El loo e i sete chetìs

Da Wikisource.
tedesco

Fratelli Grimm Ernesto Majoni Coleto El loo e i sete chetìs Intestazione 13 novembre 2015 50% Da definire

El loo e i sete chetìs

dei

Fardiei Grimm

Lea na ota na cioura che r aea sete chetìs, un pi bel de chel outro, e a dute ra i vorea l ben che solo na mare pó i voré a sò fioi.

Ra cioura e i sò pize i stajea inze na ciaseta pede l bosco, inze un pian pien de brascioi che i fejea na bela onbria.

Un dì r ea restada zenza provianda e coscita r à abù da moe e lascià i sò chetìs sole in ciasa.

“Ve racomando, pize, ei da ‘sì fora del bosco a proede. Sarà polito duta ra portes e no i daersede a negun. Tendei al loo: se l và adora a vienì inze, el ve magna inze un bocon. Tendei, parceche l é un furbo e l fejarà de duto par ve ciapà. A chel lasaron i piaje se mascorà, ma l conosciaré alolo parceche l à ra osc grossa e ra zates negres e peloses.”

“Mare, no n aede festide” l i à dito l chetìn pi gran. “I tendaron polito e no lasciaron vienì inze negun.”

Chel che i sò pize i à inprometù l i à dà corajo: dapò de s aé fato ‘surà che i no n arae dejobedì, ra cioura ra i à fato ancora alcuanta racomandazios.

“Torno ca de nafré. Ve racomando: se aé fame, toleve fora algo da ra ciaena” r à dito ignante de sin ‘sì, e r é moesta ves el bosco. Ma l loo, canaia, el sin ea stà de sguaita scondù inpó un brascion, e l aea scotà duto chel che r aea dito ra cioura.

“Polito, polito: ra vecia sin é ‘suda e chi borsoi i é in ciasa sole. Ades l é ora de disnà cemodo che vo esse, zenza fei tanta fadia.” Inze cuatro soute el loo l é ruà daante ra ciasa dei chetìs e l à petà su ra porta.

Toch toch toch. I chetìs i à sentù tré colpe seche. “Ci elo?” i à bregarà dute insieme, pies de festide. “Son mare, pize” l à dito l loo, ma l s aea desmenteà de aé na ojata come un tanburo. “Daerseme, m ei desmenteà ra nota de ra provianda.”

L“No te sos mare, te sos el loo!” l i à dito l pi gran. “T on conosciù alolo, sasto, burto che no te sos outro. Mare r à na ojeta fina, mia come ra toa no …” “Ce na fota!” l à pensà l loo. “Son propio un stanpion: no m ei pensà de i fei drio a ra ojeta de ra cioura.”

El loo el sin é ‘sù, l à passà fora de coren l bosco, l à ciapà na curta e inze un vede e no ede l è ruà inze l paes là daejin. L é ‘sù inze inze na botega a cronpà un gran toco de zucar e alcuanta petes de ua carizia e – co nafré de fadia - l à sbarbà via duto inze un bocon.

Desseguro saé che i loe i é ingorde, ma no i piaje l dolze, i piaje tropo de pi ra carne.

El loo l à sgotì ‘sò l zucar e ra ua carizia par indolzì ra osc, epò l à proà a ciantà na canzon che ra scomenzaa coscita: “El loo l se magna i chetìs, el loo l se magna i chetìs, el loo l se magna i chetiiis … parceche l é un gran lasaron!”

L é vienù fora na bregarada, che someaa deboto chera de un agneluco. “Ades no che i pó me conosce” l à pensà l loo. L à passà danoo fora de coren l bosco e l é ‘sù a petà su ra porta dei chetìs. “Ci elo?” i à damandà dute sete insieme.

“Son ió, son mare. Daerseme, pize, ei algo de bon par vosoutre … ” l à bregarà el loo, co na ojeta dolze che ra someaa de zucar.

“Aì, mare, alolo” i à craià i chetìs. I ea beleche drio a tirà su l ciadenazo, canche l pi pizo l à vardà fora par funestra e l à vedù na zata negra e pelosa poiada su par ra lastra.

“L é el loo, fardiei, no i daersede, l é el loo!” l à craià l chetìn duto spasemà. “El vo m inbroià, vardà mo là!” I chetìs i à vardà fora par funestra e i à vedù dute chera burta zata negra. “Delenganer che no te sos outro!” l à craià el pi gran. “ Ra tò zata pelosa ra t à pandù. No te sos nostra mare. Mare r à ra zatuca bianches e molizes. Vatin via, burto catio!”

El loo l à abù da se ra bete via e duto scornà el sin é tornà a ciasa. “Anche sta ota chi borsoi i se r à caada” l à sbrodoncià. “Ma ancora par poco: ei beleche pensà ce fei.”

L é coresc danoo inze l paes, l é ‘sù dal pistor e l i à dito “Buuu, m ei fato mal a core, ei ciapà na gran contridiada inze na ciadia. Par piazer, pistor, béteme nafré de pasta da pan intor ra zata, che coscita vieno de meo.” El pistor l à obedì zenza i damandà nuia, anche parceche coi loe l é senpre da i tende. Meo no i fei stizà.

El loo l é vienù fora da ra pistoria duto contento e co ra zata fasciada su co ra pasta da pan. “Me mancia solo na bela sbianchisada. ‘Siarei dal morinaro” l à dito: e zenza indujià l é coresc dal morin pede r aga.

“Bondì, morinaro” l à dito l loo, co l é ruà dal morin. L i à fato vede ra zata e l i à dito: “Fèjeme un piazer, sbianchiseeme sta zata co nafré de farina.”

El morinaro l à pensà alolo “Mmm …. ca l à da esse algo sote. Parcé po sto baraba volo che i sbianchisee na zata co ra farina? Che l see drio a in pensà una de ra soes?” e l s à refudà de i dà ra farina. El loo el s à alolo sustà. “Scoteme polito” l i à craià inze l mus, zenza pi chera ojeta dolze de d ignante. “O te fesc chel che te digo ió, o te magno come un petuco.”

A vede l loo coscita sustà, el morinaro el s à spasemà e, zenza dì ah né bah, el s à sentreà a i sbianchisà ra zata. Duto contento, chel lasaron el sin é tornà de oga dai sò chetìs.

“Sto colpo i ra fejo de seguro a chi marsoche: ei ra zata bianca e ra osc danoo bela dolze” l à pensà.

Ruà daante ra porta dei chetìs, l à petà su. “Ci elo?” i à bregarà dute sete. “Son mare, pizete. Son tornada con un grun de fijicaries inze sportela. Su, da brae, daerseme” l à dito l loo, co na ojeta bela dolze.

“Se te sos mare, bete ra zata su ra funestra e fèjemera vede” l à respondù chel pi gran. El loo l à poià su su ra lastra ra zata cuerta de pasta e de farina.”

“Oh, mare, te sos propio tu” i à dito i chetìs dute contente. I s à sentreà a daerse ra porta e … inze un vede e no vede l é suzedù un cuarantaoto.

El loo l é soutà inze in ciasa: el renjea e l aea tirà fora ra sò onja spizes.

“Aaargh! Ades ve magno dute inze un bocon!” l à dito. “Oiuto, oiuto, taiossera!” i à craià i chetìs dute spasemade, e i à proà a se sconde. El prin el s à tirà sote toura, el secondo sote un lieto, el terzo el s à bicià inze fornel e l à sarà ra portela, el cuarto el s à scondù inze cojina inpó l banco da ra farina, el cuinto l s à sarà inze inze un armei, el sesto l s à cuzà sote l lael e l ultimo el s à scondù inze inze ra cassa del arloio. Ma l loo el i à parade dute, un areota, e un areota el s i à magnade.

Gnaffete gnaffete glup! El i à sgotide ‘sò dute intiere coi sarvije, zenza gnanche i tazà.

S à salvà solo l ultimo chetìn, scondù inze l arloio, parceche, dapò de s aé sbarbà sié chetìs intiere un drio l outro, el loo l aea na lasta sul stomego, l ea meso inbarlumì e i vienia ‘sò son. Insoma, el no n aea propio chera de ‘sì a ra caza del ultimo chetìn.

“Ce na pasciuda!” l à dito, e l à spadeà do o tré otes de bon saó. “Con chel che ei magnà, ades me vo esse na bela dromida.”

L é ‘sù a se conzà ‘sò fora sul pra, a r onbria de un gran brascion. El no n é gnanche ‘sù adora a contà fin al tré, che l dromia beato e l ronciaa come un tanburo e doi tronboi. Poco dapò l é tornà ra cioura, co na sportela de fijicaries. Ormai dal troi ra s à inacorto che algo no ‘sia: ra porta maestra r ea daerta. Ra s à sentreà ves ciasa, col cuore che petaa come un mai e co r é ruada, l à mancià poco che ra no sin ‘sisse in azidente. L ea careghes e bances sote sora, el lieto desfato, farsuoires e farsoris sul siolo, l armei daerto.

“Ce ai conbinà danoo chi barabes? Mai che s i pode lascià sole na mesa ora!” E ra i à ciamade: “Pize, pize, agnó seo? Vienì, vienì ca a merendà.” Ma i pize i no n à respondù. Ra cioura ra no n aea pi pasc. Ra i à ciamade un outra ota e ancora una, ma negun respondea. In chera r à sentù nafré de bregaro che vienia fora da ra cassa del arloio.

R é stada a scotà e r é ‘suda pede l arloio: el bregaro l ea pi forte e se sentia pianse.

Ormai duta ajitada, ra cioura r à daerto ra cassa del arloio e hop!, l é soutà fora l ultimo chetìn, spasemà da no crede. Co l à vedù sa mare, el pizo l i é soutà sun brazo e l r à strucada su forte. Epò l é ‘sù adora a i dì intrà ra lagremes “Mè fardiei …. el loo … magnade … loo catio …”

Ra cioura ra no capia pi nuia. R à slecà su l sò chetìn, ra l à inbrazorà, ra l à nanà e con passienza ra s à fato contà chel che l ea suzedù. Coscita r à sapù del inbroio del loo, de cemodo che chel lasaron l ea stà bon de ‘sì inze in ciasa e se sbarbà dute i sò fioi. Ra cioura r ea descedada e r é stada bona de restà calma.

“De seguro chel baraba el no n é ‘sù indalonse, co ra magnada che l s à fato. Fosc, ingordo cemodo che l é, el s i à sgotide ‘sò intiere.

Mangare on ancora nafrè de speranza” r à dito.

Col sò pizo par man, ra cioura r é moesta, ma ra no n à abù da fei tanta strada: el bestion l ea là, destirà sote l brascion, che l ronciaa come nossicé. Pian pian ra cioura ra i é ‘suda pede, ma ra no n aea festide: el loo l dromia come un sas e l no s arae descedà gnanche co na canonada.

Ra cioura r aea vedù inze polito: ra panza del loo ra soutarlaa come un balon, parea che r aesse inze nossicuanta sustes che ‘sia su e ‘sò. “Mancomal, propio chel che pensae: i mè pize i é ancora vive. Besen che me sentree” r à dito.

In chera i é vienù na idea. “Chetìn mè - ra i à dito al sò pizo – va a ciasa e tol el mè zesto da laoro. Te l ciates sul lateral inze camera. Daerselo e tol fora ra bujela pi grossa che l é, el jen de spago e ra forfesc. Sentreete e torna ca alolo.”

El chetìn no se l à fato dì doi colpe; l é ‘sù a ciasa de coren, l à ciatà l zesto da laoro, l à tolesc ra bujela, l spago e ra forfesc e inze un vede e no ede l ea danoo da sa mare. “Tiò, mare, ei ciatà duto” l à dito e l i à dà bujela, forfesc e spago.

“Ades varda e inpara” ra i à dito ra cioura duta contenta, e ra s à betù a lourà. R à tolesc ra forfesc e zach!, con un colpo seco r à daerto ra panza del loo, che l dromia come un sas e l no s aea inacorto de nuia.

Da ra panza daerta l é soutà fora i sié chetìs, dute alegre e pies de morbin. “Mare, mare, mare!” i à craià dute insieme i borsoi, fin che i soutaa intor ra cioura. “Pize, tendei che me petà par chi loghe” ra i à dito sa mare duta ingropada, e ra s i à inbrazorade su. “Ades no stajon a perde tenpo, no vorae che l loo l se descedasse con duto sto bordel. No n ei ancora fenì chel che ei pensà de fei, ades vosoutre aé da …” e, pss pss pss, ra i à dito sote osc ai chetìs ce che i aea da fei.

I pize i é ‘sude dal ru là daejin, i à tolesc su un bel sas a peròn, e – messe sgherle sote chel gran pes – i l à portà de oga a sa mare. Ra cioura r ea pronta. R à tolesc su i sasc e r à enpì ra panza del loo, epò co ra bujela e l spago ra l à cojì su duto danoo.

“Pize, ades scondosse inpó chera ceja là via. Me sà che ca de nafré vedaron algo de bel. Sssh, stajé cete e vienì con me.”

Zenza fei sussuro, i chetìs e sa mare i é ‘sude a se sconde inpó ra ceja. I no n à abù da spetà tanto: poco dapò, el loo el s à descedà e l s à betù a spadeà. “Uaaah, ce na firada che m ei fato … hic! Però chi pize i m é ben restade sul stomego, ei un pes … Fosc arae abù da i tazà nafré meo … hic! Ben ben, vorarà dì che me fejarei na bela beuda. Na gota de aga fresca ra me descedarà e ra me diarà a parà ‘sò. “ Con fadia, el loo l é leà su e l é ‘sù sul brento, ma el stentaa a fei un pas e da ra panza ruaa fora l sussuro dei sasc, che i petaa un sora l outro.

Bonba e rebonba ra mè por panza
sto pes el me straca e l fesc baranza
Pensae che i chetìs i fosse boi
ma me sà che l é solo sassoi.

Co l é ra fin, el loo l é ruà sul brento e l s à cuzà ‘sò a bee, solo che l pes dei sasc el l à rebaltà direto inze r aga. “Aaargh … oiuto … me sofeo …” Por loo: el sbatea, l sbrodolia, l se ajitaa come un mato, ma canche l proaa a vienì fora i sasc i lo tiraa senpre pi inze inze r aga. L à fato ancora na ota glunp, epò l s à sofeà.

“Eviva, eviva, l é morto el loo, l é morto el loo!” i à craià i chetìs fin che i vienia fora da ra ceja. I é coreste là dal brento e i s à betù a fei un bel ‘sirotondo e a ciantà da r alegreza.

“Ce bel, chel burto loo el no n é pi e no n on pi d aé festide. Eviva, eviva!” i ciantaa. I é ‘sude de coren a ciasa a tuoi el zesto con inze un grun de bona roba da magnà e, dute contente, i à fato na bela merenda sul pra con sa mare.