Igl Saltar dils Morts

Da Wikisource.
romancio

Hartmann Caviezel 1896 Igl Saltar dils Morts Intestazione 24 ottobre 2015 25% Da definire

Igl Saltar dils Morts : Litteratura veglia


Igl Saltar dils Morts.1

Litteratura veglia,

publicada da Hartm. Caviezel, Major.

Ug Luchiar dils Morts, quei ei, sco la freida mort ven tiers tuts Carstiauns als cumonda da passar par la via da tutta caru, sco er scadiu peglia temrna lundergiu a tras üna natirala temma da la Mort, sa starmenta da morir, sadosta ad amprova en anqual guissa da mitscliar da quella, mo tutt adumbatem <poem> 1. Elg mund radunde, Partut jou stunde, La Mort jou sunde, Quei ei mieu Nume; Jou vi sagare, Mia faulsch duvrare, L' anschetta fare Vi jou sisum : Papa. 2. 0, Papa gronde Jou chi cumonde, Veng nounavonde, Ti deis lavare. Chi ei po queie Da pauca feie, Ca ussa meie Vol molestar? — 260 — 3. Jou sunt la Morte, Da niefs chi porte, Lg ei finieu la Sorte, Ti stos morir. 0, Mort ti fria, Duves jou pia, La Gliergia mia, Davos mei frir? 4. Has je, o Papa, Argient sco Crappa, Prend gitt la Schlappa, Morir ti stos, Ilg Sens ca suuna, Lg argient ca tunna, Tia bealla Crunna, Lai uss davos. Imperadur. 5. Iraperadure, Dispensadurer Guvernadure, Da tut ilg Mund, Sund tschou par fare, Tei er passare, Navend tilare, La Mort jou sund. 6. Mo chei manegias, Chei ta stalegias, Ne ta turpegias, Naguta pli? 0, Mort dascare, Vont mei passare, Sur quei ounc dare, Ilg truz a mi 7. Veis buc mia Spada, Bi salurada, Schi bein mulada, Co chi plei quei? — 261 — Has er dantonde, Mei vieu sgulonde, Mieu adler (tschissun) gronde, Partut ilg Mund? 8. 0, Kaiser mieue, Quei tut hai vieue, Da tei udieue, Mo ton a ton, Stos ti vangire, Cun mei salgire, Ti stos morire, 0, Kaiser grond. Reg. 9. Nus eis, o Rege, Jou sut tieu Tege, Scoll (sgol) zund anuege, Par tei afiTar? Chi eis ti Spirte, Schi zund machierte, Vens en mieu jerte, Senza spiar? 10. La Mort jott sunte, Ca vom pilg Munde, Partut er zunde, Fig murdiond, Vi ampruvare, Tei er da fare, Cun mei saltare, Ampau avont. 11. Bass ai, ca tie, 0, Mort a mie, Schanegias pli, Ca par morire, Ti en vardade, Vangisses grade, Mia meiestade, Sutsura frir. — 262 — 12. 0, Reg parqueie, Sunt qou par teie, Far ngir cun meie, Tia Maiestad, Hai gig spichiaue, Sin tei guardaue, Lg ei gartiaue, Tucca zund grad. Prers. 13. Vus Cardinalse, Oveschs carnalse, Schi principalse, Nies esses vus. Vus grass Prelatse, Monigs, Avatse, Culgs Venters ladse, Ngit nou tiers nus. 14. Chi eis ei pia, Ca vult aschia, Ver Cumpangia, Par forza zund? Jou Mort sto stare, Par vus manare, Sin mieu Saltare, Navend dilg Mund. 15. Fai plaun, o Morte, Teng en la Sorte, Lein far'n acorte, Surselgie nus, Chei vol griare, Schi lein nus dare, Sch' ti mei vol schare, Ün On ner dus? 16. Lain buc sparngiare, Da nus sinare, Da messas fare, Sch' ti vol dar tierse, — 263 — Da nus laschare, In temps restare, Aunc angreschare, Ampau nies Chierp. 17. 0, vus bargada, Gig ounc nagada, Par quella Strada, Vangit cun mei. 0, naramenta, Chei vu8 moventa, Vèr tonta stenta, Taner si mei? 18. Tut vies Cantare, Sinar, puplare, Vies Scungirare, Nizegia buc, Stuveits lavare, Cun mei luchiare, (luttar, cumbatter) Davent tilare, A dar si tut. Herzog. (Duca.) 19. Mieu eis Herzoge, Nu eis ti Groffe (cont), Ti fürst elg Hoffe, (princi della cuort) Veng nounavont, Chi ei quei Gaste, Quei grond Fantaste, Ven sin mieu Paste, Mi cloma tont? 20. Jou, Mort, sund ngida, (vagnida) Zund mal vangida, Par dar la frida, A chi elg Cor. 0, grond Herzoge, Jou sund ilg Botte, (curir, deputau) Da far tei ngire, Cun mei dador. — 264 — 21. Ach, Mort parcheie, Fas quei cun meie Rugar vi teie. Ach, tile vi, Lai mei po stare, Ampau avdare, A mi lagrare, En mieu Casti. 22. Jou sund vangida, Vom bucca vida, Rugar na nagida, Buc ta dustar, Tont pos vangire, Senz auter gire, Quei pass stos jre, Buc ta vilar. Derschader. 23. Er ti Derschader, Ti grond plidader, Ti Rachingiader, (raschunader) Dadeschde si. Jou sunt tschou stause, Gig dastadause, (desdar) Sunt rastiausse, Tadlar jou vi. 24. Jou Mort vi fare, Tei er suare, Cun mei Luchiare, Ampau ti stos. Ach, Mort fai bucca, Cun mei schi ruche, (creu, rigurus) Chi dar vi tutte, Cavals a Boss. (boos.) 25. Vol buc dichiare, Mieu passentare, Mieu gist truvare, Ad auter pli, — 265 — Vol buc mirare, Sin mieu derchiare, Er mieu plidare, Buc prender si 26. Lgei bucca guinde, Ti stos bein schvinde, (spert, dabot) Vangir salginde, Cun mei Carstiaun, Bachietta tia, Dabott met vie, Tieu bi Mantie, Fiere giun plaun. Junker. (gentilhum) 27. 0, Gentilhume, Tei niebel hume, Clom jou cun nume, La Mort jou sunt. Ach, stai, ach staie, 0, Mort bassaie, Ampau mi laie, Aunc star silg Mund. 28. 0, greva Crusche, 0, ferma Nusche, 0, truria (trista) Vusche, Davent po stai. Lai Schlatta mia, Ei tuttavia, Mai spir neblia, Par quella lai. 29. Mieu junker chare, Stos buc quintare, Ch' iou vengig schare, Schi bear par quei, Stos vugiare, Cun mei Luchiare, Ilg Chiau bassare, A ngir cun mei. — 266 — Girau. 30. Nu eis Giraue, Exercitaue, Schi bear duvraue, Er tei jou clora? 0, Mort melna, ti rucha, schelma, Cun gronda Temma, Vez tieu Ligiom. 31. Vol buc tadlare, Mieu bien plidare, Mieu dispitare, Avont ilg dreg. Sai bears gidare, Cun vugadare, Sai tut lugare, Ils faigs andreg. 32. Mieu bien Giraue, Lg ei tut vargaue, Prend po cumgiaue, Savunde mei, Tut tieu tunare, Schkiungiar (scigniar), spluntare, Tschantschar, schmulgiare, Na gida tei. Doctur. 33. Nu eis Docture, Predicature, Mi dei zansure, Lei mia Vusch? Ach, Mort lai viver, Ampau aunc scriver, Mi fai po liber, Da quella Crusch. 34. Hai pardagaue, Cun flis (diligenza) mussaue, Antruidaue, Mes autidurs, — 267 — Savens gidaue, Cunfiert er daue, Alg cumbriaue, En sias Dalurs. 35. Jou quei pos crere, Sco jou pos vere, Aunc veans stuvere, Er ti morir, Tia vitta finna, Ven bein parinna, Cun tia Doctrina, Pö stos vangir. Schulmeister. (Scolast) 36. Schulmeister strenge, (serius) Gie veramenge, Nou legramenge, Er ti silg Plaz Quesch chiou da queie, 0, Mort mi creie, Mieu Cor en meie, Parmiez schlupas. 37. Dues jou pia, La Scola mia, Dad uss anvia, Mei pli taner? Jou sai mussare, La Torta dare, Cun bien er fare, Sco ün sto vèr. 38. Ne tieu ludare, Ne tieu pichiare, Ne scudichare, Muventa mei, Tes Peis alzare, Ta presentare, Sin mieu Saltare, Stos ti vonzei. — 268 — Miedi. 39. 0, ti schi sabi, Pardert bien miedi, Teidle mieu priedi, La vitta dai. Ach, Mort chei quittas, Parchei sagittas, Parchei mi pichias? Quei bucca fai! 40. Hai madagaue, Mieu Kunst (ingeng) mussaue, Bears turnentaue, En Sanadad, Hai bears gidaue, Dalurs scatschaue, D' la Mort spindraue, Gig, en Vardad. 41. Mieue Anamige, Eis staus da gige, Cuntut ün zige, Jou port a chi. Tieu Madagare, Strichar, purgare, Tieu Surlaschare, Na gida pli. Schuldau. 42. Nu eis Schuldaue, Ch' as tonts mazaue, Tonts ruinaue, Veng er cun nus? 0, raala Morte, Mi dâs passporte, Da quella Sorte, Schi turpius. 43. Hai bear suaue, Bear vugiaue, Mei andiraue, Er schau duvrar, — 269 — En tuttas Guerras, Marcaus a Terras, San bears a bearas, Da mei plidar. 44. Lg ei pauc gidaue, Mieu bien Schuldaue, Tieu Vaschchieu blaue, Trer or ti vens, Tieu Schild (scut) a Spada, Tie Lontscha grada, Tia Bois (buis, fise) cargada, Met lou dadens. Cantadurs. 45. Vus Cantadurse, Vus Sunadurse, Nu esses vusse? La Mort ei cau. Chei vol, o Morte, A nossa Sorte, Dâs ont cunforte, Nuss essen tschou. 46. Cantar nus leine, Stinar saveine, Schi dulsch a beine, Mei teidle si, Nus lein sunare, Buc far pagare, Sch' ti nus vol schare, Aunc viver pli. 47. Ach, chei marvelgias, Schiou vess Orelgias, Sut mias vadelgias, Tadlas bugient, Sai buc udire, Quei eis ilg piere; Vies risti (rèste, rèsti) frire, Ngis vus navent. — 270 — Koch. (Cuschinier.) 48. 0, Koch lingiere, Bien Cuschiniere, Jou chi clom tierse, Veng silg Saltar. Ach, Mort privada, Aunc questa gada, Va po tia Strada, Mi sclianiar. 49. Jou vi barsare, Bien cuschinare, Bien far fardare, Par dar a chi, Ün fried lagreivel, Zund dalecheivel, Sch' ilg ei pusseivel, Mieu Rieug prend si. 50. 0, Koch da Frinna, Veng ord Cuschiuna, Spronz ei nagina, Quei gig jou clar. Cattars han Rucha, (rucca, rauchs) Jou hai la Strucha, Fardar sai bucca, Tieu brassiar. Juvnal. 51. Nu eis Juvnale? Ti vens er guale, Schei gie fa male, Viadi far, Has schi anegp, Buc antalege, Tes Plaids andrege, Stos turnentar. 52. Fus enzacheie, Ca fus par teie, Schi vessas meie, Schon anteleg,

— 271 — Hai gig, ca tie Lavar deis sie, A tilar vie, Cun mei aneg. 53. Ach, Mort angurda, Ti gronda surda, Ach, ti vilgiurda, Vol mei strunglar, Sunt gual en Flure, Kraft (forza) ad amure, Silg meins ün Hura, Lai mei restar. 54. Sunt gual elg crescher, Elg melger esser, Fuss dad ancrescher, Sch' jou dei morir, Ngir er purtause, Ngir sutterause, A sut curclause, Tut ngis bargir. 55. Cun tieu grev ploinge, Mieu beal Cumponge, Has pauc gudonge, Dai nou tieu Oor. Tut tieu salgire, Tieu rir, garire, Tieu far a gire, Ei uss tut or. Dunschella. 56. Nu eis Dunschella? Ti juvanschella, Ti tutt bealla, Ta lai afilar. Eis giè Purschella, Pren giu Capella, Ti stos 'n Urella, Cun mei Luchiar. — 272 — 57. 0, Mort je leine, Veis buc mieu Seine, Schi beal cumpleine, Co chi plei quei Lgei bein aschia, Dunschella mia, Mo quella via, Stos ir cun tschels. 58. 0, Mort parduue, Mieu Chiau radunde, Oegls orasume, Bassei ti eis. Ach, jou sunt tschotte, Oelgs hai jou buc, Sai ver nagut, Sagir mi crei. 59. Ach, Mort vol schare, Sin tei murare, Vi tei bitschare, Sch' ti viver lais Joti pos mi corscher, Cun tieu bien porscher, Mi lessas storscher, Or da mieu glais. (conduta) 60. Ach, mort, ach cretta, Ün urelletta, Mei bufachietta, Lei ounc restar. Ün maig da Flurse, Cun pli calurse, Zuud marvilgiuse, Vi schangiar. (regalar) 61. Ach, bealla tutta, Ilg Fil ei rutte, Jou piend nagutta, Ne maigs ne Flurs, — 273 — Ti stos Luchiare, Tes Oelgs serare, Ilg Spirt si dare, Has je Dalurs. Hum Velg. 62. Nu eis, Hum velge? Jou Mort uss venge, Claud ilg tieu Ölge, Mi pelge maun. Ach, buc, ach buca, Mort buc mi tucce, Ner ch'jou balluce, Dunt bauld giun Plaun. 63. Hai Ons a gise, Luvrau cun flisse, (activ) Mia Barba grischa, Quei mussa si, Hai bear luvraue, Bear murtiraue, Bear andiraue, Ad auter pli. 64. Mieu char Hum grische, Trai ent Camischa, Prend tia Valische, Lein ir plaun niess, Eis gie schi grische, Sctina parnische, Ner sco paun mische, Ti eis andiess. Dunna Welgia. (veglia) 65. Ti Dunna velgia, Rom senza filgia, Tieu Cor a Belgia, Da tei dumond, Tristezia, Laide, Sa daten gleide. Ach, chei dir plaide, Dar si quest Mttnd. — 274 — 66. Vèzas buc, co joue Dunt vi a noue, Co jou sto tschoue, Ir lupigiont? Hai Bear filaue, Cusieu, cuntschaue, Pauc ruvassaue, Mi racumond. 67. Buc racumonde, Ti stos avonde, Vangir Luchionde, Cun tieu Diess ault, Ne tieu Rischdare, Ne Suspirare, Pos jou tadlare, Fatschine bauld. Ferm. 68. Vus Humens fermse, Lg ei ngieu ilg Temp, Cher vus ils Vermse, Targeias vi. Ei quei carteivel, Ei quei pusseivel, Ca nus scolg Fleivel, Tut deian si! 69. Nus essen staie, Zund ault dicheie, Par Ferms salveie, Antroquan uss, Seig en pichiare, Stuschar, alzare, Seig en Luvrare, Wantschieu vein tut. 70. Jou creig quei tutte, Mo tem nagutta, Pagar vi blutte, Vies saludar, — 275 — Fermezzia a possa, Ch' ei en voss Ossa Jou en la fossa, Vi sut curclar. Dunna. 71. Nu eis ti Dunna? Ti prussa Mumma, Fideivla, bunna, Met er giu Chiau. Ach, tile vie, 0, Mort jou vie, Par angual gie, Tei ver rugau. 72. Hai anzaquontse, Schi pings Uffontse, Aunc ün per Onse, Trer flad mi lei. Ach, ei sto esser, Tont pos ti quescher, Lai buc ancrescher, Ün Bitsch ils dei. 73. Mes beals tscharneuse, Mes dulschs Ligeuse, Tutts bein scaffieuse. Pings orfanets, Vus scheit branclare, Mirar, bitschare, Lietz les jou dare, A mes chars pinchets. 74. Ach, Muma nossa, Meit buc ounc ussa, Tiers a la Fossa, Tiers nus po steit, Nus schi paupretse, Schi zund pinchietse, Schi fleiveletse, Davos buc scheit. — 276 — 75. Ach, Mort lei gire, Ach, mire, mire, Sin lur Bargire, Ta prend puccau. Lün ten davosse, Lauter pelg ilg Schosse, (scussal) 0, Mort ti stose, Aunc schar ampau. 76. Ach, prusa Dunna, Sur tia Parsunna, Sunt jou Paltrunna, A bucca quels; Ti stos vangire, Ti stos sparchire, Ta scarpalgire, Navend dad els. 77. Mieu char Trieppete, Mieu Pievelette, Ilg mieu dalege. Jou vom dabot, Ilg mes vult vere, Vus ngits stuver, Madringia vere, Ach, Biettegott. (à dieâ) Uffontt. 78. Vtts pings Uffontse, Da dus, treis Onse, Ilg meins Culpontse, Leits er vangir, 0, Mort macorta, Lein ont la torta, Ca quella Sorte, Da tei vartir. 79. Vein nagin male, Faig actuale, Parmur dilg quale, Ti mazas nus. — 277 — Pir veits puccaue, Er vus hartaue, Lez ha manaue, Mei sur da vus. 80. Nus Balbigeine, Tont bi tschantscheine, A rir figeine, Savents noss velgs, Ün frust dilg Core, Scarpases ore, Cun bear dalure, Sagir ad els. 81. 0, Bab gideite, Muma dusteide, A mei zupeite, Cun tutta fei, Üna Bargorda, (mascra) La Mort macorta, Ri or vont Porta, Vult prender mei. 82. Ta fei navente, Mort or da Sene, Ner ch' un bien Lene, Veng tei tucar, Ner quittas tie, Quei Scazi bie, Ca nus a chie, Duveian dar? 83. Nies dulsch cuzeivel, Uffont lagreivel, Cunfiert mureivel, Ei buc par tei. Nies dulsch uffonte, Lai po ngir gronde, Prend nus avonte, Rugar lein quei. — 278 — 84. 0, chara Lege, Stuveits a nege, Vies char dalege, Metter giud bratsch, Par sia Bealtezia, A Charinezia, Vossa tristezia, Nagut jou lasch. Student. 85. Student da spasse, Nou er silg Plaze, Cun tes Sulaze, La Mort ei tschou. 0, Mort ti sturna, Ti gronda ngiurngia, Chei vas anturne, Chei spluntas cou? 86. Hai studiaue, Bear ampruvaue, Sulaz duvraue, Da beara Sort, Duves jou pia, La vitta mia, Serar a schia, Che quittas Mort? 87. Ti stos lavare, Schar Plima stare, Pupier scarpare, Tieu faig ei or, Lg ei nagin mieze, Dai nou 'lg Culieze, Lai far parmieze, Pir hagias Cor. Marcadont. 88. 0, Marcadonte, Mett en tieu crome, Veng nouvavonle, Lg ei Sera ngieu. — 279 — 0, Mort stai via, Duvess jou pia, Sin marcanzia, Tont ver spardieu 89. Par terr a Marre, Mei vugiare, Par gudingiare, Hai jou stuvieu. Quei ponn lei stender, Aunc quei lei vender, Mi vi lur render, En ilg Maun tieu. 90. Mieu marcadonte, Cun tieu bien crome, Custeivel Ponne, Eis pauc gidaue, pun tieu Girare, Cun Barattare, Bear marcadare, A pauc niziau. Steillader. (Astrolog.) 91. 0, grond Steillader, Pardert Quintader, Ti bien lingiader, Stos er schmartschir. Ach, mal Prophette, Ti ruch planette, Ti mal commete, Mi fas morir. 92. Sabienscha tia, Astrologia, Ner phantasia, Na gida tei, Ne tieu Quintare, Mirar, lingiare, Calenders fare; Schurventa mei! — 280 — Ustier. 93. Nu eis ustiere, Veng er nou tiere, Jou en Santieri, Vi tei manar. Ach, Mort sgrischeivla, Ti malcureivla, Ti malgargeivla, Chei vol ti far? 94. Mi lai po seère, En mieu Tschalere, Ampau gudere, Mieu vin vanal, Duvess jou pia, Mia bun Ustria, Schon uss dar si? Quei stes zund mal. 95. Tiers quei vi dare, Ün bien Gientare, Zund bein salvare, Zund par nagutt, Schi mei vol fare, Tont a da chare, Aunch viver schare, Silg meins ün gutt. 95. Ustier migeivel, Lg ei buc pusseivel, Mei schi maneivel, Da surplidar, Ne cun Ustrias, Ne malgiarias, Ne gastarias, Par mei schurvar. (tschurventar) Muliner, Pastaner, Saliner. 97. Vus mulinerse, Vus Pastarnerse, Vus Salinnerse, Vangit vu8 treis. — 281 — Ach, Mort ti nera, Schein Caussa vera, Lg ei ounc buc Sera, Va po ord peis. 98. Veis buc co nusse, Tuts essen pruse, A flg mangluse, A tut ilg Mund. 0, Mort charinna, Nies Sal a frinna, Schi beal' a finna, Dein buc si zund. 99. Ach, Lgieut vus seigias, Sco vus mei leigias, Schi fig buc vaias, Vus anvidare, Vies scalinare, Vies amparstare, Vies Sal manare, Scheit ussa star. Maister. (Mastrèngèr, mistrignèr) 100. Vus meisters bunse, Tuts cun voss Numse, Da tuts Cantunse, Vus scheit mazar. 0, mala nova, Sgricheivla Bova, Ca nus amprova, Da sut curclar. 101. Vein vandliaue, Ilg Mund miraue, Zund fig luvraue, Vein nus partut, Savein temprare, Zund bi luvrare, Savein tut fare, Nies Meisterstuck. (ovra da mastrèng) — 282 — 102. Buc vus sbatteite, (s'batteit) Ne vus dusteite, Ne sraarvilgeite, Schi par nagut, Vies fravagare, Vies zambriare, Tut vies luvrare, Jou mir pir buc. Buader. 103. Nu eis, o Eiver? Lg ei or ilg Scheiver, Lai star ilg Beiver, A veng cun mei. 0, starmatussa, Mort prigulussa, Vol esser prussa, Schi buc fai quei. 104. Da viu vultrinna, Buvronda finna, Aunc beiver ünna, Lai sin bien Quint. El ei schi bealse, Fa far Rudealse, Sco tont vadelse, Fa ir salgint. 105. Buader gronde, Schi veng dantonde, Er ti dantonde, Morir stos oz. Tieu vin schi chare, Pos tont schar stare, Tieu Glas (bichèr) pos fare, En milli Tocks. 106. 0, Mort bein preste, Jou amplanescha, Butill' a Flescha, Nus prender lein. — 283 — Buader chare, Ilg Flesch lei stare, Enpò schar schigiare, Quei lasch jou bein. 107. Enstailg Glas (bichèr da) veider, Deit po'ün Zeiver, Ch' jou possig beiver, La Seid dustar, Cun quei lagreivel, Vin dalacheivel, Char, dulsch, cureivel, Mi frascentar. 108. Jou Mort sund stada, Schon gig a Strada, Fig fatschentada, Cun mieu mazar, Sin minchia graue, Schau tuts sctisaue, Ad ampruvaue, Mei surplidar. 109. Chi ha rugaue, Chi schmanatscliaue, Chi ha duvraue, Amparmaschuns. Jou hai stupaue, Lurelg elg Chiaue, A buc tadlaue, Sin Lur Raschuns. 110. Cols han cartieue, Cols han vivieue, Quei sas, o Deuse, Avunda clar, Uss ean els tschoue, 0, Deus veng noue, A trova coue, Lur Meritar.

  1. Questa poesia, che deriva da Veulden, exista in diversas variaziuns. Xus la havein, cun excepziun da qnels plaids, ils quals ein en parentesa, laschada immutabla, cnmbein che nus havessen fitg facilmein saviu substituir las expressiuns tudescas cun buns plaids romanschs.