Christiauna oratiun cumoena

Da Wikisource.
romancio

Ian G. Linard Indice:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, VII.djvu Christiauna oratiun cumoena Intestazione 8 febbraio 2021 75% Da definire

Historia Rætica Zardin da l'orma
Questo testo fa parte della raccolta Rätoromanische chrestomathie
Vol. VII


[p. 208 modifica]

CHRISTIAUNA ORATIUN CUMOENA

la quæla na solum sün l’ di da jejun poenitentia et oaratiun dels illustrissems Signurs Signurs Chios et Mess dels hondros Cumœns evangelics dellas excelsas trais Lias dùrand l’ultima Dietta in Cuoira congregæda sun ls 7. Novembris da 5 quist 1706. Ann ordino. Ho eir uschilgœ iminchia di u’à l’ main üna vouta l’Eivna, per üna oratiun Cummœna po gnir usitæda inua chia s’ voul et ch’ella vain tgnida per bsügnusa et nuzaivla. Componida træs IAN G. LINARD, da quist temp Minister della Honorata Baselgia Evangelica in Trimis. Stampæda in Cuoira, Tiers Joh. Jacob Schmid.

INTROIT u PRÆPARATIUN TIERS L’ORATIUN,

Noass agüd vain da l’ Segner, il quæl ho creo il Tschel et la terra.
Chiarischems in il Segner!

Siand chia vulains tschantscher, cun Dieu l’ingrazchær per seis beneficis, et supplichær da quel sia gratia, buntæd cuffùrt et agüd; mo nun savains fær que da nus n’ s’vèssa inandret; et all’ siand Dieu, nun exoda quels chi s’aprosmen tiers el solum cun la buochia, et brichia cun il cour; schi giavuschain da Dieu il Spiert dell’Oratiun, et la gratia d’urær cun vaira devotiun, hümiltæd, pœnitentia. fe et spraunza, in Spiert et vardæt, accio ch’ella sajà Dieu grata, et per amur da IESU CHSISTI vegna exodida.

Utzain dimæna tuots, et ogn’ún et scodün noass cours tiers Dieu, et urain devotamaing in tæl mœd.

OMNIpotaint et misericordiaivel Dieu. Nus pouvers et misers Pchæders, conparrains avaunt tia S. Majestæt, et confessains sainza fusdæt, chia nus nun sajen dengs da uzær noass œlgs vers il Tschel per t’ clamær in agüd cun noass’oratiun, scha tü vulessast guardær sün noass pchios et indignitæd: et tiers que savains nus eir chia tü, ô Segner! est ün just jüdisch, et ns’hæst laschos gnir in verguogna par causa da noass pchios, siand chia nus in tæl mœd cun noassa inarcuntschentscha t’havains offais et grittanto, chia eir ls’infideils pilgan occasiun da blastmær tieu Sænch Nom.

Ach Segner! Nus nun havains alchuna schüsa avaunt te; a nus oda tuorp et verguogna mo a ti sulet gloria et misericordia. Mo dimæna chia tü ans hæst cumando chia nus clamans te in agüd in tuots noass bsœngs et eir impromiss da ns’exodir in amur da tieu chær Filg IESU CHRISTI, noass sulet spendræder, Mediatur, et Intercessur; per que renuntiains tuot [p. 209 modifica] oter agüd et havains tuot noas refugi sulamaing tiers tia infinita misericordia in Christo.

[p. 4.] ô Buntadaivel Dieu! Cura nus eiran filgs dell’ira et teis Inimichs hæst tü vulvieu vers nus ls’œlgs da tia gratia; hæst do in l’ignominiusa mort della crusch per nus tieu chær Filg à ns’hæst tramiss l’allegrusa novella da noas salüd, tieu S. Evangeli, træs l’quæl tü à ns’ fæst participævals da teis thesoris: Et ultra ils beneficis ils quæls nus giudains cun oters teis infaunts. à ns’hæst tü, ô Dieu, ün lung temp, ourdvart oters pœvels, fat taunt del bain in noassa Patria, cun dobla libertæd, cun sandæt, pæsch, et abondantia, schi tu ns’ conservast et fortifichast in tel mœd in quists teis duns, chia nus meritamaing confessains et dschains; chia tü ns’hegiast saimper our d’ spüra bondæt amo, chia tü ns’hegiast (uschea da dir) trat our d’Egipto, sün ælas d’Eaula purto et tiers te mno; schi chia saja tia buntæd sula, chia nus nun eschens inifingio consümos: perche intaunt chia à ote(t)[r]s noass Frars in Christo ais alvo daven dl’ liber exercizi della Religiun, lur taimpels demolieus et desdrüts, ô vero contaminos et in taimpels d’Idolatria convertieus, et els eir tiers que cun guerra, fam, et o[t]ras adversitæds sun gnieus chiastios, ns’hæst tü, ô Segner! uschea miracolusamaing, pusauntamaing, et paternamaing perchuro et conservo in la vaira Religiun et in da tuotta soart corporæla benedictiun; et eir allospæra [p. 5] c(n)[u]ncedieu chia scodun traunter nus ho pudieu (contra bgearas insidias) viver tiers l’ sieu cun bun pôs, giudair l’ sieu cun allegrezchia, tender sguramaing à ls negozis da sia vocatiun, la damaun ir à sia lavur et la saira in sieu repos sainza impedimaint, in tæl mœd chia scodun po cun muravalgia dir da nus: Inua ais un pœvel uschea benedieu et vintüraivel? Che desse gnir fat à quista vigna il che nun saja in fingio fat? Parche inua ais un pœvel. il quæl hegia giodieu et giodia tæls duns et beneficis sco nus in noassa chæra Patria? Tschertamaing in ingun lœ.

O Benin Dieu! per tæls et oters teis ineffabels corporæls et spirituæls temperæls et etærns beneficis, ils quæls tü hæst à nus de lung temp inno fat et ræst eir à l’ preschaint, stuessens nus meritamaing te na solum cun la buochia, mo eir cun’ l cour et cun ls’ fat svessa lodær, amær et celebrær te’per l’ solét vair Dieu arcognuoschær, sün’ te solet metter tuotta noassa spraunza et fidaunza, à ti servir, tieu nom santifichær: promouver tieu Reginam; tia vœlgia oura drizær; à l’ muond et a tuot que chi ais à ti contrari renunzier, et havair ün’abominatiun loandergio; chiaminær avaunt te sco infaunts della lgüsch, et purtær dengs früts à l’ S. Evangeli.

[p. 6] Mo ô Segner! è dvainta tiers nus, mæla vitta, ach mæla vitta! be il contrari; træs ignorantia et inarcuntschentscha havains schmanchio da teis beneficis; nus nun t’havains contschieu, amo. tmieu, ne honoro sco nus [p. 210 modifica] havessen stuieu; nus havains sgundo noas aegians agiavüschamaints: amo l’ muond plü co te et puolvra et büergia plü co l’ Tschel co ls’infaùnts da Dieu; nus havains schbüto tieu plæd et teis Serviaints, et spæra la clæra lgüsch del S. Evangeli vivieu in üna granda et inexcusabila ignorantia; tias inpromissiuns et tias imnatschas, ô Dieu! havains nus mæla vitta poch considero: la dobla libertæd et oters teis beneficis poch estimo, schi quels insolentamaing et suergugnusamaing suradruo! ad aquels chi à [n]us staun avaunt cun agüd, cun cussalg, et cun authoritet nun havains musso la debita reverentia, ne hagieu la devuta chüra da quels chi sun à nus commiss: nus nun havains tscherchio l’edificatiun da tia Baselgia ne l’ Bain Public, ne havains güdo ls bsœgnus, Waidguas, Oarphens, pouvers, et foresters, sco nus füssens stos oblios, mo havains quels plü bod schquitscho suot cun usura crudeltæd, et cun da tuotta soart d’injustias la[s] quælas claman vendetta incunter nus: schi nus confessains ô Segner! chia nus, havains surpasso tuots teis Sænchs cummandamaints! chia nus havains pchio incunter te, incunter l’ Proassem, et incunter nu(e)[us] ns’ vessa, saviand et nun saviand, cun fær il mæl chia tü hæst scummando, et cun interlaschær il boen chia tü hæst commando? et uschea havains, mæla vitta greivamaing, abominabelmaing et horrendamaing, in bgearas guisa(r)[s] [p. 7] et gros, gritanto te ô gratius Bab Cælestiæl, offais tia etærna et infinita Majestet, noas suprem et plü grand bœn: et cotræs merito l’imnatshæda hda maledictiun, ù da tuotta soart d’ temporælas et etærnas painas: à tæl chia scha tü, ô Segner à ns vulessast mettar sü il bachær il quæl tü hæst do da baiver à oters: scha tuots ils chiastiamaints, cun ils quæls tü hæst chiastio tieu poevel Israel, crudessen sur nus; schi scha tü ns’ chiastiessast cun üna stramantusa fin, et zieva quista vitta cun l’etærna paina et tormaint, schi nun ns’ pudessens inguotta da te almantær, mo stuessen dir et confessær: Segner, tü est Sænch et jüst, a nus oda verguogna, confusiun, et etærna paina. O chia nus havessens ova avuonda in noass chios, et chia noass œlgs, füssen fontaunas d’ova, per pudair cun David, cun l’avearta Pchædra, et cun Petro cridær noass pchios!

o Misercordiavel Dieu? nu’ ns' chiastiær in tia ira et nu’ns arprender in tia furia. Nun guardær sün nus, dimperse sün las plæjas da Iesu, l’ dret et sufficiaint pajamaint per noass pchios; perche tü nun hæst dalet via da la moart del pchæder, mo ch’el s’ convertescha et viva et tieu chær Filg ais gnieu in quaist muond per fær salvs ils pchiaduo(v)[r]s pœenitents. In quista ferma spraunza et nundubitæda fe, et per amur da sia passiun moart, et inter merit, t’aruains nus, ô Bab Cœlestiæl hegiast conpassiun da nus! t’ lascha gnir pchio d’ nus, ô Segner, il quæl muossast misericordia in milliæra; et siand chia tü hæst chiastio l’jüst per perdunær à nus [p. 211 modifica] injüsts; laschens dimæna giodair il früt da sia reconciliatiun et à ns’ sajast gratius per amur da (r)[t]ieu nom.

[p. 8] Mo siand, ô Dieu! chia nus nu’ns’ pudains cuffurtær da tia gratia, ne ns’ sgürær della remissiun dels pchios, ne della vitta etærna, schi anzi stuessens etærnamaing esser pers et condemnos, scha nus perseveressans voluntariamaing et malitiusamaing in noass pchios, et nun interlaschessens cun quels da invidær plü tia ira! ach Segner schi convertescha tü nus et tuot tieu pœvel! desdrüja il Reginam da Satan, et fo chia jesus Christus træs l Sænch Spiert in nus viva et regna! do à nus üna vaira et cordiæla arüvlentscha, üna nunsimulæda, sincera, et constanta pœnitentia, et melgdramaint della vitta, cun vaira temma da Dieu, la quæla saja à ti acceptà et bain plaschaivla per amur da Christi, et træs la quæla nus alleigren te et teis Sænchs Aungels, tengnen inavous la perchia da tia ira, et ns’ delibran dels chiastiamaints merites; essendo chia tuots vairs pœenitents pchæders et fideils s’ paun uschea tschert et vair sco tü ô Dieu vivast, tschertifichær della remissiun dels pchios et della vitta etærna. Hei schi alamgia et schmachia ô Dieu! noass indürieus cours: chiatscha our da quels tuot aque chi s’ho inifina huossa in fats della fe et della vitta miss incunter à tia vœlgia, et implaunta tü in quels que chi ais à ti plaschaivel! Piglia davend da nus, ô Segner! que chi ns’ stravia davend da te, et do à nus que chi ns’ tira tiers te, schi duna nus à ti intermaing per ægians! Fò ô Dieu! chia la passiun et moart da jesu Christi, træs l’operatiun del Spiert Sænch, saja uschea efficace in nus, chia nus plü in via et plü mourans giu à l’ pchio; servens à ti tuots ils dis da noassa vitta in Santitæd et [p. 9] justia; et træs la via della vaira poenitentia et della viva fe aintrens in la vitt’etærna!

Do à nus, ô Dieu! la gratia chia inua nus gain ù stain, sezain ù giaschain, bain considereschen chia tü (ô Segner!) ns’ vezast et tuot que chia nus favlain, fain, et ns’inpissain, odast, vezast et cognoschast, et chia nus eir per que tuot (sche bain chia bgear rastess avaunt l’ muond azupo et non chiastio) stœlgians, render quint in l’ grand di del judici.

Do ô Dieu Bab la gratia. chia nus te in Christo tieu etærn Filg, cun et træs l’ Spiert Sænch inandret cognuoschens, amans, lodens, et adurans, schiveschans et fügians tùot Atheismo; schantens tuotta noassa spraunza et fidaunza sün te l’uni(e)[c] sulet vair Dieu, et na sün bratsch humaun ne sün otras vanitæds temporælas, et aunchia main sün illicits et scumandos infüs metz et arts. Do la gratia ô Dieu! chia nus aduran te in Spüert et vardæt, et cun fe, devotiun et Zeli, sainza alchüna hypocrisia, fatchan nossas oratiuns et drizan oura noas inter servezen divin suainter tia Sænchia vœlgia nunsimulædamaing. [p. 212 modifica]

Do chia nus da te, ô Segner. da tieu Sænch nom et plæd, da tias ouvras at judicis ns’algoarden et tschauntschen cun tuotta reverentia et devotiun chia nus salvans noas saramaints, et impromissiuns (speciælmaing quellas chia havains fat tiers l’ Sænch Battaisem, et tiers la S. Tschaina del Segner, et uschilgoe eir in otras importauntas occasiuns) et fügian tuot suradœver de tieu Sænch nom, tuot gürær et blastmær, scha vulasns evitær tias imnatschædas painas, lasquælas vegnen tschert à gnir sura quels chi suradroven tieu Sænch Nom.

[p. 10] ô Segner à ns’ mantegna tieu Sænch plæd, la tscherta et suletta manuductiun tiers la vitt’etærna; et do à nus la gratia chia nus tieu di santifichans süglians tuot que træs l’ che quel pudess nir profano. Fo chia tieu plæd vegna cun efficacia pradgio. et cun fe et obedientia sü pilgio. Nun dær tiers chia l’ Chiandalér da tieu S. Evangeli vegna alvo via da ls’ louvs inua ch’el aunchia sto; mo in quels louvs inua ch’el nun ais plü, et noass Confrærs nun haun ne taìmpels ne Ministers, l’ turnainta impo darchio, et fo tæls per tieu taimpel, et lascha taunt plü efficacemaing prædgiær l’ Sench Spiert in lur cours: schi, do eir ô Dieu [t]la gratia chia nus chiaminans in la Lgüsch intaunt nus l’havains, accio chia la schürezza nu’ns’ surpìlgia, Do la gratia chia nus degnamaing ôt estiman et conveniaintamaing amman et honuran tieu plæd et teis Serviaints, suainter tia vœlgia à ls’obedeschen, et nun laschan regnær plu loeng, in la clæra lüsch da tieu S. Evangeli, la schgrischusa et inexcusable ignorantia et nunsavair in fatts del salúd et della Religion mo chia survegnens dalett via da tieu plæd; la Bibgia cumprens, legians, in aquella diligaintamaing ns’exerciteschans et our da quella, sco eir our da la buochia, da teis Serviaints congüstans la bsugnusa et salüdaivla cugnuschentscha dels principæls puonchs della Christiauna Religiun, et ad aquels’ conveniaintamaing chiaminan.

Do la gratia ô Segner chia nus suainter tieu cumand ammen noas proassem sco nus ns’ vessa, et drizan oura u interlaschan versa da quel tuot que nus nulestens chi gniss eir fat u interlascho versa da nus.

[p. 11] Impraista eir’ô Dieu la Gratia à tuots Soprastants in tuots Stædis, et eir’a tuots quels chi sun à lur chüra commiss, chia Ministers et Auditurs. Superioritæds et Subiects, Babs Mammas et Infaunts, Homens et Dunauns, Patruns Patrunas Famalgs et Fantschellas, Pitschens et Grands, Richs et Pouvers, Iuvnos et juvintschellas, Velgs et juvens’, s’ dapoarten suainter tia Sænchia vœlgia et speciælmaing, siand chia la buna educatiun della juventüna ais zuond bsñgnusa et nüzaivla tiers l’ fundamaint della Religiun, d’una buna Politia et d’una prusa vitta in tuots Stædis et tiers da tuotta soart d’occasiuns; schi do ô Dieu la gratia chia Babs et Mammas et eir tuots oters Superiurs per temp muossen à lur Infaunts et [p. 213 modifica]

Confidos teis Cummandamaints et tia vœlgia; chia tschauntschen cun els da quels in chæsa et inua chia vaun; chia ls’ muossen per temp la dretta via chia haun da chiaminær; et uschea chia ls’ tiran su in tia Doctrina et admonitiun ô Segner!

’A ls’infaunts, et à tuots aquels chi sun suot chura et cummand da oters, do ô Segner eir la gratia da s’ laschær trær et informær; chia obedeschen à lur Velgs et Superiurs in tuots fats à ti bain plãschaivels; chia poarten vaira et sincera amur, chia s’ muossen grats et arcuntschains, schi chia s’ dapoarten in tuots gros versa da quels in tæl mœd, sco chia giavuschen chia eir lur infaunts et quels chi haun da gnir à lur chura commiss s’ dapoarten versa da els.

ô Dieu della chiaritæd, Castitæd, et Equitæd, do gratia chia nus cun tuot noass savair et pudair [p. 12] amman, consalvan, et defendan la vitta, l’honur et la roba da noas prossem; chia nus mettan davend tuotta ira, œdi, invidia, vandetta mælvulgentscha et irreconciliatiun, et sajan Pæschaivels, reconciliabels, et da cour perdunans: Chia ns rendens alla honested et sobrietæd, et allospæra chia fugians in et ourdvart l’Alaig da tuotta soart pitanœng, adulteri, Sodomia, incest. pchios müts, schvergugnus dalets della chiarn, mollesia, et da tuotta soart d’ dishonestæd in plæds, custums, giests, fats, et impissamaints. cun tuot Epicureic suradôver dels duns da Dieu in spaisa, bavranda et vestimainta. Do la gratia, ô Segner, chia ns’ flisagiens della Equitæd, fideltæd, rieltæd, et sinceritæd, et chia fugians da tuotta soart ladranetsh, invoel, ingian, Avaritia, arienf, usura, monopolia, Sacrilegi, tradimaint, fosa imsura, fosa paisa; injusts quints, fits et guadangs; chia nun tegnens inavous la mercede del lavuraint; chia fugians tuots duns et preschaints træs ls’quæl pudess gnir stravio gio della via della jüstia; et chia odieschens tuottas danaivlas pensiuns, schmaladidas Atheisticas et Pratchias et factiuns.

o Dieu della Vardæt, l’quæl ammast la sinceritæd, do gratia chia eir nus amman, defènden, et promouven la Vardæt, et loncunter bandunan et odieschen taunt sco ouvras da Satan da tuotta Soart d’ manzœgnas, fosas perduttas, dir mæl, schmurvær, et calumniær: et eir chia contrastettens à tuots mæls impissamaints et agiavuschamaints da noass cours; fugians tuotta concupiscentia dels œlgs et della chiarn, et superbia della vitta; chia cuveschens da [p. 13] cour à noas proassem ls duns chia tü ô Dieu à l’hæst do; et chia mettens tuotta diligentia et foarza da viver suainter teis Sænchs cummandamaints, da fær l’ boen, et da fügir l’ mæl.

ô Spiert Sænch! ævda tü in noass cours, ls’ nettagia et santifichia tiers un taimpel à ti bain plaschaivel sajast noas magister, noassa Guida, et noas Consolatur: illuminescha noas intellet, maina noassa voluntæd, et [p. 214 modifica] redscha noass cours chia nus sajens da quinder invia in la pœnitentia plu Sincers, in la fe plu ferms, in la chiaritæd plu nunsimulos, in la spraunza plu cuffurtos, in l’ dapurtamaint della vitta plu prudaints, in l’ bun parpœst plu stabels, in l’Obedientia plu Voluntus, in l’Oratiun plu zelants, in la crusch (p)lu patiaints, in noassa vocatium plu vigilants, in l’ Servezen da Dieu plu arzaints, in la vitta plu Sænchs, et in la mort dvaintens salvs.

O Segner do, consalva, et accraschainta à nus l[a] fe; ns’ muossa tu da valgær et urer, da cumbattær incunter l’ satan, l’ muond. et la chiarn, et quels eir da vaindscher; da esser diligaints et fideils in noassas clamædas; da fugir tuotta hypochrisia et infandscharia in la Religiun et in la vitta; da ns’ præparær iminchia di et hura, et in scodun lœ da morir beædamaing, o Bab Cœlestiæl do tu la gratia chia nus ns’inpaissens plu zieva las chiosses Cœlestiælas et etærnas, co zieva las terregnas, et mundaunas, et vaunas; chia ns’inpaissens suentz sun la resustaunza della chiarn, sun l’ di del judici, sun la vitta etærna, et eir sun las painas del infiern, et cotræs chia pilgans [p. 14] occasiun da purtær noassa crusch taunt plu patiaintamaing, da stær su da la moart dels pchios; da ns’ flisagær da pudair dær quint alleigramaing sun que grand di; da dvantær participævals della beadentscha cœlestiæla, et da fugir las painas etærnas, l’ foe chi mæ nun stuza, l verm chi mæ nun moura, l’ contin urlær, cridær, et schgrizchær dels daints.

Que tuot, et che orer chi saja à ti ô Segner bainplaschaivel: à tia Baselgia, à l’intera Christantæd, a noassa chæra Patria, et à tuots quels chi tscherchian et promouven l’Uttlitæd da quellas, edificabel; à nus et á tuots oters teis infaunts, chi et inua chia sajen, crudos, ferms, debils, inguschagios, Oarphens, Waidguas, Foresters, amalos, Sauns, Richs Pouvers, inpreschunos, persequitos, et afflitionos in la prosperitæd et in l’adversitæd, via da l’orma et uià da l’ chuerp, per conservatiun della vitta præschainta et per acquistær la vitt’etærna, bsugnus, et nuzaivel ais: que tuot aruains de te ô Bab Cœlistiæl cun filiæla spraunza et indubitæda fidaunza in l’ nom et per amur’ del merit da IESU CHRISTI træs la virtud, et operatiun del Spiert Sænch, cun l’oratiun la’ quæla Christus svessa ns’ho musso, dschand:

Bab noas etc.

[p. 15] L’Omnipotaint Dieu, noas misericordiaivel Bab cœlestiæl vœlgia gratiusamaing exodir quista noassa Oratiun, et ns’ tegner hoatz (quista noat) et tuot l’ temp da noassas vittas in sia gratiusa Chüra et protectiun.

Huossa izen in la pæsch et benedictiun del Segner. La gratia da noas Segner IEsu Christi Saja cun nus tuots Amen!