La umanità del figliuolo di Dio/Note marginali
 |
Questo testo è incompleto. | |
| ◄ | Libro decimo |
NOTE MARGINALI LIBRO PRIMO
Stanza 13: «Fecit Moises serpens aeneum; quem cum percussi aspi cerent, sanabantur» ( Numer., 21) — si. 14, v. 2: «Consummatum est» (Ioh., 19) — ibid., v. 3: «Attollite portas, principes, vestras ( Psalm.) — st. 15, v. 3: «Exultavit ut gigas ad currendam viam» {Psalm.) — st. 16: «Hodie mecum eris in paradiso» (Lue., 23) — st. 21: «In sudore vultus tui vesceris pane tuo» ( Gen., 1) — st. 22: Gen., 2 — st. 23: «Quindecim cubitis altior fuit aqua super montes» {Gen., 5) — st. 24: Gen., 9 — st. 25, v. 3: «Tres vidit et unum adoravit» {Gen., 18) — ibid., v. 8: Gen., 22 — st. 26, v. 4 sgg. «Pelliculasque haedorum circumdedit manibus et colli nuda protexit» {Gen., 17) — si. 27, v. 8: «Dormi mecum» {Gen., 37) — st. 29, v. 3: Numer., 25 — st. 30, v. 1: Primo Regum, 1 — ibid., v. 3 sgg.: Primo Regimi, 31. Secando Regum, 17 — st. 31, v. 3 sgg.: Tertio Regum, 11 — si. 32, v. 3 sgg.: Secando Regum, 11 — st. 34, v. 1 sgg.: Quarto Regum, 13 — ibid., v. 8: Para lipom., 23 — si. 33, v. 3 sgg.: Quarto Regum, 20 — st. 36, v. 7: «Baculum senectutis» {Tob., 5) — si. 39, vv. 3-4: «Signatum est super nos lumen vultus tui, Domine» {Psalm., 4) — si. 40: «Erat vir in Babylone, et nomen eius Ioachim» (Dan., 13) — st. 41, vv. 7-8: «Et accepit uxorem nomine Susannam, pulchram nimis» — si. 46, vv. 5-6: «Nisi granum frumenti cadens in terra», etc. (Ioh., 12) — st. 47, v. 1 sgg.: «Ingressa cum duabus solis puellis, voluitque lavari in pomerio» — si. 51, v. 1: «Quod si nolueris,...» — st. 52, v. 6 sgg.: «...dicemus quod fuerit tecum iuvenis» — st. 33, v. 2 sgg.: «Angustiae sunt mihi undique: si enim hoc egero», etc. — st. 36, v. 7: «Et exclamavit voce magna Susanna» — st. 37, v. 1: «Exclamaverunt autem et senes» — ibid., v. 3: «Irruerunt per posticum» — st. 38, v. 3: «Flebant igitur sui et omnes qui noverant eam» — st. 61, vv. 7-8: «Posuerunt manus suas super caput eius» — st. 63, v. 2: «Credidit eis oinnis multitudo» — si. 64, vv. 1-2: «Deus aeterne, qui absconditorum es cognitor, qui nosti omnia» 302
LA UMANITÀ DEL FIGLIUOLO DI DIO
— st. 63: «Exaudivit autem Dominus vocem eius» — st. 66, vv. 1-2: «Suscitavit Dominus spiritum pueri iunioris, cui nomen Daniel» — si. 67, v. 1: «Separate eos ab invicem procul» — si. 70, vv. 1-2: «Inveterate dierum malorum» — ibid., vv. 4-3: «Die sub quo arbore videris eos» — st. 72’. «Recte mentitus es in caput tuum. Ecce angelus Domini scindet te medium» — st. 73, vv. 1-4-. «Semen Chanaan et non Iuda. Species decepit te et concupiscentia subvertit cor tuum» — st. 74, vv. 1-4: «Sub qua arbore comprehenderis eos. — Qui ait: — Sub prino» — si. 78, vv. 2-3-, «Responsum acceperat, non visurum se mortem nisi videret Christum» (Lue., 2) — si. 79, vv. 4-3: «Vestitus pilis cameli, et locustas et mel sylvestre edebat» (Marc., i) — st. 80, vv. 3-4: «Et illuminai abscondita tenebrarum harum» — si. 81, v. 2: «Iudaeis quidem scandalux entibus autem stultitia» — ibid., vv. 7-8: «Deus enim suscitavit Dominum» (Ad corinlh., 1, 61 — st. 93, v. 3: «Nos insensati vitam illorum aestimabamus insaniam» ( Sap., 6) — st. 103, vv. 7-8: «Ubi venit fìdes, iam non sumus sub pedagogo» ( Gen., 32) — st. 104,
v. /: «Petrae scissae sunt» (Math., 27).
LIBRO SECONDO
St. 6, v. 8: «Per proprium sanguinem aeterna redemptione inventa» (Ad hebr., 6) — st. 8, v. 7: «Faciamus turrim cuius culruen pertingat usque ad coelum» (Gen., 11) — st. 9, vv. 3-4: Exod., 14 — ibid., v. 3 sgg.: «Venerunt in Marath, nec poterant bibere» — st. io, vv. 3-4: «Venerunt ubi erant duodecim fontes et septuaginta palmae» — st. 12, vv. 1-4: «Fuit in diebus Herodis regis Iudaeae sacerdos nomine Zacharias» (Lue., 1) — ibid., v. 7: «Multitudo populi erat orans foris» —
st. 13, vv. 3-6: «Turbatus est videns, et timor irruit super eum» —
st. 14, vv. 3-6: «Ne timeas, quoniam exaudita est deprecatio tua» —
si. 13, vv. 1-3: «Elisabeth pariet tibi filium, et vocabis nomen eius
Iohannem» — st. 16, v. 2 sgg.: «Vinum et syceram non bibet. Spiritu sancto replebitur adhuc ex utero matris» — ibid., v. 8: «Praecedet in spiritu Heliae» — st. 17, v. 2 sgg.: «Unde hoc sciam? Ego enim sum senex» — si. 18, vv. 1-3: «Eris tacens, eo quod non credidisti» — ibid.,
w. 5-6: «Ego sum Gabriel, qui adsto ante Deum» — si. 19, vv. 7-8: «Et erat plebs expectans Zachariam, et mirabantur quod tardaret» — st. 20, v. 4: «Et ipse erat innuens illis et permansit mutus» — st. 21, w. 4-3: «Abiit in domum suam, et concepit Elisabeth uxor eius» — st. 23, v. 6: «Eritis sicut dii, scientes bonum et malum» (Gen., 3) — si. 24, v. 8: «Multi vocati, pauci electi» (Math., 20) — st. 26, v. 1: «Lata porta et spatiosa via est quae ducit ad perditionem» (Math., 7) — st. 27, v. 3: «Missus est angel Gabriel a Deo» (Lue., 1) — si. 28, vv. 1-4: «Canet enim tuba, et mortui resurgent incorrupti» (Ad corinth., 1, 15) — st. 30, v. 8: «Et ipsa conteret caput tuum» (Gen., 3) — st. 31, NOTE MARGINALI
303
v. 2: Exod., 3 — ibid.j v. 4: Numer., 27 — st. 3 3, v. 3 sgg.: «Lex in homine dominatur quanto tempore vivit» (Ad rom., 7) — si. 36: «Sine lege peccatum mortuum erat» (Ad rom., 7) — si. 37, v. 2 sgg.: «Ecce virgo concipiet et pariet filium» (Is., 7) — si. 38, v. 1: «Lex iram operatur» (Ad rom., 4) — ibid., v. 3 sgg.: «Finis legis est Christus» (Ad rom., io) — st. 40, v. 3 sgg.: «Ave Maria, grada piena, Dominus tecum» — st. 41, vv. 1-2: «Quae cum audisset, turbata est in sermone eius» — si. 43, v. 2 sgg.: «Ne timeas, Maria, invenisti gratiam apud Dominum: ecce concipies», etc. — st. 44, vv. 7-8: «Non est impossibile apud Deum omne verbum» — si. 45, vv. 7-8: «Ecce ancilla Domini, fiat mihi secundum verbum tuum» — st. 46, v. 8: Is., 2 — st. 47, v. 7: «Tri nomine Iesu omne genu flectetur» (Ad Phil.) — si. 48, v. 1: Indie., 6 — ibid., vv. 7-<?:«Dies Domini sicut fur ita veniet» — si. 49: «Christus redemit nos de maledicto, factus prò nobis maledictum» (Ad gal., 3) — si. 50: «Exsurgens, Maria abiit in montana» — si. 5/: «Et intravit domum Zachariae et salutavit Elisabeth» — si. 32: «Et repleta est Spiritu sancto, et exclamavit voce magna:...» — si. 53, vv. 2-3: «... Et unde hoc mihi, ut veniat mater Domini mei ad me?» — st. 54, vv. 1-2: «Et beata, quae credidisti» — si. 33, v. 4: «Spiritus sanctus obumbrabit tibi» (Lue., 1) — ibid., v. 8: «Magnificat anima mea Dominum» — st. 36, w. 2-3: «Quia respexit humilitatem meam» — ibid., v. 7: «Beatam me dicent» — st. 37, v. 1: «Quia fecit mihi magna» — ibid., vv. 7-8: «Deposuit potentes de sede et exaltavit humiles» — st. 38, v. 1: «Suscepit Israel» — ibid., v. 4: «Sicut locutus est» — st. 39, vv. 3-4: «Mansit autem Maria cum illa» — si. 61, v. 2 sgg.: «Homo quidam habuit duos filios, et dixit adolescentior patri», etc. (Lue., 15) — st. 62, v. 3 sgg-’- «Dissipavit substantiam suam vivendo luxuriose» — si. 63, vv. 3-4: «Et cupiebat implere ventrem suum de siliquis, quas porci manducabant» — si. 64, vv. 1-3: «Quanti mercenarii in domo patris mei abundant panibus; ego autem hic fame pereo» — st. 66, w. 1-6: «Pater, peccavi: iam non sum dignus vocari filius tuus» — ibid., vv. 7-8: «Fac me sicut unum de mercenariis tuis» — st. 67, vv. 3-6: «Et accurrens cecidit super collum eius» — si. 68, vv. 3-3: «Cito proferte stolam et date anulum in manum eius et adducite vitulum saginatum» — si. 69, vv. 1-2: «Erat autem filius eius senior in agro» — si. 70: «Pater ergo illius, egressus, coepit rogare eum» — si. 71, vv. 3-4: «Filius tuus hic, qui devoravit substantiam suam» — st. 72, vv. 3-4: «Numquam dedisti mihi hedum, ut cum amicis meis epularer» — si. 73, w. 3-4: «Fili, tu semper mecum es, et omnia mea tua sunt» — ibid., v. 8: «Frater tuus perierat et inventus est» — si. 73, vv. 7-8: «Antequam convenirent, inventa est in utero, habens de Spiritu sancto» (Math., i) — si. 76, w. 3-6:
«Quum esset iustus et nollet eam traducere, voluit occulte dimittere eam» — si. 77, vv. 3-8: «Ioseph, fili David, noli timere accipere Mariam coniugem tuam: quod in ea natum est, de Spiritu sancto est» — 304
LA UMANITÀ DEL FIGLIUOLO DI DIO
s l. 80, vv. 1-2:«Elisabeth impletum est tempus pariendi» (Lue., i) — st. 81, v. 2: «Scripsit, dicens: Iohannes est nomen eius» — ibid., v.? sgg.: «Benedictus Dominus Deus Israel» — si. 84, v. 3 sgg.: «Exiit edictum a Caesare Augusto, ut describeretur universus orbis» (Lue., 2)
— st. 85, v. 4: «Ascendit autem et Ioseph, ut profiteretur cum Maria uxore pregnante» — st. 86, v. 4: «Raptum huiusmodi usque ad tertium coelum» ( Ad cor., 2) — ibid., v. 8: Ad gal., 3 — si. 88: «O altitudo divitiarum» (Ad rom., 2) — si. 93, v. 6: «Omnis caro faenum» (Is.)
— ibid., vv. 7-8: «Iam securis ad radicem arboris posita est» — si. 94, vv. 6-8: «Statuet quidera oves a dextris suis, hedos autem a sinistris» (Math., 25) — si. 5 > 8, w. 1-2: «Dimitte mortuos sepelire mortuos suos» (Math., 8) — st.99.vv. 1-2: «Dum medium silentium tenerent omnia» ( Sap., 18) — st. 100, vv. 1-4: «Pastores erant vigilantes et custodientes vigilias noctis super gregem suum» (Lue.) — st. 101: «Ecce, evangelizo vobis gaudium magnum» — si. 102, v. 3: «Natus est vobis hodie Salvator» — st. 103, vv. 3-4: «Gloria in altissimis domibus, et in terra pax hominibus bonae voluntatis» — st. 104: «Et invenerunt Mariam et infanterei positum in praesepio» — si. 119, vv. 3-4: «Consuerunt folia ficus et fecerunt sibi pizomata» ( Gen., 2) — si. 123, v. 7: «Eritis sicut dii, scientes bonum et malum» {Gen., 2).
LIBRO TERZO
St. 4: «Vocavit Iacob filios suos» {Gen., 49) — st. 3, v. 8: «Manus tuae in cervicibus inimicorum tuorum» — st. 6, vv. 1-2: «Adorabunt fìlii patris tui, catulus leonis Iudae» — ibid., v. 4 sgg.: «Non auferetur sceptrum de Iuda» — st. 7, vv. 7-8: «Non venit pacem mittere, sed gladium» (Math., io) — si. 11, v. 3: «Eiice primum trabem de oculo tuo» (Math., 7) — st. 12, vv. 1-2: «Tollat unusquisque agnum per familias» {Exod., 12) — si. 18, v. 1 sgg.: «Ecce magi ab Oriente venerunt Hierosolymam» (Math., 2) — ibid., vv. 7-8: «Inundatio camelorum operiet te, dromedarii Madian et Epha» (Is., 60) — si. 23: «Orietur stella ex Iacob, et consurget virga de Israel» ( Num., 24) — si. 26, v. 2: «Ubi est qui natus est rex iudaeorum?» (Lue., 1) — si. 27, vv. 1-4: «Audiens autem, Herodes rex turbatus est» — si. 30, v. 2: «Et congregans omnes principes sacerdotum et scribas», etc. — st. 37, v. 4: «In Bethleem Iudae» — si. 40: «Tunc Herodes, ciani vocatis magis, diligenter didicit ab eis tempus stellae» — st. 41, v. 8: «Et obtulerunt ei aurum, thus et myrrham» — si. 42, v. 3 sgg.: «Ite, et interrogate de puero, ut et ego, eveniens, adorem eum»
— si. 43, v. 4: «Durum est contra stimulum calcitrare» {Acla aposl., 9) — si. 39, v. 3 sgg.: «Filius autem liominis non habet ubi caput suum reclinet» (Math., 8) — st. 61, v. 8: «Impleti sunt dies purgationis Mariae...»
— st. 62: «... secundum legem Moisi» (Lue., 2) — si. 63, vv. 1-4: «Homo NOTE MARGINALI
305
quidam descendebat ab Ierusalem in Hierico et incidit in latrones» (Lue., io) — si. 66, vv. 3-6: «Accidit ut sacerdos quidam descenderet eadem via» — iòid., vv. 7-8: «Similiter et levita, quum videret eum, pertransiit»
— si. 67, vv. 5-8: «Samaritanus autem, misericordia motus, imponens eum in iumentum, duxit in stabulum» — si. 69, v. 2: «Ierusalem visio pacis * — iòid., vv. 4-3: «Hierico luna» — si. 71: «Qui etiam dispoliaverunt eum et plagis impositis abierunt, semivivo relieto» — si. 72, v. 1: «Sacerdos, levita» — si. 73, v. 6: «Samaritanus» — si. 74, vv. 3-6: «Custos alligavit vulnera eius, infundens oleum et vinum» — iòid., vv. 7-8: «Et imponens illuni in iumentum suum, duxit in stabulum» — si. 73: «Protulit stabulario duos denarios» — si. 77: «Occidit Herodes omnes pueros qui erant in Bethleem» (Math., 2) — si. 89, v. 4 sgg.: «Vox in Rama audita est, ploratus et ululatus multus, Rachel plorans filios suos et noluit consolari, quia non sunt» (Hierem., 3) — si. 90, vv. 1-2: «Accipe puerum et matrem eius, et fuge in Aegyptum» (Math., 2) — si. 94, w. 3-8: «Defuncto Herode, ecce angelus Domini apparuit in somnis Ioseph» (Math., 2) — si. 93, v. /: «Apparuit Dominus Moise in fiamma ignis de medio rubi» ( Exod., 3) — iòid., v. 8: «Dabit vobis terram fiuentem lacte et melle» — si. 96: «Litera occidit» — si. 97, vz>. 3-8: «Quando obstetricabitis hebreas et pariendi tempus advenerit, si masculus fuerit, interficite eum» {Exod., 1) — si. 98, vv. 4-5-. «Quidquid masculini sexus natum fuerit, in flumen proiicite» — st. 99, v. 1: «Vir de domo Levi» {Exod., 2) — st. 100, v. 1: «Abscondit tribus mensibus» — si. 101, w. i-2’. «Sumpsit fiscellam scirpeam et linivit eam bitumine ac pice, posuitque intus infantulum» — st. 103: «Qui, consurgens, accepit puerum et matrem eius» — si. 103, v. 8: «Aegypti simulachra movebuntur a conspectu eius» (Is., 19) — st. no: «Et venit in terram Israel. Audiens autem quod Archelaus regnaret in Iudaea», etc. — st. 113, v. 1: «Quum factus esset Iesus annorum duodecim», etc. (Lue., 2) — st. 113, vv. 1-4: «Ascendentibus illis Hierosolymam, secundum consuetudinem diei festi»
— si. 116, v. /: «Remansit puer Iesus in Ierusalem» — iòid., v. 8: «Stupebant autem omnes qui eum audiebant» — st. 118, v. 1-4: «Requirebant eum inter cognatos et notos» — si. 120, v. 1 sgg: «Post triduum invenerunt eum in tempio, sedentem in medio doctorum» — si. 121, w. 2-3: «Fili, quid fecisti nobis sic?» — iòid., v. 7: «Quid est quod me quaerebatis?» — si. 122, vv. 1-2: «Nesciebatis quia in bis, quae Patris mei sunt, oportet me esse?» — iòid., v. 8: «Stultitia autem gentibus»
— st. 123, w. 1-4: «Et descendit cum eis et venit Nazareth, et erat subditus illis».
T. Folengo, Opere italiane - n.
20 306
LA UMANITÀ DEL FIGLIUOLO DI DIO
LIBRO QUARTO
St. i, v. 6: «Semper laus eius in ore meo» ( Psalm.) — si. 3, v. 4: «Iohannes Baptista habebat vestimentum de pilis camellorum» (Math., 3)
— st. 4, v. /: «Anno quintodecimo Tiberii Caesaris» (Lue., 3) — st. 9, v. 1: «Neque mittatis margaritas ante porcos» (Math., 7) — ibid.,v. 2: «Non est bonutn panem fìliorum mittere canibus» (Math., 15) — st. io, vv. 3-4: «Catelli edunt de micis, quae cadunt de mensa dominorum» (Math., 15) — st. 19, w. 7-8: «Progenies viperarum, quis demonstrabit vobis fugere a ventura ira?» (Math., 3) — si. 21, vv.j-6 «Miserunt iudaei sacerdotes ad Iohannem, ut interrogarent eum: — Tu quis es?» (Ioh., 1) — ibid., v. 8: «Non sum ego Christus» — si. 22, w. 1-2: — «Helias estu? — Non sum» — ibid., vv. 2-3: — «Propheta es tu? — Non» — ibid., v. 8: «Vox clamantis in deserto» — st. 23, v. 2: «Dirigite viam Domini»
— ibid., w.5-8: «Omnis vallis implebituret omnis mons humiliabitur» — st. 23, vv. 2-4-. «Quid ergo baptizas, si tu non es Christus neque Helias neque propheta?» — si. 26, v. 3: «Ego baptizo in aqua» — ibid., vv. 7-8: «Cuius non sum dignus ut solvam eius corrigiam calciamenti» — st. 27, vv. i-2 «Medius autem vestrum stetit, quem vos nescitis» — ibid., v. 8: «Populus durae cervicis» (Ezech.) — st. 31: «Herodes tetrarca, cum corriperetur a Iohanne de Herodiade, uxore fratris sui», etc. (Lue., 3) — st.32, vv. 1-3: «Non licet libi habere uxorem fratris tui» — st. 33, v. 1: «Erat Iohannes baptizans in Ennon» (Ioh., 3) — si. 38: «Venit Iesus in Iordanum ad Iohannem, ut baptizaretur ab eo» (Math., 2) — si. 43, v. 4-6: «Ecce Agnus Dei, ecce qui tollit peccata mundi» (Ioh., i) — st. 44, vv. 6-7: «Favus distillans labia tua» (Cani, canlicor., 4) — si. 45, v. 1: «Hic est qui baptizat in spiritu et igne» — st. 48, v. 2: «Inter natos mulierum non surrexit maior Iohanne Baptista» — si. 49, vv. 1-2: «Ego debeo a te baptizari» (Math., 3) — si. 30, v. /: «Sine modo, sic decet nos adimplere omnem iustitiam» — ibid., v. 8: «Nympharum domus» — st. 33: «Ecce, aperti sunt coeli, et vidit Spiritum sanctum sicut columbam venientem super se» — st. 34: «Et ecce vox de coelis facta est, dicens: — Tu es filius meus dilectus, in te complacuit mihi» — si. 33, vv. 2-3: «Ductus est Iesus a Spiritu in desertum...» (Math., 4) — si. 36, v. 3 sgg.: «...ut tentaretur a diabolo» — st. 66: «Bonum lignum ad vescendum. Pulchrum oculis. Delectabile aspectu» ( Gen., 4) — st. 68, vv. 3-6: «In vestimenti ovium intrinsecus lupi rapaces» (Math., 7) — st. 70: «Et accedens tentator dixit: — Si filius Dei es, die ut lapides isti panes fiant» — st. 71, vv. 3-8: «Non in solo pane vivit homo, sed in omni verbo, quod procedit de ore Dei» ( Deuler., 8) — si. 72, vv. 3-8: «Tunc assumpsit eum in sanctam civitatem» — st. 73, vv. 3-6: «Et statuit eum super pinnaculum templi» — st. 74: «Mitte te deorsum. Scriptum est quia angelis suis Deus mandavit de te, ne forte offendas ad lapiderò pedem NOTE MARGINALI
307
tuum» ( Psalm., 90) — st. 77, v. 8: «Non tentabis Dominum Deum tuum» (Deuter., 6) — st. 78, vv. 5-8: «Haec omnia dabo tibi, si cadens adoraveris me» — st. 81, w. 1-2: «Scriptum est enim: ‘Dominum Deum tuum adorabis et illi soli servies ’» {Deut., io) — st. 83: Marc., 7
— st. 85, vv. 5-6: «Venite post me, et faciam vos fieri piscatores hominum» — si. 86, vv. 7-8: «Die ut ii filii mei sedeant» (Math., 20) — si. 87, v. 2: «Et circuibat Iesus totam Galileam docens» — si. 91, vv. 7-8: «Non enim accepistis spiritum iterum in timore (Paulus) — st. 94: «Nuptiae factae sunt in Cana Galileae, et erat mater Iesu ibi. Vocatus est autem et Iesus» (Ioh., 2) — st. 98, v. j: «Vinum non habent» — st. 99, v. 1: «Deus, deorum Dominus {Psalm. David) — ibid., v. 4: «Quid mihi et tibi, o mulier?» — st. 100, vv. 7-8: «Quodcumque dixerit vobis, facite» — st. 102, v. 8: «Erant ibi lapideae hydriae sex» — si. ioj, v. 5: «Impleverunt eas usque ad summum» — si. 105, vv. 7-8: «Hoc fecit initium signorum Iesus, et manifestavit gloriam suam» — st. 108: «Intravit, secundum consuetudinem suam, die sabbati in synagogam» (Lue., 4) — st. 109-. «Et omnium in synagoga oculi erant intendentes in eum» — si. 110, v. 2 «Et sedit» — si. 113, vv. 1-2: «Et traditus est illi liber Esaiae prophetae» — ibid., v. 5: «Foliis tantum ne carmina manda» {Aen., vi, 74) — si. 114: «Spiritus Domini super me, propter quod unxit me, evangelizare pauperibus misit me» (Is., 61) — si. 115, vv.3-6: «Et, cum plicuisset librum, ait: — Quia hodie impleta est haec scriptura» — si. 116: «Nonne hic est filius Ioseph? Quomodo hic litteras scit, cum non didicerit?» (Ioh., 7) — si. 117, vv. 7-8: «Utique dicetis mihi hanc similitudinem: — Medice, cura te ipsum» (Lue., 4) — st. 118, vv. 7-8: «Quanta audivimus facta in Capharnaum, fac et hic in patria tua» — st. 119, vv. 3-6: «Amen, dico vobis, quia nemo propheta acceptus est in patria sua» — si. 122, v.j: «Multae viduae erant in diebus Heliae», etc.
— ibid., v. 8: «Argentum tuum versum est in scoriam» (Is.) — si. 12J, w. 1-4: «Ad nullam illarum missus Helias» {Tertio Regum, 17) — ibid., vv. 5-8: «Et multi leprosi erant in Israel sub Eliseo» {Quarto Regum, 4) — si. 124, v. 8: «Et duxerunt illum usque ad supercilium montis, ut praecipitarent eum» — si. 125, v. 4: «Ipse autem transiens per medium illorum ibat» — st. 128, v. 3: «Veni, Domine, et relaxa facinora», etc.
LIBRO QUINTO
St. 1, v. 1: «Noli altum sapere, sed time» (Sal.) — st. 3, v. 3: «Sathanas transfigurans se» {Ad cor., il, 11) — ibid., v. 7: «Mittite in dexteram navigii» (Ioh., 21) — st. 4, vv. 4-3: «Infer digitum tuum huc» (Ioh., 20) — st. 3, vv. i-2 «Petierunt ab aegyptiis vasa argentea et aurea» {Ex., 12) — ibid., vv. 7-8: «Forsitan non erant sepulchra in Aegypto?» 308
LA UMANITÀ DEL FIGLIUOLO DI DIO
(Ex., 14) — st. 6, v. 2: Ex., 21 — ibid., v. 8: «Non inibis cum alienigenis foedus» (Ex., 23) — si. 7, v. 1 sgg.: «Dabit vobis terram fluentem lacte et melle» — si. 8: «Videns Iesus turbas, aseendit in montem» — si. 9: «Moises ascendit in montem» (Ex., 19) — si. io: «Et quum sedisset, aperiens os suum, docebat eos, dicens:...» (Math., 5) — si. li: «...Beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum coelorum» — si. 12: «Beati mites, quoniam ipsi possidebunt terram» — si. ij: «Beati qui lugent, quoniam ipsi consolabuntur» — si. 14: «Beati misericordes, quoniam ipsi misericordiam consequentur» — si. 15: «Beati pacifici, quoniam fìlli Dei vocabuntur» — si. 18, v. 1 sgg.: «Beati qui persecutionem patiuntur propter iniustitiam» — ibid., v. 8: «Merces vestra copiosa est in coelis» — si. 20, v. 1: «Vos estis lux mundi» — ibid., v. 2: «Vos estis sai terrae» — ibid., vv. 7-8: «Non potest civitas abscondi supra montem posita» — si. 21, vv. 1-4: «Sed super candelabrum, ut luceat omnibus qui in domo sunt» — si. 22: «Nolite putare quoniam veni solvere legem: non veni solvere, sed aditnplere» — si. 23: Exod., 32 — si. 26, v. 8: «Iota unum aut unus apex non praeteribit a lege» — si. 29: «Nisi abundaverit iustitia vestra plusquam scribarum et phariseorum, non intrabitis in regnum coelorum» — si. 30, v. 1: «Audistis quia dictum est antiquis: — Non occides» — st. 31, vv. 2-3: «Qui irascitur fratri suo» — ibid., vv. 5-6: «Qui dixerit fratri: — Racha» — st. 33, vv. 3-4: «Si ergo ofìers munus tuum ad altare, et ibi recordatus fueris», etc. — st. 34, vv. 1-6: «Esto consentiens adversario tuo» — ibid., v. 8: «Et in carcerem mittaris» — s l- 35 1 vv - 3 ’ 4 ’■ * Audistis quia dictum est antiquis: — Non moechaberis» — st. 36, vv. 3-6: «Quod si oculus tuus scandalizat te... Et si manus tua scandalizat te», etc. — si. 37, vv. 2-3: «Expedit tibi ut pereat unum membrorum, quam totum corpus eat in gehennam» — st. 38, w. 6-7: «Quicumque dimiserit uxorem suam, det ei libellum repudii» (Deut., 24) — st. 39: «Qui dimiserit uxorem, excepta fornicationis causa, facit eam moechari» — st. 43: «Simile est regnum coelorum patrifamilias, qui exiit primo mane conducere operarios in vineam suam» (Math., 20) — st. 44, v. 3: «Et egressus circa horam tertiam» etc. — st. 43, vv. 1-2: «Iterum autem exiit circa sextam et horam nonam», — si. 46, v. 1: «Circa undecimam vero exiit» — st. 47, v. 4: «Quia nemo nos conduxit» — st. 49: «Quum sero autem factum esset, dicit dominus vineae procuratori», etc. — st. 51, vv. 5-6: «Qui portavimus pondus diei et aestus» — st. 53, vv. 1-2: t Non licet mihi tacere quod volo?» — ibid., vv. 7-8: «Multi vocati, pauci electi» — st. 34, v. 3: «Quum invitatus fueris», etc. (Lue., 14) — ibid., vv. 7-8: «Tunc erit tibi gloria» — st. 33, vv. 3-4: «Non periurabis» (Math., 5) — ibid., v. 8: «Est est, non non» — st. 36, vv. 4-3: «Non iurare omnino neque per coelum neque per terram neque per caput tuum» — st. 37, w. 4-3: «Oculum prò oculo, dentem prò dente» (Exod., 21) — st. 39, v. 4: «Si quis percusserit in dexteram maxillam tuam», etc. — ibid., vv. 7-8: «Qui tunicam NOTE MARGINALI
309
tuam vult tollere, dimitte et pallium» — si. 61, vv. 3-3: «Diliges proximum tuum et odio habebis inimicum tuum» — si. 62, v. 3: «Nonne et publicani hoc faciunt» — ibid., vv. 7-8: «Orate prò persequentibus vos» — st. 63: «Ut scitis filli Patris vestri, qui in coelis est», etc. — si. 65-, «Attendite ne iustitiam vestram faciatis coram hominibus» (Math., 6 )
— si. 66: «Quum facis elemosinam, noli tuba canere...» — si. 67, vv. 1-2: «... sicut hypocritae faciunt in synagogis» — ibid., vv. 7-8: «Nesciat sinistra tua quid faciat dextera tua» — si. 68, vv. 7-8: «Simile est regnum coelorum decem virginibus...» (Math., 25) — si. 69, vv. 7-8: «...quae, accipientes lampades suas, exierunt obviam sponso» — si. 70, v. 4: «Date nobis de oleo vestro» — si. 71, w. 5-8: «Ne forte sufficiat nobis et vobis» — si. 72, v. /: «Ite potius ad vendentes, et emite vobis» — si. 73, w. 1-3: «Dum autem irent emere, ecce sponsus venit» — si. 74, v. 3: «Novissimae vero veniunt» — ibid., vv. 7-8: «Vigilate itaque, quia nescitis diem neque horam» — si. 75: «Quum oratis, non eritis sicut hypocritae» — si. 76, vv. 1-4: «Tu autem, quum oraveris, intra in cubiculum tuum» — si. 77, vv. 1-2: «Duo homines ascenderunt in templum ut orarent» (Lue., 18) — si. 78, v. 1: «Ieiuno bis in sabbato» — ibid., v. 4: «Decimas do omnium, quae possideo» — ibid., vv. 7-8: «Velut etiam hic publicanus» — si. 80: «Et publicanus, a longe stans, nolebat nec oculos ad coelum levare» — si. 81, vv. 1-2: «Dico vobis: descendit hic iustificatus in domum suam ab ilio» — si. 83, v. 1: «Pater noster, qui es in coelis» (Math., 6) — ibid., v. 8: «Sicut in coelo et in terra» — si. 84, w. 1-2: «Panem nostrum quotidianum da nobis hodie» — ibid., vv. 5-7: «Et ne nos inducas in tentationem»
— si. 83: «Si non dimiseritis hominibus, nec Pater vester dimittit vobis peccata vestra» — si. 86: «Exterminant facies suas, ut pareant hominibus ieiunantes» — si. 87: «Tu autem, quum ieiunas, unge caput tuum, et faciem tuam lava, ne videaris», etc. — st. 88, v. 3 sgg.: «Nolite thesaurizare vobis thesauros in terra» — st. 89, w. 1-2: «Arcta via est quae ducit ad vitam» — st. 90, vv. 1-2: «Facilius est camelum per foratnen acus transire, quam divitem intrare in regnum coelorum» (Math., 19) — si. 91, w. 3-6: «Facite vobis amicos de Mamona iniquitatis» (Lue., 16) — st. 92, v. 3 sgg.: «Homo quidam erat dives et induebatur purpura et bysso» (Lue., 16) — st. 93: «Anima mea, habes multa bona, requiesce, comede, bibe, epulare» (Lue., 12) — st. 94, vv. 7-8: «Stulte, hac nocte repetent animam tuam a te» — si. 93, v. 3: «Erat quidam mendicus nomine Lazarus» (Lue., 16) — st. 96, v. 3: «Cupiens saturati», etc. — ibid., vv. 3-8: «Canes lingebant ulcera eius» — st. 97: «Mortuus est dives et sepultus in inferno» — si. 99, w. 1-2: «Pater Abraham, miserere mei» — st. 100, vv. 1-2: «Mitte Lazarum, ut intingat extremum digiti sui in aquam» — si. 102, vv. 1-2: «Ubi est thesaurus tuus, ibi est cor tuum» (Math., 6) — ibid., v. 6: «Ubi neque erugo neque tinea demolitur», etc. — st. 103, v. 1: «Si oculus tuus fuerit simplex», etc. 3io
LA UMANITÀ DEL FIGLIUOLO DI DIO
— ibid., v. 7: «Nemo potest duobus dominis servire > — st. 103, vv. 2-4-. «Ne soliciti sitis animae vestrae quid manducetis» — si. 106, v. 1 sgg.: «Haec enim omnia gentes inquirunt» — ibid., vv. 7-8: «Et haec omnia adiicientur vobis» — st. 107: * Nolite iudieare, et non iudicabimini» (Math., 7) — si. 108, vv. 7-8: «Quid autem vides festucam in oculo fratris tui, et trabem in oculo tuo non vides?» — si. 109, vv. 7-8: «Nolite sanctum dare canibus, neque mittatis margaritas ante porcos»
— st. no, vv. 5-6: «Petite, et dabitur vobis; quaerite, et invenietis; pulsate, et aperietur vobis» — st. 112, vv. 1-2: «Intrate per angustam portam» — ibid., v. 4: «Attendite a falsis prophetis» — si. iij, v. 1: «A fructibus eorum cognoscetis eos» — st. 114, vv. 1-2: «Non omnes qui dicunt mihi: — Domine, domine», etc. — st. 7/5, vv. 2-3: «Nonne in nomine tuo prophetavimus?» — st. 116, v. 5 sgg.: «Discedite a me, omnes qui operamini iniquitatem» — st. 117, v. 1 sgg.: «Qui audit verba mea assimilabitur sapienti».
LIBRO SESTO
St. 6, vv. 5-6: «Veritas magna est et fortior prae omnibus» (Esdr., iv, x) — st. 9, vv. 7-8: «Dominus novit cogitationes sapientum, quoniam vanescunt» (Ad cor., 1, 3) — si. 11: «Dicentes se esse sapientes, stulti facti sunt» (Ad rotti., 1) — si. ij: «Sapientia huius mundi stultitia est apud Deum» (Ad cor., i, 3) — si. 14: «Cuius evangelium praedicatum est in universa creatura quae sub coelo est» (Ad coloss., 1) — st. 17, v. 4: Genes., 11 — si. 18, v. 3: «Quomodo cecidisti de coelo, Lucifer», etc. (Is., 14) — ibid., vv. 7-8: «Aquae diluvii inundaverunt super terram» (Gen., 7) — st. 24, vv. 5-8: «Oratio humiliantis se nubes penetrabit» (Eccles., 35) — st. 25, v. 4: «Etiam proximo suo pauper odiosus est» (Prov., 14) — st. 26, vv. 5-6: «Cor contritum et humiliatum, Deus, non despicies» (David) — st. 28, vv. 5-8: «lustitia et Pax osculatae sunt. Misericordia et Veritas obviaverunt sibi» (David) — si. 32, vv. 7-5: «Quum descendisset Iesus de monte, secutae sunt eum turbae multae» (Math., 8) — si. 33, vv. 7-5: «Et ecce leprosus adorabat eum, dicens: — Domine, si vis, potes me mundare» — ibid., v. 6: «Quicumque maculatus fuerit lepra», etc. (Levit., 13) — st. 35, w. 1-4: «Et extendens Iesus manum, tetigit eum, dicens: — Volo mundare» — ibid., v. 7: «Et confestim mundata est lepra eius» — st. 36: «Nemini dixeris, sed vade, ostende te sacerdoti» — ibid., v. 5: «Adducetur ad sacerdotem» (Levit., 14) — st. 37, vv. 6-8: «Cum autem introisset Capharnaum, accessit ad eum centurio» — st. 38, vv. 1-2: «Domine, puer meus iacet in domo paralyticus et male torquetur» — st. 39, v. 6: «Ego veniam et curabo eum» — si. 40, v. 1: «Domine, non sum dignus» — ibid., vv. 6-8: «Sed tantum die verbum et sanabitur puer meus» —
t NOTE MARGINALI
311
st. 41, v. 1: «Nam et ego homo sum sub potestate constitutus», etc. — st. 42, v. 3: «Audiens, Iesus miratus est» — si. 44, vv. j-4: «Non inveni tantam fidem in Israel» — st. 45: «Dico autem vobis quod multi ab Oriente...» — si. 46: «... recumbent cum Abraham in regno coelorum: fìlli autem regni eiicientur in tenebras exteriores» — si. 47, vv. 2-3: «Vade, et sicut credidisti fiat tibi» — st. 48, vv. 6-7-. «Socrus autem Simonis tenebatur magnis febribus» (Lue., 5) — st. 30, vv. 3-4: «Et quum venisset Iesus in domuin Petri,...» (Math., 8) — st. 31, vv. 5-7: «... impera vit febri et dimisit illam» — st. 32, vv. 7-8: «Et continue surgens, ministrabat illis» — st. 36, vv. 1-2: «Et ecce mulier, quae sanguini fluxum patiebatur» (Math., 9) — ibid., v. 8: «Erogaverat omnem substantiam suam» (Lue., 8) — st. 38, vv. 7-8: «Accessit retro et tetigit fimbriam vestimenti eius» — st. 39, w. 3-6: «Qui est, qui me tetigit? Novi virtutem de me exisse» (Lue., 8) — st. 60, vv. 3-4: «Praeceptor, turbae te comprimunt» — ibid., vv. 3-8: «Videns mulier quia non latuit, procidit ante pedes eius» — si. 63, vv. 3-7: «Neque abscondunt lucernam et ponutit eam sub modio», etc. (Math., 5) — ibid., v. 8: «Veritas odium parit» — si. 63, vv. 3-4: «Exeuntes, pharisei consilium faciebant adversus eum» — si. 67, vv. 3-8: «Simile est regnum coelorum homini, qui seminavit bonum semen» (Math., 13) — st. 68, v. 8: «Domine, nonne bonum semen seminasti in agro tuo? unde ergo habet zizania?» — si. 69, w. 3-4: «Inimicus homo hoc fecit» — ibid., vv. 7-8: «Ne, colligentes forte zizania, eradicetis simul cum eis triticum» — Si. 70, vv. 3-4: «Collige primum zizania in fasciculis ad comburendum» — si. 71, w. 1-2: «Veritas odium parit» — ibid., vv. 3-6: «Cum dormirent homines, inimicus super seminavit zizania» — st. 72: «Egressus, Iesus secessit in partes Tyri et Sydonis» (Math., 15) — st. 73, v. 6: «Et ecce mulier cananaea» — si. 74, v. 1: «Miserere mei, Domine, fili David» — si. 73, vv. 7-8: «Filia mea male a daemonio vexatur» — si. 79, v. 8: «Omnis caro fenum» (Is.) — si. 18, vv. 1-2: «Qui non respondit ei verbum» — st. 83, vv. 3-6: «Dimitte eam, quia clamat post nos» — st. 84, vv. 1-2: «Non sum missus nisi ad oves, quae perierunt domus Israel» — ibid., w. 6-8: Lue., 15 — st. 86, w. 2-4: «Non est bonum sumere panem filiorum et mittere canibus» — st. 88, v. 1 sgg.: «Numquid dicet lutum figulo suo: — Quid fecisti?», etc. (Is.) — ibid., v. 8: «Nam et catelli edunt» — si. 89, v.3 sgg.: «O mulier, magna est fides tua» — st. 90, vv. 7-8: «Fiat tibi sicut vis» — si. 92, v. 4: «Et misit illos binos ante faciem suam» (Lue., io). — si. 93, v. 1 sgg.: «Ecce, ascendimus Hierosolymam, et Filius hominis tradetur» — ibid., l’V. 6-7: «Qui mecum dulces capiebat cibos» ( Psalm.) — si. 94, w. 3-8: «Tradent eum gentibus ad illudendum et flagellandum» — st. 93, vv. 7-8: «Et tertia die resurget» — si. 98, v. 7: «Messis quidem multa, operarii autem pauci» — st. 100, vv. 7-8: «Ibat Iesus in civitatem quae vocatur Naim, et turba copiosa cum ilio» (Lue., 7) — si. 101: «Quum appropinquaret portae 312
LA UMANITÀ DEL FIGLIUOLO DI DIO
civitatis, ecce defunctus ferebatur» — st. 102, vv. 1-2: «Hi autem, qui portabant, steterunt» — ibid., vv. 3-4: «Noli fiere» — st. 104, vv. 1-4: «Et resedit qui erat mortuus» — st. 118, vv. 3-4: «Assumpsit Iesus Petrum, Iacobum et Iohannem, et duxit illos in montem excelsum valde» (Math., 17) — st. ug, vv. 3-8: «Resplenduit facies eius sicut sol, et vestiraenta facta sunt alba sicut nix» — st. 120, v. 1: Moises et Helias — ibid., vv. 3-8: «Nubes lucida obumbravit eos, et ecce vox de nube» — st. 121, vv. 2-4-. «Domine, bonum est nos hic esse. Si vis, faciamus hic tria tabernacula».
LIBRO SETTIMO
St. 4: Ioh., 6 — st. 3: «Videns Iesus turbas circum se, iussit discipulos ire trans freturn» (Math., 8) — st. 6: «Et accedens unus scriba ait: — Magister, sequar te quocumque ieris» — si. 7, vv. 3-8: «Vulpes foveas habent et volucres coeli nidos. Filius autem hominis non habet ubi caput suum reclinet» — st. 12, vv. 3-8: «Domine, permitte me primum ire et sepelire patrem meutn» — si. 14, vv. 7-8: «Sequere me, et dimitte mortuos sepelire mortuos suos» — st. 16, vv. 5-8: «Et, ascendente eo in naviculam, secuti sunt eum discipuli eius» — st. 17, v. 7: «Ipse vero dormiebat» — st. ig, w. 3-4: «Et ecce motus magnus factus est in mari» — st. 24, vv. 3-6: «Et suscitaverunt eum, dicentes: — Domine, salva nos, perimus» — st. 23, vv. 3-3: «Quid timidi estis, modicae fidei?» — si. 27: «Imperavit ventis et mari, et facta est tranquillitas magna» — si. 2g, v. 3: «Et, cum venisset trans fretum in regionem Getasanorum,...» — si. 31: «... occurrunt ei duo habentes daemonia, de raonumentis exeuntes, saevi nimis, ita ut nemo posset transire per viam illam» — si. 33, vv. 3-8: «Quid nobis et tibi, Iesu, fili Dei? Venistin huc ante tempus torquere nos?» — st. 36, vv. 5-6: «Si eiicis nos bine, mitte nos in gregem porcorum» — st. 3g: «Abierunt in porcos; et ecce magno impetu abiit totus grex per praeceps in mare» — st. 40: «Et mortui sunt in aquis. Pastores autem fugierunt» — st. 41, vv. 1-4: «Et ecce tota civitas exiit obviam Iesu» — st. 42: «Rogabant eum, ut transiret a finibus eorum» — si. 44, vv. 1-3: «Nolite dare sanctum canibus, neque mittatis margaritas ante porcos» (Math., 7) — si. 46, w. 1-2 «Ascendens Iesus in naviculam, transfretavit» — si. 48, vv. 1 - 2: «Et intravit Capharnaum» (Marc., 5) — ibid., vv. 3-4: «Et erant pharisei sedentes» (Lue., 5) — st. 30, vv. 1-4: «Convenerunt multi, ita ut non caperent, neque ad ianuam» (Marc., 2) — si. 31: «Et, cum non possent offerre eum illi prae turba, nudaverunt tectum» (Marc., 2) — si. 34, vv. 6-8: «Confide, fili: dimittuntur tibi peccata tua» (Math.) — st. 33: «Erant quidam de scribis, sedentes et cogitantes in cordibus suis» (Marc., 2) — st. 36, vv. 7-8: «Quis est hic, qui loquitur blasphemias?» (Lue., 5) — NOTE MARGINALI
313
st. 57, v. 2: «Quid cogitatis mala in cordibus vestris?» (Math., 9) — st. 58, vv. 1-4-. «Quid est facilius dicere: — Dimittuntur peccata tua, — an dicere: — Surge et ambula?» — st. 59, vv. 4-6: «Surge, tolle lectum tuum et vade in domum tuam» — st. 60: «Et surrexit et abiit» — si. 61: «Videntes turbae, timuerunt et glorificaverunt Deum, qui dedit talem potestatem hominibus» — si. 64, w. 5-8: «Vidit hominem sedentem in teloneo, Matheum nomine» — si. 69: «Multi publicani et peccatores discumbebant cum Iesu» — st. 76, vv. 7-8: «Quare cum publicanis et peccatoribus manducai magister vester?» — st. 80, vv. 1-2: «Non est opus valentibus medico» — si. 81, v. 8: «Misericordiam volo et non sacrificium» (Osea) — si. 82, vv. 6-8: «Non veni vocare iustos, sed peccatores» — si. 8j, i>v. 3-4: «Tunc accesserunt ad eum discipuli» (Ioh.) — si. 88, vv. 1-4: «Quare nos et pharisei ieiunamus frequenter, discipuli autem tui non ieiunant?» — st. 90, vv. 5-6: «Incidit in foveam quam fecit» — si. 92, vv. 7-8: «Numquid possunt filii sponsi lugere, quamdiu cum illis est sponsus?» — si. 94: «Fides, si non habeat opera, mortua est» — ibid.: «Qui, totam legem servans, oflendit in uno, factus est omnium reus» (Iac., 2) — si. 96: «Venient dies, quum auferetur ab eis sponsus, et tunc ieiunabunt» — st. 99, vv. 3-6: «Nemo iminittit commissuram panni rudis in vestimentum vetus» — ibid.., vv. 7-8: «Neque mittunt vinum novum in utres veteres» — st. 100, v. 2: «Et ecce venit vir, et ipse princeps synagogae» (Lue., 8) — st. 103, v. 4: «Venit quidam ad principem synagogae, dicens ei: — Quia mortua est filia tua?» — si. 105, v. 1: «Non est enim mortua puella» (Math., 9) — st. 106, vv. i-2’. «Flebant autem omnes» (Lue., 8) — ibid., vv. 7-8: «Non permisi intrare secum quemquam, nisi Petrum, Iacobum et Iohannem» — si. 107, vv. 6-8: «Et surrexit puella» — si. no, w, 1-2: «Quibus praecepit ne alicui dicerent quod factum erat» — si. 113: «Transeunte Iesu, secuti sunt eum duo caeci, clamantes: — Miserere nostri» — st. 115, vv. 7-8: «Et aperti sunt oculi eorum» — st. 118: «Videte, ne quis sciat. Illi autem diffamaverunt eum in tota terra illa» (Math., 9).
LIBRO OTTAVO
St. 3, w. 3-4: «Erat quidam languens Lazarus» (lOH., 11) — st. 7, v. 1: «Collegerunt pontifices et pharisei concilium» (Ioh., 20) — si. 8, vv. 3-4: «Timebant vero plebem» (Lue., 22) — st. 9, vv. 1-3: «Quid faciemus, quia hic homo multa signa facit?» (Ioh., ii) — st. io: «Si dimittimus eum sic, omnes eredent in eum» — si. 11: «Et venient romani, et tollent nostram gentem et regnum» — st. 12, vv. 7-8: «Vos nescitis quicquam expedit, ut unus moriatur homo prò populo» (Ioh., ii) — st. 13: «Sed, cum esset pontifex anni illius, prophetavit» — st. 14, vv. 5-6: «Timebant enim plebem» — st. 16, vv. 7-8: «Bonum erat illi, si natus 3 1 4
LA UMANITÀ DEL FIGLIUOLO DI DIO
non fuisset» (Math., 26) — st. 17, vv. 7-8: «Iuda Scariotis abiit ad summos sacerdotes» (Math., 14) — si. 18, vv. 1-2: «Quid vultis mihi dare, et ego eum vobis tradam?» (Math., 26) — ibid., v. 7: «Constituerunt ei triginta argenteos» — st. 20, v. 3: «Cornua producentem» ( Psalm.) — st. 22: «Sanans omnem infirmitatem», etc. (Math., 4) — st. 23, vv. 3 8: «Tulerunt lapides, ut iacerent in eum» (Ioh., io) — si. 24, vv. 3-8: Exod., 12; Gen., 22, 26, 35 — st. 25: «Pharisei consilium inierunt, ut caperent Iesum in sermone. Mittunt discipulos suos cum herodianis» (Math., 22) — si. 26, vv. 3-8: «Magister, scimus quia verax es. Die ergo nobis quid tibi videtur: licet censum dari Caesari, an non?» — st. 27, w. 3-7: «Quid me tentatis, hypocritae? Ostendite mihi numisma census» — ibid., v. 8: «Obtulerunt ei denarum» — st. 28, v. 4: «Cuius est imago haec et superscriptio?» — ibid., vv. 7-8: «Reddite quae sunt Caesaris Caesari; quae sunt Dei Deo» — si. 29, vv. 3-6: «Accesserunt ad Iesum saducei, qui dicunt non esse resurrectionem» (Math., 22) — st. 30, v. /: «Erant apud nos septem fratres» — ibid., v. 4: «Moises dicit: Si quis mortuus fuerit», etc. {Deut., 20) — si. 31: «Similes estis sepulchris dealbatis, quae foris spetiosa, intus piena sunt ossibus mortuorum» (Math., 23) — si. 32: «Erratis nescientes Scripturas neque virtutem Dei» (Math., 22) — si. 33: «In resurrectione neque nubent, neque nubentur; sed erunt sicut angeli Dei in coelo» — si. 34: «Pharisei, audientes quod silentium imposuisset saduceis, convenerunt; et interrogavit unus ex eis, tentans eum:
— Magister, quod est mandatimi in lege?» — si. 35, vv. 5-6: «Diliges Dominum Deum tuum», etc. — ibid., vv. 6-8: «In his duobus mandatis universa lex pendet et prophetae» — si. 36, v. 3: «Nolite sanctutn dare canibus» (Math., 7) — st.37, vv. 3-7: «Quid vobis videtur de Christo? Cuius filius est?» (Math., 22) — ibid., v. 8: «Dicunt ei: — David» — si. 38, vv. 3-6: «Quomodo David in spiritu vocat eum ‘Dominum ’, dicens: ‘ Dixit Dominus Domino meo’?» — si. 39, vv. 1-2: «Et nemo poterat respondere ei verbum» — st. 40, vv. 1-2: «Super cathedram Moisi sederunt scribae et pharisei» (Math., 23) — si. 41, vv. 1-2: «Alligant onera gravia et importabilia» — st. 42, vv. 5-6: «Eiice primum trabem de oculo tuo» (Math., 7) — st. 43, vv. 1-2: «Dilatant philateria et magnificant fimbrias»
— ibid., vv. 3-8: «Amant primos recubitus et salutationes in foro, et vocari ab omnibus ‘rabbi’» — si. 44, v. 3: «Unus est magister vester», etc.
— ibid., vv. 7-8: «Qui se exaltaverit, humiliabitur», etc. — st. 45, vv. 1-4: «Vae vobis, scribae et pharisei, quia clauditis regnum coelorum ante homines» — st. 46: «Vae vobis, quia comeditis domos viduarum, orationes longas orantes. Propter hoc amplius accipietis iudicium» — si. 47: «Vae vobis, quia circuitis mare et aridam, ut faciatis unum proselitum, et facitis eum filium gehennae duplo quam vos» — st. 49: «Vae vobis, qui dicitis: — Quicumque iuraverit per templum nihil est: qui iuraverit per aurum templi debitor est» — si. 31: «Vae vobis, quia decimatis mentam et anethum, et reliquistis iudicium, misericordiam et fidem» — st. 32: NOTE MARGINALI
315
«Vae vobis, quia similes estis sepulchris dealbatis» — st. 33, vv. 1-2: «Hierusalem, Hierusalem, quae occidis prophetas» — st. 54, vv. 3-4: «Homo quidam plantavit vineam» (Math., 21) — st. 36, vv. 3-4: «Misit servos suos ad agricolas» — ibid., vv. 7-8: «A sanguine Abel iusti usque ad sanguinem Zachariae» (Math., 23) — st. 57, v. 3: «Novissime misit ad eos filium suum» — st. 58, vv. i-2‘. «Videns civitatem, flevit super illam» (Lue., 9) — st. 61: «Ite in castellum, quod contra vos est, et invenietis asinam et pullum» (Math., 21) — st. 62, vv. 1-4: «Imposuerunt super eos vestimenta sua» — st. 64, v. 1: «Spiritus ubi vult spirat» — ibid., vv. 2-3: «Ecce rex tuus venit inansuetus» — ibid., vv. 3-6: «Caedebant ramos de arboribus» — st. 63, v. 3: «Sternebant vestimenta sua in via» — st. 67: Math., 21. — ibid., v. 2: «Zelus domus tuae comedit me» — si. 68, v. 4: «Veri adoratores adorabant Patrem in spiritum» (Ioh., 4) — ibid., vv. 7-8: «Domus orationis spelunca latronum» — si. 70, v. 3: Primo Regum, 1 — ibid., vv. 7-8: «Potentes potenter tormenta sustinebunt» (Sap., 6) — si. 72, vv. 1-2: «Erat Iesus eiiciens daemonium, et illud erat mutum» (Lue., 11) — si. 74, v. 8: «In Belzebub principe daemoniorum eiicit daemonia» — si. 78, w.3-4: «Omne regnum in se ipso divisum desolabitur» — st. 79, vv. 3-8: «Si Satanas in se divisus est, quomodo stabit regnum ipsius?» — si. 81, vv. 1-6: «Si ego iti Belzebub eiicio daemonia, filii vestri in quo eiiciunt?» — si. 82, vv. 1-2: «Ideo ipsi iudices vestri erunt» — st. 83, v. 4: «Qui non est raecum, adversus me est» — si. 91: «Magister, volumus a te signum videre» (Math., 12) — si. 93, vv. 3-3: «Generatio mala et adultera signum quaerit» — si. 94, vv. 3-6: «Signum non dabitur ei, nisi signum Ionae prophetae», etc. — si. 93, vv. 1-2: «Viri ninivitae surgent in iudicio» ibid., v. 7: «Et ecce plus quam lonas hic» — st. 96, vv. 1-3: «Regina austri surget in iudicio» — st. 97, vv. 1-6: «Quutn immundus spiritus exierit ab homine» — si. 98, vv. 1-3: «Et invenit eam vacantem, scopis mundatam» — ibid., vv. 7-8: «Peiora prioribus».
LIBRO NONO
Si. 1, vv. 7-8: «Verbum crucis pereuntibus stultitia est» (Ad cor., 1, 1) — si. 3, vv. 1-6: «Egressus ibat, secundum consuetudinem, in montem Olivarum» (Lue., 22) — st. 6, v. 3: «Ubi erat hortus» (Ioh., 18) — si. 7, v. 3: «Sedete hic» (Math., 26) — ibid., vv. 7-8: «Et assumpto Petro et duobus filiis Zebedei», etc. — si. 8, vv. 1-2: «Sustinete hic et vigilate mecum» — ibid., vv. 7-8: «Donec vadam illue et orem» — si. 9, w. 1-21 «Avulsus est ab eis quantum iactus est lapidis» (Lue., 22) — si. io, w. 1-4: «Pater, si fieri potest», etc. — ibid., vv. 3-8: «Spiritus quidem promptus est, caro autera infirma» — si. //, vv. 4-8: «Apparuit autem illi angelus de coelo, confortans eum» (Lue., 22) — st. 12: «Fa 316 la umanità del figliuolo di dio
ctus in agonia, et sudor eius sicut guttae sanguinis decurrentis» — si. 13, vv. i-6: «Et quum surrexisset ab oratione, invenit discipulos dormientes prae tristitia» — si. 14: «Simon, dormis? Non potuisti una hora vigilare mecum?» (Marc., 14) — si. 15, w. 1-2: «Sic? Non potuisti una hora vigilare mecum?» — si. 16, vv. 1-4: «Surgite, eamus, ecce qui me tradet prope est» (Marc., 14) — si. 18, vv. i - 2 «Iudas, cum accepisset cohortem, venit illue cum laternis et facibus et armis» (Ioh., 18) — si. 20, vv. 4-6: «Quemcumque osculatus fuero, ipse est; tenete eum» (Math., 26) — si. 21: «Ave, rabbi! — et osculatus est eum» — ibid., v. 8: «Amice, ad quid venisti?» — si. 24-. «Leo, fortissimus bestiarum, ad nullius pavet occursum bestiarum» (Sàl.) — si. 26, v. 8: «Quem quaeritis?» (Ioh., 18) — si. 27, v. 2 «Iesum Nazarenum» — ibid., v. 8: «Ego sum» — si. 28, v. 3: «Abierunt retrorsum et ceciderunt in terram» — si. jo, v. 2: «Quem quaeritis?» — ibid., v. 3: «Iesum Nazarenum» — ibid., v. 7: «Ego sum» — si. ji, v. 5-8: «Tamquam ad latronem, exiistis cum gladiis et fustibus comprehendere me» (Math., 26) — si. 32,
v. 4: «Qui simul mecum dulces capiebat cibos» ( Psalm., 54) — si. 33,
w. 7-8: «Comprelienderunt Iesum et ligaverunt eum» (Ioh., 18) — si. J4’. «Simon Petrus, habens gladium, eduxit illum et amputavit auriculam servi pontificis» — si. 33, z>v. 5-6: «At ille, relieta sindone, nudus profugit ab eis» — si. 37, vv. 1-6: «Mitte gladium tuum in vaginam. Calicem, quem dedit mihi Pater, non bibam illum?» (Ioh.) — ibid., vv. 7-8: «Qui acceperint gladium, gladio peribunt» — si. 38, v. 8: «Erat nomen servo Malcus» (Ioh.) — si. 42, v. 2: «Etiam, si oportuerit, mori tecum» (Math., 26) — si. 43: Ioh., 13 — ibid., v. 8: «Et alius ducet te quo non vis» — si. 32: «Ante diem festum» (Ioh., 13) — st. 33, v. 1: «Adduxerunt eum ad Annam primum» (Ioh., 18) — st. 37, vv. 1-2: «Interrogavit Iesum de discipulis et doctrina eius» (Ioh., 18) — st. 39, v. 1: «Ego palam locutus sum mundo» — ibid., v. 2 sgg: «Interroga eos de me» — si. 60, v. 8: «Unus adsistens ministrorum dedit ei alapam» — si. 68, v. 4: «Nescio quid dicis» — ibid., vv. 7-8: «Non ego vidi te cum ilio in horto?» — st. 69, vv. 7-8: «Non novi hominem» — st. 70: «Et, conversus, Dominus respexit Petrum» (Lue.) — si. 71: «Et continuo, adirne ilio loquente, cantavit gallus. Et, egressus foras, fievit amare» — st. 73, vv. 1-3: «Et misit eum Anna ligatum ad Caipham» — st. 74: «Principes sacerdotum et omne concilium quaerebant falsum testimonium» — si. 73, w. 7-8: «Possum destruere templum Dei et post triduum reaedificare illud» (Math., 26) — st. 76, vv. 3-6: «Solvite templum hoc et in tribus diebus excitabo illud» (Ioh., 2) — si. 79: «Nihil respondes ad ea, quae isti adversus te testificantur?» (Math., 26) — si. 80, vv. 1-2: «Iesus tacebat» — ibid., vv. 7-8: «Adiuro te per Deum vivum, ut dicas nobis si tu es Christus filius Dei» — st. 81, vv. 3-8: «Tu dixisti. Verum dico vobis: videbitis Filium hominis sedentem a dexteris Dei» — st. 82, v. 3: «Scidit vestimenta sua» — si. 84, v. 2 «Blasphemavit» — ibid., v. 3: «Quid NOTE MARGINALI
317
vobis videtur?» — ibid., v. 8: «Reus est mortis» — st. 85, vv. 7-8: «Tunc expuerunt in faciern eius et colaphis eum ceciderunt» — st. 92, vv. 1-2: «Peccavi, tradens sanguinem iustura» (Math., 26) — ibid, v. 6: «Quid ad nos? Tu videris» — st. 93, vv. 7-8: «Suspensus crepuit medius» — st. 94-. «Et facti sunt amici Herodes et Pilatus» (Lue., 23) — si. 96, vv. 7-8: «Et illusit indutum veste alba et remisit ad Pilatum» — si. 97, vv. 3-6: «Obtulistis mihi hunc hominem» — ibid., v. 7: «Sed neque Herodes», etc. — st. 98, vv. 1-4: «Si non esset hic malefactor, non tibi tradidissemus eum» (Ioh., 28) — st. 99, v. 3: «Accipite eum vos» — ibid., v. 8: «Nobis non licet interficere quemquam» — st. zoo, vv. 1-2: «Introivit iterum in praetorium et vocavit Iesum» — si. 101, v. 2: «Tu est rex iudaeorum» — ibid., vv. 6-8: «A temetipso hoc dicis, an alii tibi dixerunt de me?» — st. 103: «Multa enim passa sum hodie per visum propter eum» (Math., 27) — st. 104, vv. 1-2: «Regnum meum non est de hoc mundo» — st. 103, vv. 1-4: «Ad hoc veni, ut testimonium perhibeam veritati» — ibid., v. 6: «Quid est veritas?» — si. 107, vv. 1-2: «Ego nullam invenio in eo causato» — ibid., vv. 7-8: «Vultis dimittam regem iudaeorum?» — st. 108, v. 2: «Non hunc, sed Barabam» — st. 109, v. 3: «Sanguis eius super nos et super filios nostros».
LIBRO DECIMO
SI. 4, vv. 3-8: «Et tuam ipsius animam pertransibit gladius» (Lue., 11) — st. 17, v. 8: «Cuius livore sanati sumus» — si. 19, v. 3: «Ecce homo» — ibid., v. 7: «Crucifigatur» — st. 20, vv. 1-4: «Accipite eum vos et crucifigite: non invenio in eum causam» — st. 21, w. 1-2: «Pilatus, hunc sermonem audiens, magis timuit» — ibid., v. 8: «Unde es tu?» — si. 22, v. 3: «Responsum non dedit» — st. 23, vv. 1-4: «Nescis quia potestatem habeo crucifigere te?» — ibid., v. 7: «Non haberes potestatem, nisi tibi datum esset desuper» — si. 24, vv. 7-8: «Si hunc dimittis, non es amicus Caesaris» — si. 23, v. 3: «Ecce rex vester» — ibid., v. 8: «Tolle, tolle, crucifige eum» — st. 26, vv. 1-4: «Vos videritis» — ibid., v. 7: «Non alium regem habemus nisi Caesarem» — st. 27, vv. 1-3: «Videns Pilatus quia non proficeret, accepta aqua, lavit manus» (Math., 27) — si. 28, vv. 5-8: «Ascendens coturnix cooperuit castra, mane quoque sero», etc. {Exod., 16) — st. 29, vv. 7-8: «Sanguis eius super nos et super filios nostros» — si. 30: «Dimisit Barabam. Erat enim fur et latro, et propter homicidium et seditionem missus fuerat in carcerem» — st. 31: «Dimisit illis Barabam. Iesum autem tradidit, ut crucifigeretur» (Math.) — si. 36, vv. 6-8: «Sequebatur illum multa turba populi et mulierum, quae plangebant» (Lue.) — si. 41, vv. 4-3: «Filiae Hierusalem, nolite fiere super me,...» — si. 42, vv. 1-2: «... sed super vos ipsas et super filios vestros» — ibid., vv. 7-8: «Beati ventres qui non 318 la umanità del figliuolo di dio
genuerunt, et ubera quae non lactaverunt» — si. 43, vv. 2-3: «Cadite super nos» — ibid., vv. 7-8: «Si in viridi Ugno haec faciunt, in arido quid fiet?» — si. 45, v. 2 «Venerunt in locum qui vocatur Calvarie» — si. 47, vv. 7-8: «Angariaverunt Simonem, redeuntem de villa, ut tolleret crucem» (Lue.) — st. 50, v. 8: «Vere filius Dei erat ipse» (Math.) — si. 61, vv. i-2: «Ubi abundavit peccatum, superabundavit gratia» — sì. 63, vv. 3-4: «A sexta autem horatenebrae factae sunt super universam terram» (Math.) — st. 66, vv. 7-8: «Diviserunt vestimenta. Vah! qui destruis templum» — st. 67, v. 8; si. 68, vv. 1-2: «Clamavit voce magna, dicens: — Deus meus, Deus meus, quid dereliquisti me?» — st. 68, v. 2: «Sitio» — ibid., v. 5: «Pater, dimitte illis» (Lue.) — si. 69, vv. 3-4: «Tenebrae factae sunt. Terra mota est, petrae scissae sunt» — ibid., zrv. 7-8: «Exclamans voce magna, tradidit spiritum». INDICE
in
LA UMANITÀ del figliuolo di dio
A li valorosi campioni di Cristo e del Padolirone abitatori. Pag. 3
Libro primo» 9» secondo» 37» terzo» 69» quarto» 101» quinto» 135» sesto» 165» settimo» 197» ottavo» 227» nono» 253» decimo» 281
Note marginali» 299