Rätoromanische chrestomathie X/Florin Pitsch/Poesias/Matrimoni malgratià causa la dona

Da Wikisource.
Poesias - Matrimoni malgratià causa la dona

../Il signal da mort in la pëdra sanguinada ../Matrimoni tribulà caa l'hom IncludiIntestazione 15 maggio 2023 75% Da definire

Poesias - Il signal da mort in la pëdra sanguinada Poesias - Matrimoni tribulà caa l'hom
[p. 246 modifica]
[p. 544] IV. MATRIMONI MALGRATIÀ CAUSA LA DONA.


Bun di, bun di meis cusrin Joñ!
Hoz suni bain varzià.
Daplü dals atters dits dell’ oñ
Da fatt sun consternà.

5Hoz n’ hai sün tett il sprêr,
„Mars“in spada sün balcun
Ser „Bachus“eis jo’ n Schlêr
Et jau sto passar per cojun.

[p. 247 modifica]


Schon hoz bain a bun’ura
10Det litschaiders tuns terribels
Et sajettas pür lasura
Con fulmins incredibels.

Uschè non poss plü ir avaunt
Con quista trista norma,
15Sto guardar eir frataunt
Chia possa salvar l’ orma.

O Dieu, o Dieu, meis povers uffaunts,
Quels ma faun ün’afflictiun!
Quels ston gnir in atters mauns
20Uschetta jessni in perditiun.

Tü eisch bain ün pover Leider,
Less bain la cloccar ora,
Mez dadaint e mez dadora
Et far ün rett schüschaiver.

25Chiüfla las darscholas,
Tirla brav intuorn!
Infin devaintas stuorn!
Bè senza far parolas.

I stolan gnir jüdadas,
30Bain Plüs haun fatt da quellas
Et eir d’ amò pü belas
In fin chis’haun müdadas.

In vol chia ün sa sforza,
I vol resolutiun
35Et prüma intimaziun,
Pel Sathan dovra forza.

Un Sathan chiatschar ora,
Et Sett jaraun in aint,
Illura vegn landrora
40Chi rest’il vegl serpaint.

Per mur da quella roba
N’ ha fat quel sauber patsch,
N’ ha tutt quella bella goba,
Et sun it aint il satsch.

45Chia cuselg ma dasch?
Ch’ or d’ ün mal non vegna dus
Da tott l’ objett tüs sasch
Per mai sun mez confus.

Tott real pro interim
50Requinta a noss Plavaun,
Ün qualche mez daral amaun
Per gnir a qualche fin.

Tott quai al nha fingià quintá,
Et el a tott pudair
55S’ ha bler prestà e gritaintà
Senza mainar a dovair

Dim: con quala lingua hasch recitá
Las grond’ lamentatiuns,
Tias talas afflictiuns?
60Et co eisi dopo resulta?

Un pad’ todaischg, ün pad’ francês,
Ün pad’ latin, ün pad’ latun,
Quai chia sá fá sett e sês
Sco mal stüdiá chia sun.

65Co hasch ta declarà?
Pels plongs ils principals,
Da fals venials e fals mortals,
Dim tott amó üna jà.

„Nha dit col cor in maun:
70Reverende Sr Plavaun!
Per spinto da conscienzia
Per forza al rov sentenzia!
Mia orma vegn al main
Et fonda nel terrain,
75Ils povers uffaunts sco malcostümats
Faun quort da gnir ruinats.
Amor, amoris, amori,
Sa convertit in „Tricolori“.

[p. 248 modifica]


Colur alb il prüm romur del taimp,
80Colur verd, colur Serpaint.
Cotschen eis colur da fö,
A totts mia doña fa dar lö.
[p. 545] N’ ha dit perfin al Schur Curat
Chial dess disfar il noss contratt.
85Tot chi disch et bain supoña
Chial am pigl’inô la Dona.
Quista famusa ludimagistra
Tira adüna a parte sinistra.
Non datur huc silentium,
90Sed nimis stridor dentium.
Fides, spes et caritas
Sun its et miss perversitas.
Seis Spiritus vitalis
Est lapis infernalis.
95Seis duos famus custodis
Subit i muossan monis.
Un frar et ün cognà
Ün spenà et ün scornà
Totts chi sbrüan senza Schlem
100Sco chia foss il Schelm.
Sun contin in Santinella
Per chürar schura falilella
L’ omai forma dictatura
La dinasta superiura.
105Chiar Signur plevaun!
Chial am detta ün mez a maun,
Jau mai combaterà
Pü tschönsch jau morirà.
Nom lasch eir plü tormaintar
110Laschai chia poss m’ absaintar.
Piglain davent ils pover uffaunts
Sch’ ün vol chi restan sauns.
Con bain sarà absaint
Meis cor sarà preschaint.

115Noss jüdisch pupilar
Seis dovairs gniral a far.
Con pitras larmas al n’ ha roà
Et rest con quai tranquilisà.
N’ha tutt quintà mias circumstanzas
120Et dat il cuint da mias finanzas,
Allà fo trist et consternà
Il president ha svess cridà“. —
Meis chiar cusdrin tott quai nha dit
Col Sr Plavaun, ne plü ne main,
125Et el ha miss tott quai per scritt,
Sco bè nus duos savain.
Amó al schetti or’in sala:
Scha strias pür chi dess,
Pél main mettà sarala
130Am fid da far process.
Vess eir pudü da quai taschair
Per esser glieut da Laj,
Ma l’ ira va uschè a manair,
Et fa chi non s’impaisa quai.
135Chia schett il Ser Plavaun sün quaist? —
— El dett culs mauns insemel
Et schett ch’ il tira bain sai,
Et bè a s’ impaisser trembl’el.
El disch: O Spiert da martir inchiarnà
140Un Sudit sco sott l’ Alcoran,
Tu eisch ün martyr publichià
Scols martyrs sot Trajan.
Da tai sün bain edifichià,
Tü stimasch l’ orma sur da tott,
145Per quai sun eir certifichià
Chial Segner at jüda da pertott.

[p. 249 modifica]


Teis fatts avaunt reglescha,
Ils pitschens mett’in salv,
Fa öls et observescha
150Chi non tuornan aint il schialf.

Chia lunga contumazia!
Hasch tü patiaint sufert,
Plü lunga co Dalmazia,
Per tuott eisch stat perdert.

155Miracol eis sch’ ün orma
Pol esser preservada
A viver taunter corna
Et restar conservada.

Bain jent ta dun permess
160Chia tü ta posch absaintar,
Senza far alchün process
Per non ta plü gritaintar.

Va pür con Dieu in ajüd,
Ad’ella avaunt la dischas quai:
165Sta a Dieu jau ta salüd,
Sco tucca a glleud da Lai.

L’ ingraz infinitamaing,
Reverende Ser Plavaun!
[p. 546] Ad El reccomand tott hümelmaing
170Et vegn al bütschar maun.

Cumià della doña chia piglarà
Essend ün pover saimpel
Sarà sco Dieu am dictarà
Per dar la ün pà d’exaimpel.
Cumia.
175Xantippa, tü meis prüm Tormaint!
Id eis in fin rivi il momaint
Chia jau da tai m’ abssaint.
Tü sasch, per disfortüna
Chia nus eschen conjugals,
180Stats saimper malperüna
Sco’ n pover peer basguals.

Ta disch „a Dieu“istess,
E pigl meis brav egress
Per glivrar quist process.
185Chi eis da quai la causa?
Co da contin factiuns
Chi progredan sainza pausa
In sustegn da tias passiuns.

Audacia et vaunità.
190Faldà et cecità
Per tai fù deretà.
Totts mezs sun evacuats
Per tia conversiun,
Ingüns sun adoptats,
195Totts its in perditiun.

Di a tia Ienüra
Chi mainta bler et jüra
Chi spettan fin chi düra!
Chiastj da Dieu gnirà
200Per tai et per tia banda,
Ma da qual severità
Piglarasch sco Dieu la manda.

Con bel chid eis teis Craunz:
Tirauna cols Crastiauns,
205Et Tigra cols Uffaunts.
Spett’ il di del grond jüdici
Cur il cudesch vegn avert
Cur sarà quel grond schnuizi
Chia tott il mal ans’ vegn scovert.

210D’ intaunt tras tia nardà
Gnirasch bain bot in povertà
Teis spiert sa sbasserà.
Di a teis second Minister
Chi s’ cloma l’ Astarot
(Diab. II. in gradu).
215Chial maina bun register
Avaunt chial maglia tott.

[p. 250 modifica]


N’ha tauntas jà roà
A Christ cruzifichià
Chia vegna delibrà:
220Delibram o Segner!
Sicut Moysem e manu Pharaonis,
Ma jüda bain sustegner
Sicut Daniel in lacu Leonis!

Il Segner fett uraglias sco süblas.
225Meis cloms jenn tras elas nüblas,
Quai vaira et nà bè schüblas.
Jau n’ha fatt tras tott l’Aphabet
Et fatt meis brav fagot,
N’ha fatt dal „A“in fin al „Z“.
230Ossa basti et eis abot.

Sta quà, sta quà, meis Nicolò!
Lain far sco fatt adüna,
La glieud pudessan dir laprò
Sco fussan mal perüna?

235Sta quà, sta quà meis hom,
Tü stasch ja bain abot;
Tü eisch pür ossa bain in tom,
A tai ta maunchi nuot.

I vol ün pad’ pazienza,
240Con quella gnins’a Ciel,
Vers gliater confidenzia
Et dutscha pasch sco mêl.

Lambe me in podice,
Tü eisch una lima suorda,
245In folio et in margine
Con tai non vö plü corda.

Onà, Onà Padierla!
Tü nom rivasch plü als pails,
Tü nom mainas plü in Schnierla
250Ne tü ne teis famails.

Pü tost vö vair la grippa,
Ossa da tai ma mundi,
[p. 547] Adiè, Adiè, Xantippa,
Sic transit gloria mundi.

255Et etiam propria nostra
Tott eis transit scol vent,
Id eis passà la jastra,
Et jau ma fetsch davent.

Mala es amica mea,
260Macula magna est in te,
Tü hasch la mall’idea,
Taedium magnum est in me.

Adieu cusdrin eir vu,
Salüdè comar Polonia;
265Jo son diretto per Corfù,
Mè forza eir Cefalonia.

Davent jau vegn sco sculozà,
Et pass per il mar Jonic,
Plütost co quà star mez varzià
270Et morar malinconic.

Pü tost vö cuorrar à galopp
Infin al Pol semptentrional,
Schi fess basögn jau tuorn ün atter toc
Infin al Pol meridional.

275Jau s’ bütsch meis chiar cusdrin,
Reccomond meis pitschens Uffaunts,
S’ingraz minch’ura et da contin,
Per taunt del bain da voss bun mauns.

Scha plü non vess da tuornar,
280Fat il jüst et bain reglà,
Non s’ lascharai subuornar,
Jau s’ rov per chiarità!

Stat con Dieu, e Dieu con vù,
Stat sauns et properus;
285Jau vegn a chierchiar meis Corfù
Avaunt chia vegn confus. —

Finis.