Rätoromanische chrestomathie XI/Wetterregeln

Da Wikisource.
Wetterregeln

../Sprichwörtliche formeln ../Landwirtschaftsregeln II IncludiIntestazione 13 gennaio 2024 75% Da definire

Sprichwörtliche formeln Landwirtschaftsregeln II
[p. 249 modifica]

Wetterregeln.

1 Nübel cotschen la daman, ant la saira tot pantan.
2 Nübel cotschen sün la saira, la daman ais bella faira.
3 Cur cha’ l giat la daman as lava, schi avant la saira plova.
4 Cur ch’ün vezza „Munt tschüt la daman vol dir: Cha’ l nübel cuverna ils munts u las muntagnas, in üna lingia horizontala, schi sgür chi vain bel temp.
5 Nella stad cur ch’ün la saira vezza blers verms da glüm as craja il di davo, avra favorida o sia bel temp.
6 Tuot las Samdas del’ann han plü u main saimper solai, per cha’ l pover lavuraint possa eir süjantar sia chamischa.
7 Scha la domengia ais Arid’avra, schi solit contina que tot l’emna.
8 Stern’il strom, schi vainst our d’ fam.
Sternast föglia, schi ha varast adüna nöglia.
9 Main’il fain sech in tablà e lascha l’erba sü ’l prà.
10 Quel pur, chi non cultiva seis aldüm, non ais ün spiculant contadin.

[p. 250 modifica]

11 Il bun prader guarda bain il pra pür cur ch’el ha sejà.
12 Sün linsagna dals schumblins non dess il paur schmerscher laina, uschigliö quella as fenda sgür.
13 Il chüerlar dal muvel gross la stad sü’ l pascul; indicha, cha bainbod aintra trid temp cun ferma plövgia e naiv.
14 Cur chi as preschainta „L’arc St. Martin“— schi bainbod vain darcheu bell’avra, o sia serrain.
15 Quel chi po büttar seis chapè u sia chapütscha nel „Arch St. Martin“ chatta quel plain d’aur.
16 Nel quattember vegnen tot ils s-chazzis visibels.
17 Pitschens flechs nübel pe’ l tschel intuorn, nomna l’Oengiadinais:
„La bescha e scha’ l nübel muossa striblas disch’ün Cuas d’ giat.“
18 Scha la via da St. Giachen, la saira ha bleras stailas, schi l’avra as müda spert.
19 Cur cha’ ls chans maglian erba, allura vain spert trid’avra.
20 Cur cha’ l nübel va in Samagnun, pigl’il chapé, sgür ch’el ais bun, cur quel va in Uïna post’eir laschar sün pigna.
21 Que da eir tranter nossas gialinas, talas chi resaintan e chantan gialaister, cur chi vain trid’avra.
22 Cur cha’ ls chierns del bügl süjan la daman, schi ais que ün segn da plövgia.
23 Cur che tunn’avant chi plova, schi d’inrar la’ s mouva; ma cur la’ s mouva, schi as mouvla d’indet; allura, bea quel chi ais sot tet.
24 Cur ch’al lai vierd da Nauders, vis a vi Tschlin fa frantur, schi l’avra as müda, sgür bainbod.
25 Medemamg cur cha’ l lai da Sent, in Laver fa frantur, ais eir bainbod la plövgia in viadi.
26 Cur l’aua nels bügls vain tuorbla, cun ritschas, chi noudan in quella, retegna ün que per segn d’ün prossim temporal.
27 Tempesta avra domesta.
28 Mincha naivada, üna screada.
29 I pluschigna, cur que plova fin.
I plova, cur que plova plü gröss.
I raja, cur que plova malstamprà.
I da bel solai, cur que ais chod moderà.
I da sco fö, cur que surpassa moderà.
I da il fö sü dalla terra cur ais chod quasi insurportabel.
30 I brinta, cur que naiva plan,
I naiva, cur que naiva ferm,
I flocca, cur que naiva, sco scha il tschel füss avert.