319. II) vergato, listato, sagula, a liste dì vario colore, Verg. Aen. 8, 660. virgetum, i, n. (virga), boschetto di salci, salceto, Cic. de legg. 2, 21. vil’geilS, a, um (virga), di legno di verghe, di bacchette, dì vimini, supellex, Verg.: fiamma, di verghe accese, Verg. YirgTITae, àrum, f., V. Vergiliae.