Vérgin Incantada (grafia moderna)

Da Wikisource.
ladino

Jan Batista Alton 1895 Vérgin Incantada (grafia moderna) Intestazione 27 aprile 2016 25% Da definire

Questo testo fa parte della raccolta Stóries e chiánties ladines (grafia moderna)

XIX. La Vergin Incantada.


Jön Marou él na bela munt,
‒ Valʼ rü odëise ʼci iló cun valʼ punt ‒
Furcia la tlamon por Marou;
Gonot passa da iló valʼ prou,
Scʼ ël ó jí a Sciartl a fá n bun bagn
O a Gaisl, la munt rica dʼ aragns;
ʼCi sciori assá passa dʼ isté,
Coriusc dʼ odëi y de vijité.

Iló vardâ dan tröc agn
La Lisa dai bi edli bröms, gragn;
Ales bisces dêra a mënt,
Cigâ lapró vigni momënt,
Coiô de bi ciüfs por so ciapel,
Chʼ ê fat de stran dër blot y bel;
La Lisa ê bela y da orëi bun,
Chël savô vigni macarun.

N bel de, chʼ al fô döt sarëgn,
Che sorëdl slominâ dër bëgn,
Vëighera sura d’ ëra sö
‒ Val’ de plü bel nʼ ára mai odü ‒
Na sciora vistida de blanch,
Sentada, no sön val’ pice banch,
Mo sön ciampana döt dʼ arjënt;
Lʼ arjënt fô fin y liciorënt.

Lisa scomëncia a se temëi,
Mo dër coriosa éra dʼ odëi;
Daimpró vára cun vare lisier,
Sciöch’ ara jiss ma a spazier;
La sciora vëighera pitan,
Sciöch’ ara foss te n dolur gran;
De leghermes é so müs plëgn,
De gran desgrazia é chësc bur sëgn.

La picia Lisa á dër bun cör
Y se tëm, che la sciora möres;
Ëra scomëncia de pité
Y dër dassënn mëssera scraié;
La sciora blancia ne se möi,
Chîta stára iló sön chël ju;
Ingalin ára alzé süa bela usc,
Dij a Lisa dai edli coriusc:

“Picera, i vëighi la compasciun,
Che tʼ as de me y de mia pasciun;
Rajun as’ de me compatí,
Mi mai é gragn y no da patí;
Incantada sunsi chiló
Por colpa de na ria mia so;
Degügn de me ne fistidiëia,
Degügn por me ne laghermëia.

Mo plü co laghermé pos’ fá,
Sce tʼ as idea y coraje assá;
Delibré me pos’ da mi tormënt,
Sce tʼ as por chësc gran ardimënt;
Premiada indertöra sarás’:
Chësta ciampana plëna aras’
Dʼ or y lapró dʼ ater patüc;
Ric fajaras’ düc chi da Pradüc.”

“Döt fajarái chël che comanëis”,
Dij Lisa; „comané podëise,
Madër chʼ i sî bona de le fá;
Ardimënt, chël ái bëgn assá,
No por chël premio che dijëis,
Mo por le picé che me menëis;
Sëgn dijede y lasceme conësce,
Ci chʼ i dess fá, chʼ üsc mai finësces!”

La sciora blancia á respognü:
“Besties gnarál a döt corú,
Piceres, granes, dlunch ’cër te ia;
Mo fá ne te fejeres nia,
No morde, no beché o copé;
Stá bela chîta y pënsa a me,
Vënje sigü la venjarás’
Y gran onur por chësc aras’.”

Dit á la sciora apëna chësc,
Che les besties vëgn bel dër prësc;
De vigni sort nen gnôl dal bosch:
Liun, tigra, iat, cian, iena, arosch,
Degöna bestia ne manciâ;
ʼCër Lisa jôres y tofâ,
La piâ ’ci ite zënza fá mal;
Insciö fajô vigni animal.

Lisa stô bela chîta tres,
Zënza möi man, ce, brac o nes;
La sciora blancia ciarâ pro
Y odô cez che sozedô iló;
Lisa vëighera y se la rí
A i fá coraje plü saurí;
Speranza ára de liberaziun,
Tan bela é de Lisa l’ aziun.

Les besties se tëgn sö püch;
Do avëi fat vignöna so jüch,
S’ un váres indô bel plan te bosch;
Le plü ri fô de dötes n arosch,
Sö por les iames sʼ arpizâl
Fajon catovires, le ri animal;
Mo en ultima á ʼci chël zedü,
Sciampé él spo de piz y de cü.

Mo na gran bisca vëgnel sëgn,
‒ De coraje á Lisa bojëgn ‒
La bisca é lungia bëgn sis pasc,
Söl vënter vára por chi sasc;
Gní vëgnera sëgn dlun’ soflan,
Fej sciöche n dër gran bur malan,
Sʼ intorcorëia spo ʼcër Lisa ia;
Püra Lisa, sëgn lʼ ára ria.

La bisca se tira söpert,
Ara s’ intorj sö saurí, no ert,
Leca ala püra Lisa le müs,
Sciöche fej datrai cian dër stofus;
Tla bocia pêl, chʼ ara ois jí
Y scomëncia ʼcër chëra a chirí,
Mo Lisa dal gran sgric, chʼ ara â,
Tolô les mans y se parâ.

Batüda l’ á Lisa demez,
Do chʼ ëra â doré n bel pez;
Do chël momënt é döt sparí,
Ciampana y vergina corassö;
Mo chi che passa chëra munt,
Tra atres bela zënza confrunt,
Alda gonot zacá pitan:
La vergina él, che jëma tan.

Gonot la vëigon ʼci de nöt,
Cochʼ ara lascia so bur let;
Sentada sö n ciar döt en füch
‒ Gran spavënt é chësc por chël lüch ‒
Vára en gran füria por la munt
Zënza toché no pre no punt,
Döt a tera y en pec mazan
Cez ch’ ara vá dailó incuntan.

Le ciar é trat da sis ciavai fosc,
Al gucer stimi assá, bi prosc;
De dui se acontentëion datrai,
Mo chʼ al sî sis o dui ciavai,
Füch sofli dala bocia y le nes
Tratan l’ iade, chʼ ëi fej, bel tres;
Fosc sciöch’ i ciavai é ʼci tres l’ om,
Che mëna i fosc döt a sprom.

Le ciar da füch s’ un vá a mesanöt;
Le tiro fat nʼ é che dʼ ores set
Tolon la strada da jí y gní;
Tiro é chël bel da jí saurí
Ince a chi che vá ion a pe;
La strada dl Ciar da Furcia é
Da Furcia fina jö la munt,
Che se tlama Gaisl a bun cunt.

A Gaisl che röia chësc ciar da füch,
Palson te val’ ara tra le jüch;
Le jüch é de forlé cun bur boc
Sciöche sona i vari de sis zoc
Che vá te nʼ ara sö spo jö,
Fajon, zotidlan gran romú;
Chinesc menüc döra le sciosciüre,
Dër spaventus, salvare y burt.

Le jüch finí s’ un vál indô le ciar,
Trat dai ciavai lisiers tl vare;
Vers Furcia i mëna indô a sprom
Le gucer, söl ciar dant, le bur fosch om;
Dlungia la vergina vëigon n cian,
Fosch de corú sciöche le malan;
Füch spöda i edli, la bocia, le nes
Tan lʼ iade desperé bel tres.

Dl cian le post tol gonot n gran scior;
Vistí de fosch, pêl om dʼ onur;
Chësc vá vigni ota a tiro sis.
Söinsom spo a bones o ries
Fejel fermé y vëgn jö de ciar,
Lunch y sëch sciöche gran avar;
La vidora intonëiel da espert,
Gran maester zënza confrunt dʼ ert.

Chi chʼ alda iló chël stromënt,
Incantá resti söl momënt;
Musiga sonel de paraisc,
No de chësc monn, no de nüsc paisc;
Gran fortüna, scʼ un röia dailó
Pro chël om ri sciöche pavaró,
Scʼ ël porta val’ de benedí ;
Scʼ ël nʼ á nia, él por chësc monn finí.

Ater ne sái plü da ves dí,
Chiló mëssi donca finí;
La vergina me mëna picé
Sciöch’ a Lisa, chʼ á tres pité,
Che so laur é sté döt debann
Y chʼ ëra ne sʼ á imbasté lʼ ann
De lascé fá chël bur serpënt
Por tó la vergina dal tormënt.