Importante scoperta del famoso tarèno di Amalfi/Documento I

Da Wikisource.
../Capitolo III

../Documento II IncludiIntestazione 2 gennaio 2012 100% Da definire

Capitolo III Documento II
[p. 29 modifica]

DOCUMENTI




N.° I.


Nell’antico tabulario del monistero di S. Gregorio maggiore di Napoli, volgarmente detto di S. Liguori, vengono accennati i tarì d’oro e di argento di Amalfi in settantasei istrumenti antichi e di epoche diverse. Ne riportiamo qui in transunto tre scritture soltanto, come più confacenti al nostro assunto. La prima di esse incomincia così:

«Die XIII septembris indictione II (1033) neapoli, imperantibus dominis nostris Romano et Michaele seu Constantino porfirogenito et Andronico magnis imperatoribus anno quinto1. Stefanus filius Johannis filimari recipit ad pensionem a domina Anna abbatissa monasterij beatissimi Gregorij etc. terram cum domo positam in loco sancti Brancaczi sub annuo censu tari unius de Amalfi dum ipsa moneta andaberit. et quando ipsa moneta rapta (rupta?) fuerit et non andaberit per istam civitatem (Neapolis). a tunc quale moneta exinde andaberit per istam civitatem a tunc de ipsa moneta ipsum tari dare debeat etc, et pena contraventionis statuta est in auri solidi duodecim bizantios etc, — Actum per Joannem curialem et scriniarium (Pergam. n.° 414)

Nell’altra si legge:

«Die XXVI mensis januarij indictione prima neapoli. imperante domino nostro Constantino magno imperatore anno sexto2. Anna abbatissa monasterij sancti Gregorij etc. promittit Sergio Cannabario dare ad censum hortum positum in caput de fuga (?) [p. 30 modifica]super illa gurgite qui coheret cum hortu ecclesie sancte Marie de merulo. cum horto monasterij Insule Salvatoris. et ipse Sergius promittit solvere ann. solidos viginti ana quatuor tari per solidum de moneta que tunc andaverit in ista civitate boni et pesanti. Item promittit dictum monasterium ut si domino placuerit et illi Normanni exierint de pertinentia istius civitatis Neapolis3 ante constitutum tempus duodecim annorum pro quibus censuavit dictum hortum a tunc dictus pensionarius dare debeat dicto monasterio predictam pensionem solidorum duodecim de tari ana quatuor tari per solidum de moneta que tunc andaverit per istam civitatem. boni et pesanti etc. et pena contraventionis statuta est in auri solidos quinquaginta bizantios etc. (Pergam. num.° 546).

Comunque questa carta non ispecifichi chiaramente i soldi a quale moneta di tarì si agguagliassero, tuttavolta debbonsi essi intendere indubitatamente per quelli di Amalfi; siccome vien meglio spiegato in altro consimile atto dell’anno 913, sotto l’impero del greco augusto Costantino VII Porfirogenito, in cui si legge;

«Die XX magij indictione prima neapoli. imperante Constantino imperatore anno tertio. Joannes primicerius recipit ad censum a monasterio SS. Gregorij et Sebastiani atque domini Salvatoris nostri Jhesu Christi et sancti Pantaleonis hortum positum ad capo de fuga super illa gurgite. qui coheret cum hortu ecclesie sancte Marie de merulo comite. et monasterij Insule Salvatoris. quem recepit ad pensionem a dicto monasterio sub annua pensione auri solidorum viginti quinque de tari de Amalfi ana quatuor tari per solidum boni et pesanti et pena contraventionis statuta est in solidos quinquaginta bizantios etc. Et hoc memoravimus de dictis viginti quinque solidis de Amalfi, quos vobis per omnem annum pensionem dare debeo; ut dum ipsa moneta de Amalfi andaverit per istam civitatem (Neapolis) ego vobis dare debeam per omnem annum de ipsa moneta que hic exierit auri solidos viginti per omnem annum. Iterum et si vobis ipsos viginti solidos de ipsa moneta que hic exierit non placuerit tollere, tunc vobis dare debeam dictos solidos de Amalfi ut supra legitur etc. [p. 31 modifica]Actum per Joannem curialem et scriniarium» (Eod. tabular, pergam. num.° 404).


Note

  1. Romano III, soprannomato Argiro, imperatore greco, regnò dal 12 novembre 1028 sino agli 11 aprile 1034.
  2. Questa scrittura non potrebbe appartenersi ad altro augusto se non che a Costantino IX Monomaco, asceso al trono de’ greci verso la fine dell’anno 1042. Oltredichè l’Indizione 1.ª nel mese di gennaio e l’anno VI del suo impero (corrispondente al 1048) ce ne rendono persuasi.
  3. Da ciò sembra che le genti di Rainulfo conte di Aversa, avessero a quel tempo occupato qualche parte del territorio napolitano.