Pagina:Vico, Giambattista – Il diritto universale, Vol. I, 1936 – BEIC 1960672.djvu/96

86

capita lxxxvii-lxxxix

quaeque earum semper est cum aliis duabus complexa¹; et virtus et iustitia una, una vis veri, una humana ratio est²: ita dominium, libertas, tutela, modo sint ratione recta, hanc eandem proprietatem divinae originis obtinent³, uti ea tria unum sint, et quodlibet eorutn trium sit semper cum aliis duobus connexum; ita ut in dominio et libertas et tutela, in libertate et tutela et dominium, in tutela et dominium et libertas contineantur. Quare qui dominus est, is rei suae est moderator et arbiter, eanque adversus vini et iniuriam tueri potest, si velit. Qui liber est, dominus est saltem suae libertatis, eanque a vi et iniuria tueri, si velit, iure potest. Qui rem iure tuetur, liber et dominus sit oportet⁴.

CAPUT LXXXVII

OMNIUM RERUMPUBLICARUM FONTES TRES

Ex dominio, libertate, tutela omnes respublicae ortae.

CAPUT LXXXVIII

DE AUCTORITATE

Nam ex dominio, libertate, tutela constat auctoritas, quae erat alterum a ratione omnis iuris et omnis iurisprudentiae principium.

CAPUT LXXXIX

AUCTORITATIS NOTATIO

Dicta a verbo graeco αὐτός, quamquam sint eruditi qui negant, quod Dio, graecus scriptor, dicat graecis non esse vocabulum quod latino «auctoritati» respondeat⁵. Quae ratio

1. Cap. LXX.
2. Cap. XLIII.
3. Cap. XXXV
4. Vide Notas, 8 [postilla marginale].
5. Historia, lib. LV [ove, piú che esplicitamente, Cassio Dione lo dice implicitamente, ossia coniando la voce ἀουκτώριτας, a proposito della differenza fra «senatusconsultum» e «auctoritas senatus»].