Cudisch de Canzuns

Da Wikisource.
romancio

Johann Georg Barbisch 1896 Indice:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, I.djvu Cudisch de Canzuns Intestazione 24 settembre 2015 25% Da definire

Questo testo fa parte della raccolta Rätoromanische chrestomathie
Vol. I
[p. 123 modifica]

CUDISCH DE CANZUNS

Canzuns devotiusas da cantar enten baselgia, Combel, G. G. Barbisch. 1685.


[p. 30] In autra de Nossa Donna.


Te legri Regina digl Ciel,
Te legri O Maria,
Te legri Mumma d' Emanuel,
Alleluja, rogi Diu per nus Maria.

5 Deus t' ha giu preordinau,
Te legri O Maria,
Ounca Ciel à Tiarra seigi staus,
Alleluja, rogi Diu per nus Maria.

Ti eis il niebel scheng da Diu,
10 Te legri O Maria,
Che da Ciel à nus Babuns ei dau,
Alleluja, rogi Diu per nus Maria.

Isaias t' ha profetizau,
Te legri O Maria,
15 Cun tuts Profets vivont ludau,
Alleluja, rogi Diu per nus Maria.

Tei non ha toccau,
Te legri O Maria,
[p. 31] Il nies Puccau artau,
20 Alleluja, rogi Diu per nus Maria.

Ti eis il niebel Spiegel clar,
Te legri O Maria,
Che tonts mussaments à nus ei dar,
Alleluja, rogi Diu per nus Maria.
 
25 Ti Gilgia denter las Spinas,
Te legri O Maria,
Sur tuttas Rosas finas,
Alleluja, rogi Diu per nus Maria.

Ti Rosa senza Spinas,
30 Te legri O Maria,
Sur tuttas Soingias Figlias,
Alleluja, rogi Diu per nus Maria.

Ti bij à lustig Paradis,
Te legri O Maria,
35 A tiu Figl, & à tgi sei laud à pris,
Alleluja, rogi Diu per nus Maria.

O ti niebla Spusa da Diu,
Te legri O Maria,
[p. 32] Vmbrivada da sur ent giu,
Alleluja, rogi Diu per nus Maria.
 
Ti Casa da tutta sabienscha,
Te legri O Maria,
Ti Marcau da tutta undrienscha,
Alleluja, rogi Diu per nus Maria.
 
45 Ti niebel Tron da Salamon,
Te legri O Maria,
Encoronada sigl ault tron,
Alleluja, rogi Diu per nus Maria.

Ti vischi della manna plein,
50 Te legri O Maria,
Ca da Ciel vegnius eis bein,
Alleluja, rogi Diu per nus Maria.
 
Ti tiarra benedida,
Te legri O Maria,
55 Nunder la vita ei vegnida,
Alleluja, rogi Diu per nus Maria.

Ti dulsch pomee della vita,
Te legri O Maria,
[p. 33] Ch' igl nausch vess ounch pli grita,
60 Alleluja, rogi Diu per nus Maria.

Ti suinta Naaf da Marchadons,
Te legri O Maria,
Che has portau il Paun a nus, affons,
Alleluja, rogi Diu per nus Maria.

65 Ti niebel Curtgin sarau,
Te legri O Maria,
Lai nus avond Diu racomandau,
Alleluja, rogi Diu per nus Maria.

Ti niebel Scazzi da tut il Mund,
70 Te legri O Maria,
Ca varga tut Aur, & Argient,
Alleluja, rogi Diu per nus Maria.

[p. 124 modifica]

  

Ti bialla sco la glina,
Te legri O Maria,
75 Sco il Soleigl legida fina,
Alleluja, rogi Diu per nus Maria.
[p. 34] Ti Regina da soing Michael,
Te legri O Maria,
A da tuts ils Aungels digl Ciel,
80 Alleluja, rogi Diu per nus Maria.


Ti Regina da tuts Patriarchs à Profets,
Te legri O Maria,
Da tuts Apostels a Martirs tiers,
Alleluja, rogi Diu per nus Maria.
85 Ti Regina da tuts Confessurs,
Te legri O Maria,
Da tuttas Purschallas à Soings Legius,
Alleluja, rogi Diu per nus Maria.
Amen.

[p. 52] In autra.

Lavaus ei il nies Segniur,
          Alleluja, Alleluja.
En gronda Gloria ad era honur.
          Alleluja, Alleluja.
Per nus eis el crucifigaus,
          Alleluja, Alleluja.
[p. 53] Per nus ei morts à sattaraus,
          Alleluja, Alleluja.
5 Las Marias manen ad encurir,
          Alleluja, Alleluja.
Iesum nies Diu cun gron bargir,
          Alleluja, Alleluja.
O Segner Deus O char Segniur
          Alleluia, Alleluia.
Per nus has ti portau dolur,
          Alleluia, Alleluia.
Vi tiers la Fossa ellas mannen,
          Alleluia, Alleluia.
10 Cun tristezzia lau en vrdannen,
          Alleluia, Alleluia.
In Aungel steva da vard dreggia,
          Alleluia, Alleluia.
Vestgius en alf sco el fus in Reg,
          Alleluia, Alleluia.
Donauns lascheit pò da bragir,
          Alleluia, Alleluia.
[p. 54] En Galileam doveits vus ijr,
          Alleluja, Alleluia.
15 Als Giuvenals lasheit pò da saver,
          Alleluja, Alleluja.
Ca Christus sei lavaus pilver,
          Alleluia, Alleluia.
O tgei letezzia han ellas giù,
          Alleluia, Alleluja.
Cur ellas han nies Segner viu,
          Alleluia, Alleluia.
Ludaus seies ti Segner Iesu Christ,
          Alleluja, Alleluja.
20 Ca ti lavaus eis guis a gist,
          Alleluja, Alleluja.
Ludada sei la soingia Trinitad,
          Alleluia, Alleluia.
Da d' ussa fin la perpetnadat,
          Alleluia, Alleluia.

[p. 66] Canzun de soing Placi, e soing Sigisbert.


Ei glei in liug de vegl ennau,
Enten la Ligia sura:
Mustêr è Disentis nomnau,
Stateivel ounc quell' ura.

5 De pli che milli ons ennau,
Ina Caplutta ei stada:
De nossa chara Donna lau,
Tràs soing Zipert schentada.

[p. 125 modifica]


Bià Soingiadat vegn lau hondrau,
10 Sco grond, è niebel Scazzi:
Lur soings Patruns ruaussen lau,
Soing Sigisbert, Soing Placi.

Gl' emprim Avat soing Sigisbert,
En quella Claustra steva:
15 [p. 67] Il Vorden de soing Benedetg,
Tràs el cau encieveva.

De niebladat ei el naschius,
Ord Schottland el vegneva,
El ei daventaus Religius,
20 E soingiameing viveva.

El salva vera Paupredat,
La Carn el bein survencia:
Siu viver ei Purschalladat,
A Diu far obediencia.

25 El dat si per amur de Dieus,
Bab, Mumma, Frars, è Sora:
La niebla Casa, Rauba, Praus,
Als Paupers part' el ora.

Soing Gallus, è soing Columban,
30 Agli fan Compagnia,
Tràs la Tiarra Tudesca van,
Sin Roma ei lur via.

Il Papa dat de predegar,
[p. 68] Vertit cun pleina fuorma:
35 A tuts tier quals el vegn rivar,
Cur ch' el da Roma tuorna.
 
Il Papa soing Gregorius,
Soing Sigisbert termetta:
Enten quei ruch desiert tier nus,
40 Per nies salit perpeten.

El dat er' à soing Sigisbert,
La Gniffla sularada:
Cun quella el en quei desiert,
Hà faig Messa cantada.

45 Ei salven si ounc oz el gi,
Quei grond, è niebel Scazzi:
A tgi che vult sche mussen ei,
Cul Piez dil bien soing Placi.

Soing Sigisbert dal Papa mess,
50 Tier nus vegn tràs Vrsera:

Murt fom, è seit cau viv' el vess:
Ferdalgia endir el era.

[p. 69] Per siù survient ha Deus quittau,
Termett agli vivonda:
55 Dal Ciel han Aungels Paun portau,
Fient tgei ch' el damonda.

Avont ch' el sei tier nus vegnùs,
Sco nos vegls bia restaven:
Han ei ounc cau fauls Dieus teniù,
60 Wauld Asens adoraven.

Entuorn sis cient quatordisch ons,
Suenter Christi Naschiencia:
Hà soing Zipert nos perdavons,
Mussau la vera Cardiencia.

65 Il qual schi bauld ch' el ei rivaus,
Tier quella paganiglia:
Hà el liberau de tuts puccaus,
E tutta viarmaniglia.

Gl' imprim fritg ch' el hà survegniù
70 Del siu mussar è Priedi:
Ei stau soing Placi viults tier Diu,
Sc' in malsaun tràs siu miedi.

[p. 70] Quel era vivont in Signur,
De gronda, è niebla mionza:
75 Agli fievan tuts honur,
Murt sia buna manonza.

Shi bauld che quei numnau Signur
Hà giù la vera Cardiencia:
A soing Zipert sia Mussadur,
80 Ha el faig suotiencia.

La sia rauba, praus, e tut,
Liberalmeing el schenghegia:
A soing Zipert; il qual cun tut,
La Claustra cau bagegia.

85 Lur' era cau in grond Tyraun,
Che Victor se nomnava:
Quel era pir ch' in Publican,
En mal el se fitgiava.

Tier quel termett Soing Sigisbert,
90 Siu char giuvnal, e niebel:
[p. 71] Ch' el volvi quei Vm mal perdert,
E grond ranveer tont triebel.

[p. 126 modifica]


Soing Placi nuotta tementaus,
Giud sia tirannia:
95 Rign' el Tiraun murt sees puccaus
E gronda malgiustia.
 
Quei stausch agli Tiraun giu 'l' cor,
Pò buc zuppar la gritta:
Vult ver soing Placi lunsch sur Mar,
100 Ne prender agli la vita.

Tier quei han el ounc endridau,
Las femnas, e moronzas:
E sin soing Placi vilentau,
Suenter lur isonzas.

105 De lur' ennou enquir' el cò,
El quei Schuldau scavazi:
Sees serviturs termet' el òr,
Fient mazar soing Placi.
 
Ils serviturs fan quei bugient,
110 Ei cuorren prest suenter,
[p. 72] Sco stumentùs Liuns fient,
Che han la fom el Venter.

Ei ciaffen el, schent: Ti Poltrùn,
Tgei dovras ti possonza?
115 De stroffegiar nies bien Patrùn,
In Vm de buna manonza?

Ussa tei vein nus engartau,
Negin vegn tei nus prender:
Dai nou bein prest à nus tiu Tgiau,
120 En milli tocs lein fender.

Soing Placi per amur de Dieus,
Siu zart Culiez scuviera:
Per la iustîa paregiaus,
La mort vugient surfiera.
 
125 O Dieus, gi el: Perdun' à quels,
Lur fel, è gronda gritta:
Ch' ei han sin mei: Iau rog per els;
E dai ad els la vita.

Schẽt quei, hà el porschiu siu
tgiau,
130 Et hà reciert la frida:
[p. 73] Si' olma, havent negin puccau,
Cun gloria en Ciel ei ida.

Ils Aungels vegnen giù de Ciel,
Cun palmas, è cun crunas:

135 Che Christus ha termess tier el
Pagont las ovras bunas.

Tedlei pò tier, tgei iau vi gi
A vus ò char fideivels:
Siu Tgiau de Tiarra prend el si
140 E stat sin peis stateivels.

Vesent quei tut ils serviturs,
Prest fugien els navenda:
Tir il Tiraun cun bia schnavurs,
E resden quei cun temma.

145 Soing Placi quel va vinavond,
Siu Tgiau sin maun portava:
En leza via entupont,
Ina che pons lavava.

De quella el in piez rogont,
150 [p. 74] Hà mess siu tgiau si sura.
E fá viadi plinavont,
Valsent d' in miez quart ura.

Quei Piez han ei ounc oz el gi,
En Claustra von numnada:
155 La pli part de quei scazi bi,
Ounc uss' ei saunganada.

Tier quei hà el onc Deus hondrau,
Cur ch' el cul' tgiau vigneva,
Han tuts els sens de sez tuccau,
160 Che tut la gliaut vdeva.

Vdint il bien soing Sigisbert,
Tuccont els sens cun temma,
Hà el ladinameing zechiert,
Tgei munti quel' enzenna.

165 El và enconter val, e lau,
A siu giuvnal soing Plazi:
Soing Plazi dat agli siu tgiau,
Per in present, e scazi.

[p. 75] A soing Zipert van cauldameing,
170 Las larmas giu per vista:
Siu char giuvnal vont el vesent
Morir: ó caussa trista!
 
Soing Sigisbert cun pitradat,
Compogn' el en Baselgia:
175 Setiarra cun solemnitàt,
Vront sur fossa, el velgia.

[p. 127 modifica]


Vesent il grond Tyraun fient,
Las caussas mervegliusas:
Hà el vogliu fugir navent,
180 Murt temmas stumentusas.

El po ch' untgir il stroff de Diu,
Volent fugir navenda,
Sur pont el auva dat el giù,
Sia olma il Giavel prenda.

185 Suenter quei che soing Zipert
Ha saterau soing Placi:
Vegn tut current en quei Desiert,
Per visitar quei scazi.

[p. 76] Tut, ping é gròds, Fürsts e
Prælats,
190 Survegnen grazias grondas:
Agit e bunas sanadats,
Suenter lur damondas.

Ei vegnen largs de malefiz,
Tràs sia gronda urbida:
195 Sanadat receiven zops e mits,
Survegnen ciocs vesida.

De lur' ennou soing Sigisbert,
A Diu flissi surveva:
Sco bialla flur en in bi Iert,
200 Cun Soingiadat floreva.

Entochen quella bialla flur,
Cun grond merit cargada:
Ei dada giù cun grond' honur,
Vegnida coronada.

205 Da questa vita vegn el clamaus,
En buna vegliadegna:
Tuts quels cun quals el en vita
ei staus,
Han gronda creschadegna.

[p. 77] Aschi ei quella clara glisch,
210 En quei Desiert stizada:
Perpetnameing ent il Paruis,
Vegn terlischar beada.

Suenter mort volet el scher,
Sper siu Giuvnal soing Placi:
215 Ch' el possi siu ruaus haveer,
Sper quei ton niebel scazi.

Tràs quei Deus ha faig daventar,
Che sco vivont sin tiarra
Els han teniù in gliauter char:
220 Els ina fossa siarra.

E sco ei een ensemblameing,
Stai nos Entruidaders:
Schi vegnen ei perpetnameing,
Noss esser Schermegiaders.

225 Quei mussa clar lur grond agit,
Che tut el Pievel senta:
[p. 78] Sco senza fin tras lur merit,
Onch oz el gi daventa.

Te legra pia ò Disentis,
230 Per in ton niebel scazi:
Il qual tei meina sin Paruis,
Soing Sigisbert, Soing Placi.

Hondreien quels fideivelmeing,
Cun vera confidonza:
235 Suondeien era prusameing,
Lur vita è lur manonza.

Sche vegnin nus ensemblameing,
Tras lur riug & urbida,
Esser beay perpetnameing:
240 Tier qual nus Iesus gida. —

Amen.

____ [p. 78] Canzun della Castiadat.


Iau les a tgi cantar,
Sche ti lesses mei tedlar,
Della Purschalladat,
Et della Castiadat,
5 [p. 79] Quei ei ina soingia isonza,
Et ina buna schonza,
Enconter il nauscha Spirt.

Tgi sei quella dovrar,
Pos ti bein tez sauer,
10 Chei sei nies Segner char,
Savein nus tuts pilver;
Quel ei staus soings a gists,
Cun ils Evangelists,
Cun biar milli pli cun el,

[p. 128 modifica]


15 Maria la Mumma de Diu,
Quella niebla Purschialla,
Ha Iesum parturiu,
Ei stada a Diu novialla;
Cun tut eis ei legrus,
20 Sco ils soings een er vivius,
De viver castiameing.

Il bien soings Gion Baptist,
En quei schi grond desiert,
Ei staus castgs a gists,
25 Ha giu nagin confiert,
[p. 80] Cun nagina femna bucca;
Schliatta era la sia suppa,
Scatschava il tentament.

Contas biaras Purschallas,
30 Ha ei sa anflau sigl mund,
Ch' een stadas à Diu noviallas,
Castiameing vividas zunt,
Et era aunc oz il gij,
Ch' een era, far aschia,
35 Quei deis ti creer a mi.

Soing Paul quel nus el gijr
Entras il Spirt de Diu,
Chei seigi aunc biar pli bi,
Da star senza mariu;
40 Tgi viva castiameing,
Sch' ha el adina Diu en senn,
Quei er iau hai empruau.

Sche ti vol esser castgs,
Sche stos ti gigniar,
45 A bucca star a past,
Adina zechigiar;
Mo castiar il Chierp,
Sche veen tier tei il soing Spirt,
[p. 81] Ad enconterstar à gli Carn.

50 Ina niebla vertit de Diu,
Eis ti Purschialladat,
Cun quella ei Deus vivius,
Cun gronda soingiadat;
Quel ven encoronaus,
55 Chei adina enconterstaus
A gli volust digl mund.

Iau rog tei Spiritual,
Fai avonda, a il Sacrament,
Et era tei Iuvenal,
60 Cun viver castiameing,
Ti niebla, zichtia Figlia,
Fai à Diu per sia veglia,
A plaidi zichtiameing.

Ei stat a tuts pli bein;
65 Quei saveits vus creer à mi:
De plidar undreivlameing,
Ei sei noig ù il gij;
Fi sei la Donna ù il Hum,
U auters, ch' een d' entuorn,
70 De plidar pauc à bien.
Amen.

[p. 129 modifica]Consolaziun della olma devoziusa 1690

129 Consolaziun della olma devoziusa, Thront, Tier Nossa Donna dêlla Glish: Tras ils Religius degl Vorden de soing Benedeig; della Claustra de Mostér. 1690.

[p. 76] In' autra Canzun per la Quareisma della Passiun de nies Signer.


EIs ei pusseivel
Che ti fideiuel
Curri buc l' auva per vista giu
She ti petraiggias
5 Las peinas faiggias,
A tiu Saluader per tei filg perdiu.
Se giennuliaua
Per tei rogaua
El Hiert con larmas gronda shnur.
10 Las sias combas
Murt peinas grondas
Agli fig tremblen per la ti' amùr.
Saung el suaua
Pigliar se shaua,
15 Cun stomentusas cadeinas d' fièr
Quella lasciada
Stuorna shuldada,
Lig el cun sugas sco' el foss in tier.
[p. 77]
En faccia picchia
20 Faulsa perdicchia,
Sin el sentenza della mort far da.
De diras geislas
Fridas snueivlas,
Sia membra fleivla enten frusta va:
25 Varda la faccia
Varda la braccia,
Varda la sia persuna per tutt
Tutta vnflada
Da saung trattada,
30 Dels Luffs scarpaus eis ei val sc' in
cret ciut.
El se inclina
La cruna de spina
Sco in ver Spus è de saung Reg
Cun fista greua
35 Sil chiau gli deua,
Sc' el fuss de crappa sẽza nagin
sheneg.
Pilatus muossa
Gli Pievel vssa,
[p. 78] Vardeit (shet el) sh' el seig' ĩ
Christiaũ

40 Se contenteies
E bucc' voleies,
Che iau castigi el pli cun miu maun.
Cun rabi' è gritta
E gronda dispitta,
45 Vult tutt il Pieuel cun sia vush
Senza dar peda
E senza misheda,
Che Iesus vegni traigs or' tier la
crush
Jesus ven pia
50 Traigs per la via,
Cargaus sin sia shuvialla col lenn
Fan gronda pressha
Tutt sin el gressha,
Sc' el fuss in morder & n ord de senn.
55 Bucca senteua
Meins peina greua,
Vesent Maria siu soing filg char
La cauldmeing plira
Cun el vult ira,
60 [p. 79] E per nus er la sia vita dar.
La vestedira
Trai' ora prend mira,
A tiu Saluader cun bear zenur
Nius enguttauen
65 El, à sorauen,
Sia membra zarta cun gronda dolur.
Treis huras steua
Siat plaids el sheua,
Vid il len della soingia Crush
70 La mort el clomma
Dat si si' olma
A piart la vita cun zunt gronda vush.
Guardeit fideiuels
Teidleit carteiuels,
75 She glei shi gronda stau dolur
Che vies Saluader
E vies Dershader,
Ei oz surfrint staus per la voss' amur.

[p. 130 modifica]



Se recordeies
80 [p. 80] E se figeies,
Vengonz de quella grond' honur
A vies Saluader
A vies Spindradër,
Vus ringrazieies fig cun grond' amur.

85 Cau ent shai vssa
IESUS en fossa,
Tês grefs poccaus el ha satterau
Pertraggia pia
Emblid' mai via,
90 Tgei l' olma tia, agli ha custau.
Amen.

[p. 80] Ina autra Canzun per la Quareisma Ils siat soing Viarfs.


Dentont che Iesus tutt plagaus,
Pendet vid la Crush enguttaus,
Spinauen sias veinas;
Ils siat soings Viarfs ha' l lau plidau,
5 Con stormentusas peinas.

Gl' emprim plidat el cun cor plein,
Tier siu soing Bab carinameing:
[p. 81] O Bab: ad els perduna,
Pertgei ch' ei san buc tgei ch' ei fan,
10 Vid la mia persuna.

Igl auter plaid bein ha' ntelleig,
Il pauper Schocher de maun dreig,
Sco ventirau artauel;
Ti vens adesser oz cun mei,
5 Enten miu Reginauel.

Il tierz plaid fuua de kumber grond
Tier sia Moma á tier soing Gion,
Preing mira tiu Filg ô Donna,
E tier sôing Gionn siu char giufnal:
20 Preign tia Momma.

Egl quart soing plaid hal lâmentau,
Co siu Bab veu' el bandunau,
En peinas stomentusas,

O Bab co lais mei endirar,
25 Las plagas dolorusas.

Il ciunc siu soing plaid vid la Crush
Ha el clamau cun aulta vush:
[p. 82] Iau hai bein seit zunt gronda,
Solettas larmas digl puccont,
30 San esser mia bevronda.

Igl sys soing plaid ha serrau giu,
Vss ei vid mei tutt compleniu,
Tuttas dolurs finesshen;
Sce ma' ils Christiaũs er els aũc megls
De quellas se suruesshen.
Il siat soing plaid val vont finir,
Siu pitter è shi streing morir,
Tier siu soing Bab el clomma,
O Bab: Miu Spirt en tês soing mauns,
40 Morint, iau recommonda.

Tgi che përtraggia con bien cor,
Quest siat soing Viarfs po prender or'
In frig de tonta valitta,
Che Diaus gli ven ciau grazia dar,
45 E la perpetna vita.
Amen.


[p. 217] Canzun de nies Patriarcha S. Benedetg.


Gl' ei in Pomêr ent' gl' Orient,
Qual ei plantaus da Dieu possent,
La plonta della vita,
Sia vertit siu grond agid,
5 De vit' il num meritta.

Siu bist ferms è stat si grad,
Sch' in connif ei de mëza stad,
L' ha zund negina menda,
El va ent' gl' ault con in tal guault,
10 Las neblas ch' el surprenda.

De biars sorts romma pòs mirar,
Entuorn el, à te smarvegliar,
Giud lur grond' eleganza,
Fa se legrar mò il gvardar,
15 Lur bialla ordinanza.

La feglia semper verda stat,
[p. 218] Vnviern à stad nin donn gli dat,
Et een ord prigel de seccar,
La lur beltad, la lur bontad,
20 L' entira plonta een lodar.

[p. 131 modifica]


Siu fritg ei buns, & ha vertit,
Da mantaner con siu agit,
E conseruar la vita,
L' eï generòs, l' ei virtuòs,
25 De quei ha nin dispitta.

Funs en la tiarra stenda giu,
Quest bi Pomêr da Dieus scafiu,
Sia ragish zund bialla,
Quest fundament dat a gli lenn,
30 Tutta vertit novialla.

Bials ei il fritg, biall' ei la flur,
Biall' ei la romma, à la verdùr,
Quei tutt stat in onn ora,
Gl' ei tutt cargau, tutt bein fittau,
35 Cau nina causa mora.

In zard è niebel à bien fried,
[p. 219] Per tutt se rasa zund da ried,
Fa bein à tgi che freda,
Tutt senta gust è grond volust,
40 Tgi de fredar prend peda

In tal Pomêr shi bij è grond,
Che stat adina sur tutt onn,
Tgi vult enflar sin tiarra,
Nu ei in tal, che seig' dual?
45 Gagliardameing empiarra,

Nu seig' in tal grond bi pomêr,
Iau hai enflau sh' vom ch' en èr,
Pomêr da Primavera,
Gie bucc' in tal che seig' dual,
50 Mo in che vargi era,

Il Patriarch Sointg Benedetg,
Ei quei pomêr che iau manegg,
La plonta della vita,
Dious ha plantau è creshentau,
55 Da quei negin dubitta.

Cur se dumbraua quater cient,
[p. 220] Et aunc oggionta sin bien quint
Ei stau la sia enciatta,
Siu vegnir nau, ei era staus,
60 Da gronda niebla Slatta.

Quel si creshett da dij á dij,
Siu cor el er' alzaua si,
Da bien ent bien el mava,

Tgi che veset quest Aungellet,
65 Giu d' el se smarvegliaua.

De ons quattordesh cur' ch' el ei,
Dil mund ils prigels shon el vei,
Enceiva prest de quel sbittar,
Prend von sesez, ô bein perderts,
70 De bucca shar se engannar.

Ent in desiert Sublac nomnau,
Treis ons ha el lau se zupau,
E soinggiameing viueua,
Roman solet, de quei savett,
75 Ch' à gli la spisa deva.

Ha quest Pomer bein se fermau,
[p. 221] E las ragishs zund lunsh resau,
Vult per quei Dieus el palesar,
Il mund entir quel sez sa dir,
80 Che pli à pli el seig' friggiar.

Ha dodesh Claustras bagagiau,
Et era quellas confidau,
A dodeshs dils sees giufnals,
De grond' bontad è soinggiadad,
85 Hauent il mund lur bucca tals,

Sil' cuolm Cassin ei el lur tratgs,
E zund grond frigg ha er lau faig:
E biaras olmas convertiu,
Zũd biars pagaũs ha fatg christiaũs,
90 Tier il ver Diu tuts quels voluiu.

Ei era staus in ver Profet,
Tutt ils discús el dir sauett,
Sco era tutt il de vegnir,
El paun è glass, tgi mai quittass?
95 Il tissi vesa è sa dir,

Il Totilas Tyran crudel,
[p. 222] In vm cun siu vesggiu tier el,
Tramett, è vult siu spirt prouar
Enconoshett il Soing, è shett,
100 De ent nof ons la mort speggiar.

Cur el sissonta ons ha giu,
A dus aunc tier, sh' ha Dieus voliu
Quest bi pumêr er' transplantar,
En tal cortin, nù senza fin,
105 El possi semper se legrar.

[p. 132 modifica]


L' vra è dij, dil siu morir,
Ha el aunc sauns saviu de dir,
Hauend reciert soings Sacramẽs
En grond splendur, è grõd honur,
110 Ei iùs à Ciel con legrament.

Een pli che milli onns passai,
Sin quest pomêr che friggs en stai,
E sco ils codishs scriven,
Sutt siu mussar, intruidar,
115 Aunch dodesh Vordens viuen.

Ord' questa plonta een creshi,
[p. 223] Zund biaras flurs & friggs aunc
pli,
Zund buns & er custeiuels,
Daten bien fried, sco en bien iert,
120 A Dieus een emperneiuels.

Il Orden soingg ch' el ha plantau,
Per il mund ha el portau,
Da dij ent dij el ei crescius,
Il Orient, il Occident,
125 Sutt sia Regla ei vegnius.

Ciunquonta milli & aunc pli,
Less Claustras aunch nomnar sij,
Per figls sco er per figlias,
Ent' bien mussai à tutt surdai,
130 A Diu cun cor à veglia.

Ord quest soing Orden een vegni,
Veing oigg Papas, sco tutt sa di,
E Cardinals er' duocient,
Tuts soings è bũs cũ biars grõs dũs,
135 Il mund de tals ha giu basegns.

Siscient à milli Arcivescs,
[p. 224] E quater milli er' Vescs,
Da Benedeig il Patriarch,
Shon vō biars ons ẽ quests grõs
soings,
140 Tuts en vegni sco d' in bi arch.

Abbats en stai cun zunt bien quint,
Quindish milli à siattcient,
Che cun lur codishs scriuer,
A biars puccons, hæretics gronds,
145 Ha bein mussau de viuer.

 
Biars Reiggs & er' Imperadurs,
Reginas è zund biars Signiurs,
Cun niebla figliolonza,
Han faig endreig, de Benedeig,
150 Er' prender la manonza.

Biars Dicas, Firsts & er Baruns,
Biars Grof, per viuer or' dal mund
En er' lur grõd pracht stai sbitar,
A lur grond stand cun bien ferstãd
155 A sia Regla tutt surdat,

En quindsh milli ciunquonta nof,
[p. 225] Ciunc cient, & aunc biars lash
iau or',
Che soings tuts en shon declarai,
Sutt Benedeigg sco sutt lur Reigg,
160 Sutt sia Regla tuts en stai,

La Claustra de Cassin solett,
Ciunc milli cinquonta Soings hauett,
Ciunc ciẽt aunc tier pos er' nomnar
De quei bein pò & era stò,
165 Tutt cun rashun se smarvegliar,

Ei quei pi bucc' pomêr d' honur,
Che porta tonts bials friggs è flurs,
De diember é perfecziun,
Nin orden ei, che sco quel seig,
170 Ne Regla ne Religiun.

Ha Benedeigg Dieus benediu,
Dal faig il num ha survegniu,
A tuts ses Monichs benedi,
Che tonts en stai, che nin po mai,
175 Sutt in cert diember definir.

O Patriarch soing Benedeigg,
[p. 226] Miu cor quel senta grond deleigg,
Murd' legrament el ei ballar,
Tont sco el sa, è possa ha,
180 La tia laud vult el cantar.

O Pader Soing, sun tei rogar,
A veglias mei er' enferlar,
En tiu Pomêr de vita,
Lau Ti con mei, è iau con Tei,
Viuer semper meritti.
Amen.

[p. 133 modifica]

[p. 7] In autra Canzun per Gl' advent.


DE d' inä Rosa nesshe,
Ina divina flur:
Ent il bi iert de Iesse,
Or d' in pomer d' honur.
5 Val sin la mesa noig,
Denter la neiff floresshe,
Teidli si con adaig.
Quella divina Rosa,
De quei fritgeivel iert;
10 Ei la Donsialla Spusa
Maria, digl soing Spirt,
Quell' ha portau el bist,
[p. 8] Pursialla mervegliusa,
La flur ch' ei Iesus Christ.

15 Soing Lucas quei dèscriua,
Sco l' Aunghel Gabriel;
En Nazareth arriua,
Da Diu trâmess de Ciel,
Tier la Purshalla ven,
20 El l' affla' en sia stiua,
Oraziuns lau fient.

Il Aunghel la salida,
Ave pleina de Diu:
Del Signer benedida,
25 La grazia has survegniu,
Denter tuttas Donnauns,
Soletta eis or' legida,
Da d' esser Momma de Diu.
De queï salit smaruelgia,
30 Quella Donsialla fitg;
E gronda temma pelgia,
Guid quei che gli ven dig;
Il Aunghel respondet,
[p. 9] Quei chiou à ti conselgia,
35 Quei ei de Diu solett.

A mi crei ô Donsialla,
In filg vens concepir:
E vens restar Pursialla,
Suenter parturir;

40 Iesus deis el nomnar;
Quel, la Slateina humana,
Ven dalla mort spindrar.

Co ei quei mäi carteiuel?
Maria agli rêspond.
45 Ch' ei seigi quei posseiuel,
Ch' iou porti in affont.
Cognosh iou pó nin Vm?
E vi negin receiuer,
Shi dig che stat il Mund.
 
50 Soing Spirt ven vmbriuare,
L' Aunghel resposta dat:
El ven à conseruare,
La tia Pursialladat,
Pertgei quei tiu affont,
55 [p. 10] Che ti vens à portare,
Ei in Figl da Diu grond.
Che quei ti sei carteiuel,
Elisabeth dei far:
Il siu bist mal - fritgeiuel,
60 Quel ei in figl portar;
Deus ella ha legrau,
Con in frig shi legreiuel,
Sis meins ha la portau.
Maria la Pursialla,
65 A Diu la veglia dât;
Shent: Iou sun la fancialla,
De sia Maiestat;
Et tier il Aungel shet:
A mi daventi pia,
70 Suenter il tiu plaid.
Lau tras vertit diuina,
Ha ella del soing Spirt,
Restont Pursialla fina,
Igl Figl de Diu riciert:
75 O dun a scazi grond!

[p. 11] L' ei Momma, è resta adina,
Purshalla sco viuont.
Amen.


[p. 11] Canzuns de Nadal. I.


PEr Nadàl noig essent tutt tgiù,
La gronda sien mei ha surpriu,
Zunt pleina de dulcezja:
Pli beins che lou mi mai ei stau,
5 Ell siemi de letezja.

Semgiai ch' in Aunghel comparess,
Et enten Bethlehem me manass,
En terra de Judea.
Merveglias clar, vi iou cantar,
10 Tedleit tgei iou veseua.

[p. 134 modifica]


Enn ina stallà mai iou ent,
In Asen & in boff lient,
Sper in purseppi stenan,
[p. 12] Ina Dunshalla niebla lau,
15 Bargent sper els seseua.

Ent siu ruilg in ping affont,
Tutt nius è trist lau ruassont,
Sc' il bi solegl sclareva:
Ils sees eglets larmauen spess,
20 Sc' ina fontouna viua.

Quest affont er' il possent Diu,
Che Ciel à terra ha scaffiu,
E tutta quei che viua.
Pò tutts del Mund el sbitten zund,
25 Negin honur gli deuan.

Ils sees peiùts á zarts manuts,
Per la ferdalgia tremblan tuts,
Pitesshen gronda peina,
Per quei siu chiau el vidanau,
30 Savens cun larmas meina.

En shliats pièzèts, el ha zugliau,
La Momma siu affont durau,
Ha mess ent il pursepi,
[p. 13] Quei ei il Thron che Salomon,
35 Con sia pompa stetti,

Il boff è gl' Asen cognoshiu,
Han lur Patrun Signur à Diu,
Vont ell seshenugliaven:
Per ina tgin' il purseppi fin.
40 Agli affont pinàuen.

Quei ping affont a lur Diu char,
Con lur poder per el scaldar,
Sin el dabott fladauan,
L' ha ninna trost, con bein el braig,
45 Auter che dils glimaris.

O gronda àmùr: grõds ei tiu guault,
Diaus has ti traig oz giu digl ault,
En ina paupra stalla,
A Diaus possent, dat nutrimẽnt,
50 Il fein de ina Parshalla.

Quel cha tutt, tutt de guvernar,
Sc' in pauper orfen ei restar,

Sil mund ch' el bandonavâ;
[p. 14] Tanient amur, tanient, hònur,
55 A mai negliur s' afflaua.

Vont qual ils Aungels Cherubins,
Ils Throns, ils First, ils Seraphins.
E tutt il Ciel s' inclina.
A quel grond Deus de Sabaoth,
60 Honur ven dau nàgina.

Lau er' in um sper quei affont,
Bicciont savens & adoront,
Fient gli reverenza.
O ti poccont ven er' navont,
65 E fai oz penitenza.

Quel che cul Tun floma a Cameig,
Fiuc, suolper, rasha é grond castig,
Ils mals seliog strofegia:
Ei oz tont pings, è tont charins,
70 De far la paish garegia

El ha nins vaffens enten maun,
De trer la spada fa el plaun,
Sin tei pil tiu bien speitgia,
[p. 15] Crez eis el tutt, sco mai in Ciut,
75 Emblidau sia fermezia.

Gie sh' el nus less gie castigar,
Vegness la Moma quei dustar,
E prender gli la spada;
Pertgei con nus zund malmonglus,
80 L' ei buna' adina stada.

O mund malmund! te turpigiar,
Duesses ti, & er' sbitar,
Il pracht é la lushezia,
Mira gl' affont sin quest siu Thron.
85 Cau eis el en tristezia.

Christtgiaun pertracchia quest affont,
Per tei ha el dau si siu Thron,
Nu' ei charezia tala?
Quest ei il leg, de quei grond Reg,
90 La stalla ei sia Sala.

Fertont sun iou mi destedaus,
E tier me mez puspei turnaus,
Con buna regordonza,
[p. 16] Miu cor tont pli s' alzaua si,
95 Tier Iesus mia speronza.

[p. 135 modifica]

 

Sh' in siemi tal podess vegnir,
Aunc pli, less iou vugient dormir,
Entocchen siatt è mesa:
Jou less cantar, en sien clamar,
100 O Jesus, viua Iesus.

O miu curreïuel Iesusett,
O dulsh affont, ô miu shittet,
O trost de mia vita,
Sper tiu purseppi vi iou star,
105 Igls dis de mia vita.


Con deuoziun vi iou cau star,
E milli gadas tgi cantar,
O Iesus! viua Iesus;
Puspei cantar vi iou turnar,
110 O Iesus! viua Iesus.

Con tutt à mi fai la favur,
Ch' iou possi pò ver quest' honur,
Da Ti suruir adinna,
[p. 17] De tei lodar, tei adorar,
115 Sper questa dulcia chinà.
Amen.


[p. 39] In autra Canzun de Danief.


EN in Curtin sun iou oz staus,
In staub de Rosas ei cauaus,
Hai rut giu la flur oz en damaun,
Portau à vus per in bien maũ.
          alleluia.
5 JESVS niēs Diu ei quella flur,
Ei surtagliaus oz con dolur,
Ei cotshens, brins, & ei er' alfs,
L' ei verts, morels, è fa tuts salfs.
          Alleluia.
La Rosa ha fried, è la savur,
10 Ell' ha il mel è la colur,
Igl fried de quella scaccia il màl,
Sc' ils viarms vegnien scacciai del sal.
          Alleluia.
La Rosa cotsna éi dils paziens,
Als comporteivels fa' l presents,
15 Il chietshen saung de nies Signur,
Preing enten maun quella niebla flur.
          Alleluia.
[p. 40] Con questa pon er' ils malzauns,
Vrbir la grazia à vegnir sauns,
Con buna veglia comportar,
20 Per mur de Iesus nies Diu char.
allel.
Gli Oberkeit la Rosa brina,
Preig enten maun è salu' adiña,
Bien regiment dei quel saluar,
In bien exempel dei quel dar.
          allel.

25 Chei ei pli bi chin Oberkeit,
Che vif con Diu è fa bien tsheit,
Castigia il mal, fa far il bien,
Quella flur brina scaccia il sien.
          allel.
A commins Vishins vi iou er' dar,
30 La Rosa verda shar ferdar,
Te lai dovrar en la lavur,
Fideivlameing per ver honur.
          Alleluia.
Vi shèngiar la flur morella,
Zichtias donauns perneit vu
s quella,
35 [p. 41] Perneit sin maun ferdeit siu
fried,
Tuttas caussas dovreit con mied.
          all.
Devoziun à fideivladat,
Charezia amur a priusadat,
Als vos mariùs, sco Deus ha dig,
40 She ven la flur portar bien frig.
          allel.
Preing er' ti figlia la Rosa alua,
Zichtiameng er te ti salua,
A Iesu Christ agli tiu spus,
Fai in ciuppi zunt prezius.
          alleluia.
45 Sti saluas flissi quella flur,
Ven ei adesser tia honur,
La zichtiadat ei in scazi grond,
A bein plashiu à Diu possent.
          alleluia.

[p. 136 modifica]


Pernēit si pia, quest bien maun,
50 Vus selègreit sera á damaun,
Ort quellas flurs perneit il mel,
Dal cor cul fried scaccieit il fel.
allel.

Sin quest Danief sun vies Pastur,
[p. 42] Vi shengiar JESUM la flur.
55 JESUS nus vegli pertgirar,
E vus doveits per mei rogar.
alleluià.
Amen.


[p. 44]In' autra canzun del Sheiver.


O Mund ti surmeinas,
Nus trais ti en peinas.
Verdat dis nagina,
Mensignas adina,
5 De bucca morire,
Bisegna morire,
Ne val medicina,
[p. 45] Bein che zund fina,
La mort cur la splunta.
10 She saas tgei quei munta;
Ti stos lur' morire,
Bisegna morire.
Sh' il Papa giè bialla,
Dess cotshna capialla,
15 Gli mort aunc' alhura,
Cur glei tier quel hura,
She sto el morire,
… Bisegna morire.
Signur è grond Ritter,
20 Mistral è Landrichter,
La mort nuott shezegia,
A quels nuott shenegia,
La fa tutts morire,
Bisegna morire.
25 Shuldau con fermezia,
Signur con richezia,
La mort nùott dispetta,
Lei nuotta pli cretta,
[p. 46] La fa tutts morire,
30 Bisegna morire.
Vus Minders sin gassa,
La Mort tier vus passa,
Sin vus la laghegia,
Vus prender manegia,
35 Cun ella stoueits ire,
Bisegna morire.

O nieblas Donshiallas,
O figlias zund biallas,
La Mort sin vus mura,
40 Vus prend prest sur' hura,
Cun ella stoueits ire,
Bisegna morire.
Doctrina sabiencia,
Tutts lists è prùdiencia
45 La mort quei nuott guarda,
Perquei nuott s' entarda,
De prest far morire,
Besegna morire.
[p. 47] Officis garegias,
50 Guder quels manegias,
La mort ten la spada,
La frida ei pinada,
Per tei far morire,
Besegna morire.
55 Ils Prers sin pervenda,
De trer prest navenda,
Els nuotta petrachien,
La mort er' pauc datgien,
Ei ston prest morire,
60 Besegna morire.
Ils Monichs che vren,
Ils purs che lavuren,
Han nuotta cuvida,
La mort dat la frida,
65 La fa quels morire,
Besegna morire.
Ti casa bagegias,
De star ent manegias,
La casa ei pinada,
70 [p 48] La fossa cavada,
Lau stos ti prest ire,
Besegna morire.

[p. 137 modifica]


Veli è de seida
Ti has vssa queida,
75 La mort en tiarra nera,
Ei caussa zund vera,
Fa tut quei smarcire,
Besegna morire.
Il chierp ti bein trattas,
80 Con biar bunas tratgias,
La mort, cert daventa,
Als viarms tei presenta,
Tier quels fa tei ire,
Besegna morire.
85 La carn ti shmechlegias,
Mai nuott agli snegas,
Dai mo empauc peda,
Zund mal la prest freda,
En marcia ven ire,
90 Besegna morire.
[p. 49] La mort ha la mira,
De nus tutts far ire,
Ent bara ent fossa,
Ent cendra et ossa,
95 Stoein prest morire
Co ven ei lur' ire.
Vall nuot il bargire,
Aunc meins val il rire,
La mort tutts sagitta,
100 Pli gleitta ch' in quitta,
Tutt prest sto morire,
Co ven ei lur ire.

Puccont tgei vol dire,
Cur ti stos morire,
105 Pôs bucca fugire,
Pôs bucca vntgire,
Bisegna morire,
Co ven ei lur' ire.
Vugient less vdire,
110 She in mi less dire,
[p. 50] Co seig' il morire,
Co vegni lur ire,
Ach tgi sa quei dire,
Vugient less vdire.
115 Lâ vita passada,
Ei mai pli tornada,
La vita finida,
Ei mai pli rendida,
Tgei seig' il morire,
120 Nagin vss sa dire.
Co seig' il morire,
Co vegni lur' ire,
Il mittel se drova,
Or far sez l' emprova,
125 Ti tez stôs morire,
Ti tez lur sâs dire.
Vi pia finire,
Cantar de morire,
Nuott auter sai dire,
Che stô tutt morire,
Co vegni lur' ire,
Iau sai bucca dire. Amen.


[p. 71] In' autra Canzun de Quareisma, … con la quala l' Olma ei surprida della Charezia de Diu.


IAu sun d' amur surprida
miu cor ei envidaus,
La vr' ei shon vegnida
Iau hai mai nin ruaus.
5 Mo Iesus senza menda
Gareg iau con verdat,
Il mund ha frig dauenda
Con sia vanadat.
Mo Iesus mei tormenta
10 Mo Iesus dat de far,
Miu cor sc' in fiug daventa,
Sh' el vult ca bauld calar.

Il fiug, la flomma viua,
E tutta mi dolur
15 De tei solet deriua
O Iesu bialla flur.
Shi bauld sc' el Alva para
E vegnen las Aururs,
[p 72] Shi bauld mi olma chara
20 Surprenden las dolurs,
Fetsh era p' il di ora
buc' auter che bargir,
Fin ch' il soleilg la sora
Sil mund lai er sclarir.

[p. 138 modifica]

 

25 Gie sh' iau mo ves speronza
La noig de ruessar,
Cur chin mett emblidonzà
Tut quei chin ha de far,
Cur ch' il soleilg tramoingia
30 Ell va de nus dauent,
Cur tutt fa sura soingia
Dorma cauldameing.
Lèss esser bein contenza
E mai mi lamentar,
35 Vugient less iau far senza
Ni auter mi legrar,
Mo glei tutt adumbatten
Ver pos iau nin ruaus,
Dolurs de far mi datten
40 Ch' han mai nagins firaus.
[p. 73] Sil mund ei ninna caussa
Che peglia bucca fin,
Il lufft savenz ruaussa
E stat en siu têrmin,
45 Sh' ei fa gie dig mal' aura
E crescia si pil Rhein,
She ven ei aunc biall' aura
E tuorn il bi sarein.
La mar ven er mattidá
50 E se scoflenta si,
Iau sa co la se mida
Bear gadas en in di,
Mo vallalau si sura
Dat or' il bi soleilg,
55 E fa ch' enten in hura
Se mof bucc' in caueilg.
Ad in ch' ei sin la via
Tucc' era d' endirar,
Sh' el vult en casa sia
60 Con sanadat tornar,
Mo lau quell' or' ruaussa

[p. 74] Sh' el ei gie se stunclaus
In summa ninna caussa
Ei senza siu ruauss.
65 Mo iau, mo iau me senta
Adinna en dolur,
Adinna mi dat stenta
La chara dulce' amur,
Mai ina noig entira
70 Pôs iau bein ruessar,
Fetsh era sur mesira
Bucc' auter che cridar.
Chareziâ à mi dat peina
O Iesu miu shi char,
75 Mo ti ô glish sereina
Miu cor pôs consolar,
Il inimig fa guiarra
Sin mei sco 'l fus mattius,
E mei con gritta empiarra
80 Nu ei pi tiu bi Spûs.
Perquei mi van las larmas
E boignien il miu sein,
[p. 75] Hai er' vss tontas hiarmas
Zunt mai me sentiu bein,
85 Il mal de hura ed vra
Quel cresh è ven pli gronds,
Quel mai ne se migliura
Shin vess gie milli ons.
O Iesu mi legria
90 Cur vol tier mei vegnir,
Cur vol ô vita mia
Receiuer miu suspir,
Cur vol mussar ti' faccia
E shar goder te tez,
95 Cur mei pigliar en braccia
E strensher vid il pez.
O sh' iau vess la ventira
Da gleitti tei goder,
Less iau tutt mia mira
100 Sin tei solet hauer,
Cun tei sun iau spusada
Tier tei vi iau vegnir,
Fai po ch' er' ina gada
104 Iau calli de bragir.
Amen.

[p. 139 modifica]

[p. 145] Della Miraculusa Baselgia De nossa Donna della Glish á Tront.

I.


MAria clar, eis terlishar,
A Tront sin Acladira: Aue Maria
Sco biars han viu, quei liuc sclariu,
De di, de noig, à sira. Aue Maria.
5 Regina dil Paruis O Maria della
glish!
Cau ent quei liuc, fieuan fiuc,
Frint shibas ent il sheiuer, ave Maria
Quei has midau, santificau,
Per nos riugs cau receiuer, aue
Maria
10 Regina dil paruis, ô Maria dell
glish.
Cur ch' an dumbrau, de Christ' enau,
Mi[l]li … siscient sissonta: Aue Maria.
A quater ons, nos Perdauons,
Compares terlishonta. aue Maria.
15 Regina dil paruis, ô Maria della glish
[p. 146] Aunc buc dē dig, ei ent ill Vig,
Ina Capella stada, Aue Maria,
A soing Bastiaun, cau sin in maun
Ei stada consecrada. Aue Maria.
20 Regina dil paruis, ô Maria della
glish.
Quella volênt, sil fundament,
Lau turnentar: preng mira aue Maria
Mont els cau tras, retens lur pass,
Sil crest dell' Accladira, aue Maria.
25 Regina dil paruis, ô Maria della
glish
Cau lunder giu han cognosciu,
Chei deien staigl de quella aue Maria
Cau bagegiar á Ti de char,
Ina soingia Capella, Aue Maria.
30 Regina dil paruis, ô Maria della
glish
Cur ch' han shentau gl' ẽprim crap cau
Han viu la prima sira: ave Maria,
Sclarir con glish sc' in bi paruis,

Il crest dell' Accladira, ave Maria,
35 Regina dil paruis, ô Maria della
glish.
[p. 147] La sanadat il Signer dat,
A tutts de cau d' envia: Aue Maria.
Quels ch' ent quei liuc il tiu grõd riug
Damonden, ô Maria: avê Maria.
40 Regina dil paruis, ô Maria della
glish.
Ils morts viuents, ils ciocs vesents,
Ils surds fas ch' ei bein audẽ, ave M.
Ils zops passonts, ils mits plidonts,
Dieus a Maria lauden, Aue Maria.
45 Regina dil paruis, ô Maria della
glish.
Rosar' orar, Aungels cantar,
E bi sonont las orglas, Aue Maria.
Gliaut or da d' or, sco fuss in Hor,
Auden psallont las Horas, ave Ma.
50 Regina dil paruis, ô Maria della
glish.
Mo orauont, Liuc terlishont,
Han viu persunas biaras, aue Maria
A tals paret, sc' in Tempel vet,
Dudesh fenestras claras, aue Maria
55 Regina dil paruis, ô Maria della
glish.
[p. 148] Cur ch' ei calar, glish terlishar,
En la soingia Capella, Aue Marià.
In zund bien fried senten deriet,
Quels ch' vren entẽ quella, Aue M.
60 Regina dil peruis, ô Maria della
glish.
Or de zund biars, vi mo dumbrar,
In ú lauter exempel, Aue Maria.
Dels duns che das, miraclas fas,
Maria en tiu Tempel, Aue Maria.
65 Regina dil paruis ô Maria della
glish.

[p. 140 modifica]


Affont ch' ei morts, nasshus mocorts,
Fuorma de talpa nera, Aue Maria.
Han cau vrbiu, tras tei, de Diu,
Agli la vita vera, Aue Maria.
70 Regina dil paruis ô Maria della
          glish.
Con peis à mauns, shiraus, malsauns,
Matella cau portada, Aue Maria.
Igl auter di, la leua si,
Va seza per la strada, Aue Maria.
75 Regina dil paruis ô Maria della
          glish.
[p. 149] In vm essent, aunc mal cartent,
De quei che cau dauenta, aue Maria
Vargont cau tras, sco soing Thomas,
La gronda glish stemẽta, Aue Maria
80 Regina dil paruis ô Maria della
          glish.
Malsauna ha cau tei visitau,
De lunsh nau tier vegnida, aue Ma.
Sauna tras tei, sper ella vei,
En aur sclarent vestgida, aue Ma.
85 Regina dil paruis ô Maria della
          glish.
Aunc ch' ei sei teig, faig o perfeig
La Messa celebraua, Aue Maria.
Cau il Pleuaun, per in mâlsaun,
Che val lau meglioraua, Aue Maria
90 Regina dil paruis ô Maria della
          glish.
In grond puccont treis ga tentont,
D' ir' entẽ la Capella, Aue Maria
Aunc ch' el sei staus bein con-
fessaus
Ven el sclaus or de quella, aue Ma.
95 Regina dil paruis ô Maria della
glish.
[p. 150] Ent quei liuc cau, han ei manau,
Persunas malspirtadas, Aue Maria.
Tras tiu confiert, del nausha Spiert,
Een ellas liberadas, Aue Maria.
100 Regina dil paruis ô Maria della
          glish.

Ent biars locs soings, en stai puccons:
Ch' hã mai sgiau dir lur macla,
A. M.
Cau lur poccau, han confessau,
Con ricla, tras miracla, Ave Maria.
105 Regina dil paruis ô Maria della
          glish.
La terlishùr, biars han d' agùr,
Aunc oz el di tal vra, Aue Maria.
Per nus mussar, sco nus ten char,
La nossa Mussadura, Aue Maria.
110 Regina dil paruis ô Maria della
          glish.
Veing ons en stai, vess vi passai,
Ch' ei han sin quella gonda, aue M.
Si bagegiau, tier quei ch' ei stau,
Ina Baselgia gronda, Aue Maria.
115 Regina dil paruis ô Maria della
          glish.
[p. 151] Sin ciunc Altars, en celebrar,
Vss' il soings Sacrificis, Aue Maria.
Con deuoziun, cau quels de Trunt,
Conten ils soings Officis, aue Mar.
120 Regina dil paruis ô Maria della
          glish.
Biars minchia di, cau vegnien si,
Mo orauõt las sondas, Aue Maria.
Gauden Perduns, à Remishiuns,
Et Indulgenzias grondas, aue Mar.
125 Regina dil paruis ô Maria della
          glish.
Een confessar, à peruergiar,
Biar milli càu persunas, Aue Maria.
Sil grond Altar, Olmas spindrar,
Tras Messas & ovras bunas, aue M.
130 Regina dil paruis ô Maria della
          glish.
Vi far la fin, miu Pelegrin,
Hais buna confidonza, Aue Maria.
Mai ven tei shar, mai bandonar,
Maria, ti' speronza, Aue Maria.
135 Regina dil paruis ô Maria della
          glish.

[p. 141 modifica]


[p. 152] Ei pia stai con nus, à dai,
A nus la trost diuina, Aue Maria.
Ils tes dulsh egls, sin nus aung megls
Maria, volu' adina, Aue Maria.
140 Regina dil paruis ô Maria della
glish.
Tiu soing Figl char, Iesus, mussar
Nus veglias ô Maria, Aue Maria
Che nus mirar, podeien clar,

La delcia faccia sia, Aue Maria.
145 Regina dil paruis ô Maria della
glish.
Nus essen voss, Vus esses noss,
O Iesus! ô Maria!, Aue Maria.
Perfetgiameing, Perpetnameing,
Lodein Iesus Maria, Aue Maria.
150 Regina dil paruis ô Maria della
glish.
Amen.


[p. 183] Canzun de nossa Donna.


 
O Mumma beada
Sco mai ne sei stada
O gloriusa Patrona:
Roga per nus Maria,
5 Te lein salidare
[p. 184] Da cormeing vndrare,
Ti veglias tedlar
Il nies domandare;
Roga per nus roga per nus,
10 Roga per nus ô Maria.
Da laid è dolure
Ven quella ramure
Misericordeivla Patrona
Preng erbarm Maria.
15 Nus en sin la mare
Stein tuts per negare
Mai nus Ti banduna
Ne chei va tutt sud sura:
Pren erbarm preng erbarm
20 Preng erbarm de nus Maria.
La soingia Cardiencia
La buna intelgiencia
O Possenta Patrona
Gida nus Maria.
25 Ei lessen cassare
Nus ora rishare
Baselgias priuare:
[p. 185] Lur Vuts & Altare
Gida nus gida nus
30 Gida nus ô Maria.
Ils tussegaus Kezers,
Ils menzesers Hleppers,
Ti ferma ô Patrona
Confermi nus Maria:
35 Con Christum snegare

A nus engannare,
Sia carn è siu saung e(n)
Zunt fierer giun plaune
Confermi nus confermi nus
40 Confermi nus ô Maria.
Siu laud & honure
Passiun á dolure
O ventireivla Patrona,
Conforta nus Maria:
45 Las grazias divinas
Las strengas giginas,
Tutt dishonoresshen
Ses duns sgamiesshen.
Conforta nus conforta nus,
50 [p. 186] Conforta nus ô Maria.
Vigilgias à Messas,
De quei mo fan beffas,
O bein vengiada Patrona,
Schermege nus Maria:
55 Ils calish patenas,
Rosaris, Enzennas
Ciapitshen tutt sutt, à
Shazegien quei nuotta:
Shermege nus shermega nus,
60 Shermege nus ô Maria!
Con vaffens nus ciaffen,
Il nies cun guault raffen,
Fideivla ô Patrona,
Pertgira nus Maria:
65 Fan qualche despitta,
Per nus prender la vita,
Pi' l qual ella tiarra,
Voin dinna la guiarra.
Pertgira nus pertgira nus,
70 Pertgira nus Maria.

[p. 142 modifica]

 

[p. 187] La gronda trauaglia
Da quella Canaglia
Migeivla ô Patrona,
Defendi nus Maria:
75 Ils Tempels arsenten,
Ils Vuts ei smarsenten,
Las Claustras sblundregen,
La rauba slazegien.
Defenda nus defenda nus,
80 Defenda nus ô Maria.
Cons orfens che pliren,
A viauvas che criden,
Migeivla Messedura,
Ah braig con nus Maria:
85 Biars vmmens à femnas,
En morti per temmas,
Tutt ei che selamenta,
De quella shelmamenta.
Brag con nus, brag con nus,
90 Brag con nus ô Maria.
Nus gida ô Momma,
[p. 188] Stizenta la flomma,
Migeivla ô Patrona,
Nus audi ô Maria;
95 La vit' à manonza,
A nausha isonza,
Lein nus meglierare,
A Tei suendare.
Audi nus, audi nus,
100 Audi nus ô Maria.
Sco a Pharao mava,
Ch' ella mar el negava,
Prudenta ô Patrona,
Nus libra ô Maria,
105 La mar el setiarra,
Ch' el fa à nin guiarra,
Ashia nagenta,
Er' quella shelmamenta.
Libra nus, libra nus,
110 Libra nus ô Maria.


Sco Iudith spindrava,
Siu pieuel salvaua,
O animosa Patrona,
[p. 189] Scampenti nus Maria:
115 Il inimig maza,
Holofernes scavaza,
El tgiau agli prenda,
Sin loncia quei penda,
Scampenta nus, scampenta nus,
120 Scampenta nus ô Maria.
Ashia biar gadas,
Ils Christiauns libravas,
Benignâ ô Patrona,
Stai con nus Maria:
125 Da peinas zund diras,
A malas sventiras,
Dau vita legreivla,
A mort ventireivla.
Stai con nus, stai con nus.
130 Stai con nus ô Maria.
Nus essen curdare
A pei á rogare,
Charina ô Patrona,
Teidli nus Maria:
[p. 190] Tiu figl per nus roghi,
Che en Ciel el nus loghi,
Tier quella rimnada,
Dils Soings e beada.
Teidli nus, teidli nus,
140 Teidli nus ô Maria.
Nus gid' vregiare,
Cardiencia saluare,
Benedida ô Patrona,
Meini nus Maria:
145 Sin quellà morire,
Tier Tei lur vegnire,
Perpetnameing stare,
En Ciel tei laudare.
Meina nus, meina nus,
150 Meina nus ô Maria.
Amen.

[p. 143 modifica]

Devociusas Canzvns, Psalmi et Hymnis per las Vespras, dal P. Zacharia da Salò,

Banadutz de Peter Moron. 1695

.

[f. ar] Canzvn dil s. Rosarii.


1.
NIebla dil Ciel Regina
Veglias recieiver sî
Quest bi floriu adina
Misterius Ciupi.
2.
5 Misteris de letezzia
Een ciung, ciung dolorus
Ciung pleins de contentezzia
Numnai ils glorius.
3.
Dagl Aungel salidada
10 Con special confiert
Portonza eis daventada
Tras gratia digl Soing Spirt.
4.
Sil Cuolm per lunges vias
Has Lisabeth visitau,
15 Per Mumma dil Messias
Ha ella tei vndrau.
5.
Sco Mumma à sco Purschalla
Has tiu Soing Figl de Diu
Senza dolurs en Stalla
20 De Bethlem parturiu.
6.
Per dar il bien Exempel
[f. av] Has tiu Figl presentau
A Simeon egl Tempel
Ad el bein consolau.
7.
25 Per tiu Figl pers turnavas
Encurend cun dolurs
Cun legarment anflauas
Egl Tempel culs Docturs.
8.
Vrond egl Iert dauenta
30 Trurigs de tala sort
Ch' el sieua Saung a sente
Angoscha de mal mort.

9.
Aviartamein sin Gassa
Han ils Giedius menau
35 Traig ora sia Rassa
Crudelmein geisliau.
10.
Han sil Soing Tgiau la Cruna
Da Spinas scharf fitgiau
Cun Puorpra la Persuna
40 Curclau, a sgommiau.
11.
Sil Cuolm cun gronda stenta
Sto el la Crusch portar
A leu la pli dolenta
Vnfrenda daventar.
12.
45 [f. br] Han vid la Crusch cun guottas
Fermaus egl Luft alzau
A gli cun peinas tuttas
La mort schi pitra dau.
13.
La fin eil cun Victoria
50 Si della mort levaus
En maiestad a gloria
Sco Reig de tuts Beaus.
14.
Suenter ch' el sin tiarra
Ei staus curonta Gijs
55 Eis El ord questa Viarra
Tornaus en siu Parvis.
15.
Il Soing Spirt per carezzia
Hal als Apostels dau
Il qual ha cun clarezzia
60 Tutta verdad mussau.
16.
Dals Eungels eis portada
Cun glorius cantar
En Ciel ad ault cientada
Tier Christum tiu Figl car.

[p. 144 modifica]


17.
65 T' encruna per Regina
La Soingia Trinitad
A gaudes trost Divina
En Thron de Maiestad.
18.
[f. bv] Tia buntad Patruna
70 Banduna buc cumpaig
Quels ch' an tgi questa Cruna
De Soings Misteris faig.
19.
Vrbeschi che nus leien
Cun Diu en gratia star
75 Ad el, à tei pudeien
76 Perpetnamein lud(n)a[r](m).
Amen.


Canzun de Nadal.
1.
[p. 16] QUEI dulsch Affon iteien,
Con el tuts selegreien,
Quest ei il ver Messias,
Ton scrits de Profezias,
5 O car dulsch Affon.
2.
Biars Gijs, ad' Ons rogava
Tiu Pievel, à spitgiava
Schi vess tia neschienscha
[p. 17] Vssa eis ti en preschenscha
10 O car dulsch Affon.
3.
O temps tut ventireivel,
Confiert sur tut legreivel,
O tgiei gronda merveglia
Dieus sot nossa sameglia,
15 O car dulsch Affon.
4.
Il Ciel gl' Affon termette
Gl' Affon il Ciel empermette
Tgiei Gratia pli beada
Sà esser à nus dada,
20 O car dulsch Affon.
5.
La Tiarra ch' en schi greva
A stgira Noig schischeva


Ven uss schi bein sclarida
Da Glisch schi benedida
25 O car dulsch Affon.
6.
O Affon che bragi
Il laig de Mumma schagi,
Quel ei pli deleggeivel
Chil Meel de Ciel custeivel,
30 O car dulsch Affon.
7.
Per diermi ruauseivel
[p. 18] Viadi smisareivel
Has faig von pauc' urialla
Da Ciel en questa Stalla
35 O car dulsch Affon.
8.
Schil freid tgi dat fastidi
Sche gi chil Cor envidi
Il fiug della carezzia
Quel scaulda con dulciezia
40 O car dulsch Affon.
9.
Schen Stalla scher tgi tucca
Che descha à tgi bucca
Sche porsch Mumma adina
Siu soing ruogl per tgina,
45 O car dulsch Affon.
10.
Schil fein voles tei punscher
Agl Boof con sbavas unscher
Teen Mumma sot la Tetta
Sin sia zarta detta
50 O car dulsch Affon.
11.
Sch giè la stgiradegna
De Noig dat cherschedegna
Schen cheu che consoleschen
Tees Aungels à surveschen
55 O car dulsch Affon.
12.
[p. 19] Dai bucc' adaig de questas
Misteriusas molestas
Mo bein de quella tia
Schi Soingia Compagnia
60 O car dulsch Affon.

[p. 145 modifica]


13.
Sche questa Mar con vellas
Muenta tees Eigls stellas
Ei quei P(r)edras custeivlas
Ch' en pli ch' il Ciel vateivlas
65 O car dulsch Affon.
14.
Per bucca lai encrescher
Ton bien ven da tei nescher
Che ven legrar adina
La Maiestad Divina
70 O car dulsch Affon.
15.
Per tia humilitonza
Dai pò à nus sigronza
De veer tia clarezzia
En Gloriusa altezzia,
75 O car dulsch Affon.



Il Moribund prende cumgiau
digl Mund.
1.
[p. 80] REsti ò Mund glienadi
Con tia faulzadad,
Ieu vai de far viadi
Enten perpetnadat
5 [p. 81] Per veer biars Ons en summa
Rimnai tia pagalia
Mi ven la Mort à stumma
Per ton pli gronda taglia
2.
O buns Amigs quei ei
10 Ils suenter pietigot,
O cars Parens restei
La Mort mi fa zun nott,
Senza nina dustonza
Sto jeu naven tilar
15 A vai er mai speronza
De pli puder tier vus tornar.
3.
Tgi sa nu jeu vegn mai
L' emprima Noig loschar
Tgi sa sh' entgin mi lai
20 Sot teig mei ruausar,

Sch' jeu vai nuot en buorsa
Ven mei negin recieiver
Mo bein con persa Nuorsa
Il Luff voler far cieiver.
4.
25 La stermentusa Mar
[p. 82] Della perpetnadat
Mi resta de passar
Da mia fleivladad
Tgi sa sche Suffels, à Vellas,
30 Mi portan en Barbaria
Ch' ils Eigls perpetnas stellas
Dettan tribut, à tirannia.
5.
Regordi ò Christgiaun
De mei bauld suendar,
35 Ei sei oz ne demeun
Quei vult zunt pauc muntar
La fin ei u perpetna
Perpetnadat Beada,
V aber la perpetna
40 Perpetnadat Damnada.



CANZUN DELLA MORT.
1.
La grimma mort con siu Piliet
Lageigia silla vitta.
Trai si siu arg, schmanaccia schliet
A cuorre tut de gritta
5 Per sieuer prest à dar il rest
A sia Salvischina,
[p. 83] Felescha mai nu chella trai
Tucca la noda adina,
2.
A quei Piliet schi tussagau
10 Pò conterstar nin Miedi
Sonder il Chierp da quei toccau
Man' afla nin remiedi,
Mo con in zug schi bauld sc' ha tuc
La stermentusa frida
15 Schai senza sen il Chierp sc' in Len
A l' Olma ei schon stulida

[p. 146 modifica]


3.
Ven ton macorts che de mirar
Scadin se germischescha
Dat ton mal fried che speras star
20 Nagina gig vertescha,
Ven curclau vi ent' il Vaschi
A frius ent' ina Fossa,
Als Viarms il gast daventa past,
Ven ruois navend sill' Ossa.

4.
25 Cieu curcla giu il grond Signur
Con Voppen Niebla Platta
Leu stat zuppau il pauper Pur
[p. 84] Sot tiarra sia Schlatta:
Tgei leggia ei sei de quest à ciei
30 En Ciendra tut schmarciescha
La vanadat de faulzadat
32 Sc' il fim egl lufft stulescha.


Consolatiun della olma devotiusa, à Cuera tras Peter Moron 1703 (à Panadutz de Peter Moron 1703). [p. 5] Dieus ludaus da tuttas creatiras.


1.
SEi benediu, tiu Num ò Diu,
Da tuttas Creatiras,
Las qualas ti de Noig, à Gij,
Per tut schi bein pertgiras.
2.
5 Tgei chei, da tiu soing meū scafiu,
Von tei fa reuerenza,
De tgi survir tei engrondir:
Nin Vra stat lischenza.
3.
[p. 6] En mintgia liug, Lufft, Aua, Fiug,
10 A Tiarra t' vbedeschen,
Cuolms, plauns, a vals, cun verds
Ciupials,
Tei ver Signur orneschen.
4.
Il Feld, la stad, tia Maiestat,
Cun nieblas flurs vestgiesche,
15 A mintgia flur sia colur:
A siu bien fried vnfresche.
5.
Curtins ad' Orts, de tuttas sorts,
Friggeiuels de bellezzias,
Per ti ludar, ad engratiar:
20 Partgieschen


6.
Glina à Solegl, tard à meruegl,
Semper viglionts sin via,
Cun lur sclarir, de noig à gij,
Mo tut, per la gloria tia.
7.
25 [p. 7] Vaults, Praus, ad Eers, Caglias
Pomers,
Lur bials vestgieus splengegiã,
Perquei che tuts, chã els viu bluts
Tei chas quei faig schezzegen.
8.
La Feglia tei, tut Iarua chei,
30 Sil Fald vndrar festginan,
Combas, à roms, spigias sils stroms:
En tia honur, s' enclinan.
9.
Stgellas, à Sens, tuts Instruments,
A ti laud semper sunan,
35 Aur ad Argient, Pedras sclarent:
Tei, per ver Reig, encrunnan.
10.
Tgi vei la Mar, sto smervigliar,
Las stermentusas Vellas,
Con seigi vêr, tieu grond pudêr,
40 Perdeggia datten ellas.
or letezzias.

[p. 147 modifica]Consolatiun della olma devotiusa 1703


11.
[p. 8] Con biars à bials, niebels Vccials,
Een bein maruegl à strada,
Con lur sgolar, à dulsch cantar:
Engratian, la Rogada.
12.
45 Cons thiers èn mai sil mūd spisgiai
Tuts tei Scafider lauden,
Ils Peschs de Mar, per adurar:
Tei, soing Antoni auden.
13.
Tuts stands chē mai, da tei clamai
50 Tier la vera Cardienscha,
Sei Spirituals, ne Temporals:
Ti porschen obedienscha.
14.
Las Religiuns, fan permischiuns
De tei ludar adina,
55 Cun biar vegliar, sauens orar:
A cun streingia gigina.
15.
[p. 9] Las Olmas ch' een, saradas en
Perschun dil Purgatieri,
En tia honur, cheis giest Signur,
60 Vnfreschen lur marteri.
16.
Tuts en Paruijs, tier nus auijs
Da tei ludar termetten,
Tuts ils Beaus, egl soing Ruaus,
Tei lauden en perpetten.
17.
65 Picciens Affons, mo en Ciel grons
Tras gratia dil soing Batten,
Datten honur, che per fauur,
En gronda Gloria statten.
18.
Ils lur zun bials, florius Ciupials,
70 Ti porschen las Purschiallas,
Soings Confessurs porschē er flurs,
A Crunas zun nuiallas.

19.
[p. 10] En pedras flurs, een las dolurs
Dels Martirs vss midadas,
75 Per tei ornar, encoronar,
Ti vegnen presentadas.
20.
Scadin bugien, cha scafimen
Sei Aungel, ne Erz Aungel
Reuelatiuns, à Commissiuns:
80 Nus porta senza maungel.
21.
Ils Principals, à Potestats,
En tia honur tut spenden
L' autoritad, à dignitad,
Da tei reciarta renden.
22.
85 Vertits à Thruns, Dominatiuns
En gloriusa altezzia,
Vnfreschen si, per ti survir,
La pasch, guern, fermezia.
23.
[p. 11] Ils Seraphins, à Cherubins,
90 D' amur pleins, à sabienscha,
Per tei ludar, à tener car
Een semper en preschenscha.
24.
Tiu meruiglius, à glorius,
Soing Tempel chei Maria,
95 Conta en ruaus, sur tuts Beaus;
La Canzunetta sia.
25.
Vss ô Christgieū, dil niebel Seung
Dil Figl de Diu custeiuel,
Veglias er ti, adin' vnfri
100 Tiu Cor à Diu plascheiuel.
26.
Has el stridau? tiu Cor smaccau,
De rigla à gli vnfreschî:
En gratia stas? far frig latras,
Ell semper benedeschi. — Amen.

[p. 148 modifica][p. 78]

Canzun della Vanadat Mundana.


1.
LA vita humana, la trost mundana
Ei caussa vana:
          Il mund ei fats,
Tgi fin quel viva, ven mai à riua,
5 Mo sc' in vmbriua
Ei siu solaz.
2.
Quei ch' vssa para, sco glina clara,
Damaun er bara;
               Ven à vegnir,
10 Quei ch' oz flurescia, damaū smarciescia,
Gual sc' ina fescia,
          Ei siu florir.
3.
[p. 79] Ad aunch sin tiarra, per rauba biara,
Encieiuas guierra,
          15 Sauens, sauens:
Per ina plaunca, per in launca,
Da prau, ca maunca,
          Eis mal contens
4.
Tgei ei bellezia, tgei ei grondezia,
20 Tgi ei richezia,
          Tgei beins à praus? …
Tgi se sagira, digl mund, à mira,
Sin si' ventira,
          Ven angannaus.
5.
25 Nu' eil Virgili, nu' ei gl' Ouidi,
Nu' ei gl' Oraci,
          Nu' Martial?
Lur Poesia, lur garmischia,
Passad' ei via,
          30 Et id' à mal.
6.
[p. 80] Tgiei emportaua, ch' ei non s' anflaua,
In che plidaua,
          Sco Cicero?
Si' eloquenza, si' excellenza,
35 Ei stada senza,
          Ne frig, ne pro.

7.
Ti bialla faccia, ô ti mattaccia
Ven sco la glaccia
          Prest or' luar:
40 Mo tgei manegias, tgiei ti spanegas
Pertgiei flissegias,
          Da te fitar?
8.
O tgiei Regina, cont zart' è fina,
Ei stad' adina,
          45 La Jezabel,
Tut sanganada, dals chiauns scarpada,
Vegnit sin prada,
          Da Jezrael.
9.
[p. 81] Il rich vm veva, tut tgiei ch' el leua
50 Quel se vestgieua,
          Tut en veli
El banchetaua, el bein magliaua,
El s' angraschiaua,
          Sc' in grass Vadi.
10.
55 Sil mund viveua, è quel gudeua,
Quel possedeua,
          Cun grond deleig;
Non se cattaua, in tal ca maua,
E solazzaua,
          60 Sco jeu maneig.
11.
Et auncalura, vegniu ei l' hura.
Ch' el prest si sura,
          Stouet morir:
Vertit è possa, cun chierp & ossa,
65 Tut ella fossa,
          Stouet vegnir.
12.
[p. 82] Si' Olm' ei stada, sil mund beada,
E pi' passada,
          Giu egl' vnfiern.
70 Lau en cadeinas, è tristas cieinas!
Surfrescha peinas,
          E grond tuffien.

[p. 149 modifica]

 

13.
La cuorta fiasta, dil mund tempiasta
Sin sia tiasta,
75 Ha faig curdar:
Siu rir ei ora, cun ricl' el mora,
Siu cor gli fora,
Il s' enriclar.
14.
La garmischia, la renveria,
80 La tirannia,
Ch' el ha dovrau,
Con in' ægliada en malcorada,
En fiug è spada,
Quel ha menau.
15.
85 [p. 83] La mort perduna, à noi Persuna,
Il Reig la Cruna,
Sto bandunar:
Cau ei nin miedi, nagin remiedi,
Ne riug, ne Priedi,
90 Po cou gidar.
16.
Ne medeschina, ne pedra fina,
En la furtina
Po tei gidar:
Ord tia, Tenda, tutt fui nauenda,
95 Per quella senda,
Stos ti passar.
17.
Ei mi renschia, mi tarladeschia,
Ch' il mund stoleschia,
Ladinament:

100 Quei ch' oz si creschia, damaun smarcieschia,
[p. 84] A tut finescha,
En in moment.
18.
Cuntut, sche mira, ti' el ciel suspira
Et te pertgira,
105 Da tut poccau:
Dil mal vntgiescha, à Dieu survescha,
Quel benedescha.
Gli fai d' engrau.
19.
Morir stoein nus, Dar quint stoein
nus,
110 Scha tgiei tenein nus
Sin vanadats?
Viuien pia, con tema sia,
Quest ei la via,
Dil ver solaz.
20.
115 Perpetna vita, quei non dubita,
Sch' in la merita,
Ha Dieus pinau:
[p. 85] Scha ti' l surmeinas, perpetnas peinas,
Da fiug cadeinas,
120 Ha' l paregiau,
21.
Scha mira pia, per quala via,
Ti vas tier tia,
Perpetnadat:
L' ina deleggia, l' autrei pli stregia,
125 Ti has la leggia,
Veis, co ei stat.


Consolatiun della olma devotiusa, Panaduz de Peter Moron. 1731.

Canzun de N. C. Donna da Citail.


[p. 275] Lein oz far in viadi
Sin in Cuolm bein merveigl
En in zunt ault Salvadi
Ch' ei bein nomnau Citail,
5 Tgei gratia, à ventira
Ch' in Pastur ha lur giu
Sin quest Cuolm, tont' urbida
Da veer la Momma de Diu.

[p. 276] Igl Onn che se dumbrava
10 Milli ciung cient otgionta
Digl temps ch' il Muvel mava
Tras quella gronda Gonda,
Giacum de Marmels fuva
Igl num digl bien Pastur,
15 Maria ad' el compara
En zunt gronda splendur.

[p. 150 modifica]


Con vusch zund amoreivla
Camonda à quei Pastur
Da bagegiar in Tempel
20 Agli enten honur,
Schei vessen dubitonza
Che quei fuss bucca ver,
Igl Ciel ven dar n' enzenna
Che tut quei deien creer.
25 Tras in Chiameig restava
Cou treis deguots de Saung
[p. 277] Sigl Crap, nu l' era stada
Ch' ei uss sigl Altar grond,
Sco per Miracla vera
30 Sin quei Crap ei restau
Ounc pli ch' ina mez' ura
Giul plaun il Crap manaus.
Vasent miraclas biaras
Schi claras sc' il Soleigl
35 Che pli, ch' il Cuolm de Faran
Ei benediu Citail,
Ha Salauc sia ventira
Tras gratia enconoschiu
Da bagegiar quest Tempel
40 Alla Mumma de Diu.
Han viu l' empri[m]a sera
Sclarir sc' in bi Soleigl,
Che tut Surmir veseva
A Terglischar Citail,
45 En val lou ha la Boda
[p. 278] En tut Surmir calau
A biaras grazias dadas
A quels ch' an lou rogau.
Or da zund biars Exempels
50 Vi jou mò paucs dumbrar
Che han enten quest Tempel
Reciert la sanadat,
Da biaras sorts Malsognias
Een vegni medegai
55 Tras riug de Nossa Donna
Een bein stai consolai.
Affōs ch' en morts naschi macorts
Fuorma de Talpa gir,
Tras Tei han cou urbiu la sort,
60 La fuorma, à vetta ver,

Schiraus, Malsaūs en peis à mauns
En Crutschas cou manai,
Èn quei sez gij daventai sauns
A Casa sez tornai.
65 [p. 279] Biar mal Spirtai da lunsch
manai
Cou buc pudeven tier,
Dils nauscha Spirts fig molestai,
Garir stuevan fig,
Mo tras il riug en quest soing liug
70 Maria ha urbiu
Digl siu soing Figl, en quest Citail
Che biars een liberai.
Tier quei ch' ei stau lur fabricau
Da curont' Onns ennau,
75 Tras Ser Decan Candrian
Biar pli ounc bagegiau.
Sin treis Altars ven celebrau
Savens Soings Sacraficis;
Con devotiun, quels da Salauc
80 Conten ils soings Officis.
Tuts quels che visiteschen
Complein Perdun ven dau
[p. 280] En quest soing liug urbeschen
Val sco à Roma, er lau,
85 Biar milli cau persunas
Che vegnen lunsch nou tier,
Confessen schar encrescher
Da bandonar quest liug.
Vi far la fin char Pelegrin
90 Veglias buc starmentar,
Mò cun bien Spirt in à scadin
Quei ruch viadi far,
Pli lets ch' in bien soing Pieder
De Tabor ei tornaus,
95 Er ti tras quei viadi
Vens esser consolaus.
Cun aulta vusch clamein nus,
MARIA de Citail,
Tras tiu soing riug, rogein nus
100 D' urbir digl tiu soing Figl,
Che la vera Cardienscha
[p. 281] Tier nus po dei restar
En tutta obedienscha
Er quella conservar.

[p. 151 modifica]


 
105 Nus veglias po buc bandunar
MARIA de Cita[i]l,
Culs tes dulschs Egls sin nus mirar
Entochen nossa fin,

Che nus pudeien er nus veer
110 Igl tiu soing Figl tras tei,
Ensemblamein er nus guder
Perpetnameing con tei,
Amen.


Canzun de S. Wechier de Tumegl.


[p. 350] MAteien nus buc' enblidonza
Il nies glorius Patrun,
Ch' ei Soing Vechier, senza dubitonza
Che nus ha urbiu Perdun,
5 Che sco el vidavont, ei stau il nies Plevont,
En Ciel ven ad' esser il nies Bistont.
Igl Onn ch' in dumbrava, oi(n)g cient curonta,
Nauli de Schlatta fova ciau ina Legg,
Che tras Vut urbeschia, quella gratia gronda,
10 D' aver in Fegl aschi perfeig
[p. 351] Il qual de verdat, en gronda Dignitad.
Sclareva en perfeggia Soingiadat.
Quel ei gl' emprim, mò bucca mender scalim
Ch' il bien soing Vechier passa En sia Pleiff da Tumegl,
15 Cun Exempels, è Doctrina,
Er tuts ils Lasters cassa,
A tuts fauls Docturs, faig ver ils erurs
Cun generus combatter.
Aunc gli restava, da madagar la plaga
20 Da quel Tiraun d' Ortenstein,
Che Groff Gierg de Werdenberg numnava
Mal vivent en quest Casti
Il Soing nuotta stermentaus, sturziava ils sees Puccaus
[p. 352] Cun Plagas savens digl Casti stuschiaus.
25 Veva soing Vechier, il siu bien Patrimoni
Bucca da lunsch' er digl Casti,
Tutt la Vinatscha, con ina bialla Vegnia,
Aschia si nomna aunc oz il gij,
Quella fova agli Tiraun, sco la Norsetta de Natan
30 Per haverla sminacia la vetta.
In gi ch' il Soing mava, sia Vegnia mirava,
Catt' il tiraun el adagur,
Termetta en tutta furia, cun rabia stermentusa
Dus dils sees [s]leats Serviturs,
35 Ils quals val' alau, gli taglien giu il Tgiau,
Che per tiarra ei crudau.
[p. 353] Miraclas che basta, il soing Chierp si sbassa
Prend sez si da plaun, il siu Tgiau sin maun

[p. 152 modifica]

Statt sin peis statteivel, cun vusch zund legreivla
40 Conta Victoria Victoria,
Vesend er quei tut, ils Morders zund dabott
Fuien con gronda tema, è spott.
Engual lau nu' il Tgiau, ei à tiarra crudau,
Neschia ina bialla Fontauna
45 La quala chi la beiva, scompa della Fevra
Et autras malzognias biaras
Chei vut ins gir de pli, che er' aunc oz il gi
La Fontauna digl Kopff si nomna.
[p. 354] Soing Vechier il grond, quel mava vinavont
50 Siu Tgiau sin maun portava,
Giu per Vinatscha si per il Crestet cantont
Pauc meinz d' in miez quart d'ura,
Lau ha il Soing er ruesau, è stau dils Aungels encurenau,
Nua la sia Baselgia ei bagegiau.
55 En gual lou han tuts ils Sens, da sasez er si tuccau
En tutta la Tumgliaschga
Sco era ils Sens, digl niebel Stifft
è Claustra dellas Muniessas da Cazes
Nella quala il Soing er veva, duas eignas Sorurs
60 Aurora, & Eulalia numnadas.
[p. 355] Cun gronda temma staven, vasent ch' ils Sens sez maven
Il Pievel tut era starmentau
Aurelia declarava ch' ei fuss siu Frar, Soing Vechier
Che à Tumegl fuss martirizau
65 Perquei cureva in Pievel grond, acompignaus er digl Plevont,
Per survegnir quei Scazi grond.
Dalonsch er vesevan, ina splendur zunt gronda
Che sott Ortenstein sclareva
Aber il Rein, che fuva zund grond
70 Nagin passar pudeva
O pussent Diu, gual lou ha il Rein si spartgiu
Che à pei schieg tut pudeva.
Mont anavont entochen sin quei liug
[p. 356] Nua la splendur sclareva
75 Han lou enflau, il glorius soing Vechier
Che siu Tgiau sin maun aunc veva,
Il qual purgietel à sias Sorurs, per in present pretius,
Ricievent il porten à Cazes.
Vegnint er tier il Rein, à quel puspei cumplein
80 Sco vidavont faig via
Sco il Giordan all' Archa, per gronda miracla
Che puspei à pei schieg tut passa,

[p. 153 modifica]

Ch' il Pievel tut clamava, cun larmas compogniava
Il Soing Scazzi, alla Baselgia de Cazes.
[p. 357] 85 Dietolphus, Vuesch de Cuera, ha sez voliu esser era
A sotterar quei soing Scazzi
E quella Soingiadat, à cun gronda Solemnitat
Sot il Altar grond cientada
Tut quei er daventava, igl 'Onn ch' in dumbrava,
90 Oig cient oggionta quatter.
Continuaven las Miraclas à Tumegl, & à Cazes
A scadin à lur dumondas
Ch' ei han stoviu fermar, è cun Eschs fierr sarar
Il Liviall digl bien soing Vechier
95 Sco er à Tumegl il siu soing Saung che sigl Altar eis aunc
Miraren en sia Caplotta.
[p. 358] Biars cient Onns suenter digl Uveschg Henrico Sexto
Dils milli, quater cient novōta sis,
Sco era Ioanne Sexto, ils melli sis cient curonta
100 En grondas Miraclas alzau il Chierp Soing
Et à Tumegl sia Capella, cun niefs Perduns ei quella
Er stada reconsecrada.
E questa Fiasta, ei schon biars cient' Ons faiggia
La prima Domengia de Maig
105 Ei Perdun bucca mens, tut las Domengias da quest Meins,
Che cun visitar gudognien
Entochen ils vengoig da Maig cun Spiritual vantaig
Ch' ei la sia Fiasta digl bien Soing Vechier.
[p. 359] Tras siu Soing riug, ha Dieus en quest Soing liug
110 Faig biaras, è grondas Miraclas
Er oz tras sia urbida, nus paupers pucconts gida
Tier la tees gratias, che nus da Dieus rugein,
Ach che nus il Schlacht vinceien, è tras el triunfeinen,
Et à Dieus perpeten laud deien!
115 Si legra Tumegl, è tut la Tumblieschga fa Fiasta
Per haver avont Dieus in tal Bistand
Che fa ver la sia urbida, à scadin, ch' en el confida
Secondont ils ses entruidamēts.
Ina buna sort nus ven el dar, d' ina mala mort nus perchirar
120 E tier IEsum nus en soing Parvis manar, Amen.

Canzuns devotiusas da cantar enten baselgia, Combel, G. G. Barbisch. 1685. [p. 30] In autra de Nossa Donna.