Ilg ver sulaz da pievel giuvan 1625

Da Wikisource.
Vai alla navigazione Vai alla ricerca
romancio

Steffan Gabriel Indice:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, I.djvu Ilg ver sulaz da pievel giuvan 1625 Intestazione 11 febbraio 2016 25% Da definire

Questo testo fa parte della raccolta Rätoromanische chrestomathie
Vol. I
[p. 42 modifica]

17.

Quest gis in bun grischune,
130 Chi ha par voss' amur
Cantau questa canzune,
Par dar lgi Têrr' hanur.
Ell muss' a vus la pasche,
Scha cun Deus pola star,
135 Pauc bien, bear bitr' ad asche
Ha el stuieu schigar.

18.
O Deus vie po' nagide
A tutt Real Grischuns,
Ch' els possan cun vartide
140 Taner, guder tês duns.
Parchire quels da tierte
Da mal, da forzz' a guauld,
Als Dei silg mund cunfierte,
144 En tschiel als gide bauld. Amen.
FIN. J. P. J. B.

STEFFAN GABRİEL.

Ilg ver sulaz da pievel giuvan. Typis Georgii Hambergeri: tras Thomas Salomon

Blech. 1625.

[pag. 113].

PSALM. XXXI.

 
Questa Canzun ei fachia ent ilg on. 1604. cur ilg Reg da
Spania (pag. 114) ha bagiau la fortezia en Vultlina. Sco, In
dich hab ich gehoffet Herr. Da Iesus an dem creutze stund.
Es ist uns ein Schne gefallen. Sommer vo bist … so lang gesin.
<poem>

Nus spronza vein sin tei Singur
Vangir nus lai buca zanur,
Nus vellgias ti spindrare,
Nus dai agid
5 Tras tia vartid,
O Deus, o Senger chare:
Las tias urelgias arve si
Nies rieug, o Senger, aude ti,
Fastchinne Senger baulde,
10 En priguel grond
Nus stein bein zunt,
Ah leve cun tieu guaulde.
Nies scharmiader tiers nus staï,
Ch' nus veian nies agid vid tei,
15 Nus gide vurriare,
Cun tia vartid
[p. 115]. Nies anamic
Ti gide fugiantare.

Fortezias fan els bagiar,
20 Cun quels latschs vult' n els nus pilgiar,

Sco cur ün pelg' utschelse:
Deus dai agid,
Tras tia vartid,
A spaze lur castelse.
25 Ti eis nies crap, nies grip, nos mirs,
Nies schilt, sut tei ess' nus sagirs:
Ti noss' eis er fortezia:
Quou lein nus ver
Chi vult nuscher
30 Ti, noss' eis er farmezia,
Cuntut scha gie ilg mũd fus bein
Da Spangiers, a dimunnis plein,
Ca lessan nus strunglare,
A tut ilg mund
35 Ancunter zund,
Lein nus buc zageiare.

[p. 43 modifica]


Qüel c' ha gidau ilg ferm Samson,
Iosua, Moyses, Gedeon,
Quel c' ha pudieu gidare,
40 Avont bers ons,
[p. 116]. Nos pardavonts
Ven nus buc bandunare.
Nus velgias Deus dfeimenc gidar,
Nus bucca ti ad els surdar,
45 Nus bucca lai vangire
Cun nos uffonts
En sut lur mouns;
Fai quels Tyrans morire.


Scha ti nus vol Deus castigiar,
50 Da tei nus bucca lai scarpar:
Sch' els gie nus prender pone
Ilg nies terrein,
A chei ch' nus vein:
Quei porta pitschen donne.
55 Ilg tschiel ston els a nus laschar,
Sch' ilg cor dues ad els schluppar.
Nus ti parchir' o Deuse.
Cun tia fei
Nus gid' tiers tei,
60 En tschiel tiers tuts ligieuse.

[pag. 135]. PSALM XCIIII. Sco, O Herre Gott Ps. 23. En la persecutiun d' ilg on. 1620.


TI Deus, ilg qual vandetta fas
Vien po cun ti clarezia:
Ti Deus, ilg qual vandeta fas,
Castige la loschezia.
5 Derschader grond
Da tut ilg mund
Quont gig dein quels mal fare?
Quont gig Salgir?
D' latezia rir?
10 D' ilg mal er sa ludare?
Tieu pievel squitschẽ els o Deus!
Ils orfens, vieuas tias,
Ils tes uffonts, ils tes ligieus,
Cun grondas tyrannias.
15 Pilgiar, rubar;
Strunglar, mazar,
Fan gomngias er cun gire.
Deus veza buc,
Deus aud' nagut,
20 L' ha buc adaic sagire.
[p. 136]. O vus scün biesc zenz' antallec,
Cur leits po antallire?
Quel c' ha scaffieu l' orelg' andrec
Duves quel buc udire?
25 Quel c' ha schentau
Ilg elg elg cheau,
Duves quel bucca vere?
Ilg Senger grond,
Ca dersch' ilg Mund
30 Duves quel buc savere?

Quel ei, o Deus, pilgver beaus,
Alg qual ti das la torta,
A ven antras tieu plaid mussaus,
Dad ir tras tia porta.
35 Quel ven manaus,
T' ilg ver ruvaus;
Dintont schi volvas roda,
Ad has samchiau
ün ault fussau;
40 En quel ilg nausch bault croda.
Sieu pievel Deus, quel tutpussẽt
Ven buc a bandunare,
Si' hierta bucca frir navent,
Ilg faic ven el midare;
45 [p. 137]. Ils buns spindrar,
Ils mals cassar,
Duvrar andrec gistia.
Tuts quels, ils quals
Han cors reals,
50 Manar en casa sia . .
Ah chi ven po mei a gidar;
Ad esser mieu amige?
Ah chi ven po cun mei a star,
Ancunter 'lg anamige?
55 jou fus curdaus,
Morts sutterraus,
Sch' ti vesses buc gidaue;
En mi dalur
Has ti Signur
60 Mi' olma cunfortaue,
 

[p. 44 modifica]


Mo co duves gist Deus, a Bab,
Cun tei ver cumpangia,
La supchia da la nauschadad,
Quels da la malgistia?
65 Els fan ramur,
A grond uffrur
Par sponder Saung d' ilg pruse:
Mo Deus quel ei,
[p. 138]. Nies ferm casti,
70 Fortezia anturn nuse.

Deus ven a render, a pagar
A quels lur malgistia,
Deus ven a rendar, a pagar
A quels lur tyrannia,
75 Els en dalur,
Els en zanur
Ven metter gistamenge:
Els a mazar,
Els a cassar,
80 Cassar sagiramenge.


[pag. 212]. DAVART LA LOSCHEZA. Sco: Ich dank dir lieber Herre. Vilhelm bin ich der Thelle.


BEr filgias ha ilg Satan,
Vult quellas maridar:
Par ch' ellas fic carschentan
Sieu Raginavel char:
5 Mansegnia, Gitigonza,
Loschez', ambitiun,
Matt' Eivra, Scuvidonza:
Las afflan tuttas hum.

[p. 213]. Loschez' ei la pli bella,
10 Quell' affla bers marieus.
Murar ti buc sin quella,
Ner ca ti stridas Deus:
Nies Deus vult ver baseza
Vult quella fic alzar,
15 Vult mal a la Loscheza,
Vult quella fic bassar.
Loschez' ei fic schurvada,
Sa dat fic ber da crer,
Vult esser bi fitada,
20 La Custa grond daner.
Scha ti vens quella prender,
Schi spendas tes daners,
Ti vens er bault a vender
Tia casa, praus, ad ers.
25 Loschez' ei bucca cretta,
La sbitta bein scadin,
La dat a tut la lechia,
Cuven er cun nagin:
Ell' ei parsula bella,
30 Vult ella tut manar
Nagin vartir sper ella
Scadin sut tschapitschar.


[p. 214]. Loschez' ei nauscha tutta,
Muronza d' ils pardieus,
35 La daic' er Deus nagutta,
La sbit' ilg plaid da Deus:
udir vult ella bucca
Davart sia nauschadad,
La vult stuppar la bucca
49 Buc schar gir la vardad.
Parchei eis ti scatschause,
Nabucadonosor?
Els gaults set ons er stause,
Sc' ün bof lou ghieu ün cor?
45 Loschez' ha mei schurvaue,
Scatschau mei cun zanur,
Mieu cor hai jou alzaue,
A Deus buc dau l' hanur
Loscheza bella matta
50 Ha Bimelech schurvau,
Ch' el ha sin ünna platta
Setonta frars mazau.
Loscheza fa far guerras,
Fa sponder saung ilg hum,
55 Ruvinna lgieut, a terras.
O mal' ambitiun!
[p 215]. Co has vulieu scatschare,
O Absolon schurvau,
Tieu Bab vulieu mazare,
60 Las sias dunnauns sforzau?
Loscheza, grammaschia
Ha mei fic ghieu surprieu,
O smaladida stria!
Ent ilg uffiern mei frieu.

[p. 45 modifica]


65 O Adam, o narr' Eva,
Parchei veits vus mangiau,
D' ilg fric ch' la Serp purscheva,
Sin tuts la mort manau?
Loscheza, grammaschia,
70 Nus zunt ha gheu surprieu,
Nus zunt manau or d' via;
Nus faic curdar da Dieu.

Parchei has ti scatschaue,
O buntadeivel Dieu,
75 Bers Aunguels condamnaue,
A semper smaladieu?

La gronda lur Loschezia,
Ha quels ghieu surmanau,
Ch' els han pardieu mia grazia:
80 O smaladieu puccau!
[p. 216]. Loscheza, grammaschia
Ti filgia d' ilg mal Spirt,
Va ti en casa tia
Ent ilg uffiern machiert:
85 Tumer tei cun basseza,
Vi jou da cor mes Deus:
Ah dai a mi la grazia,
88 Mi aulze t' ils ligieus,

[pag. 216]. DAVART İLG PITANENG. Sco' lg'; Veltlich Ioseph: Psal. 139.


Fugit ilg pitanenge,
El eis ün grond puccau,
Fugit tut malmundenge:
Deus ha quei scommondau,
5 Deus ha quei scommondau pilgver,
Er scrit en tavlas d' crap,
Deus castitat vult ver.
Rumpaders da la Lege
Duvessan ngir crappai
10 Sch' ilg Mund les far andrege,
[p. 217]. S' ilg Mund zunt buc laschai.
Co leits vus po dar quint a Dieu,
Vus ca maneits la spada,
Quei mal ha fic surprieu.
15 Scha ti eis ranaschieuse,
Perchire bein tieu chierp,
La casa da tes Deuse,
Ilg tempel d'ilg soinc Spirt.
Ach lesses quel ti patichar
20 Cun screng, cun pitanenge,
Ilg Spirt da tei scatschar?
Ta met buc en zanure,
Tiers pitschens, ad er gronds,
Ah met buc en dalure
25 Tia dunn' a tes uffonts:
Vol perder er tia sanadad,
Ta metter en malsoingas?
O gronda narradad!


Vol ti tes Deus stridare,
30 Par ün schi curt dalec,
Ent ilg uffiern curdare?
Nu has tieu antallec?
Ils … pitanaders ston pirir,
Soinc Paul gi claramenge,
35 [p. 218]. Quei ven buc a fallir.
Co has pers tia vantira,
O David ti grond Reg,
Curdaus er en svantira,
Cun tes uffonts anec?
40 jou hai Deus grevamenc stridau,
jou ha bein rut la Lege:
O smaladieu puccau!
Co has pers la fermezia
O Samson fic ludaus,
45 Vangieus er en tristezia,
Pilgiaus, ligiaus, schurvaus?
O Deus jou sunt curdaus da tei,
Curdaus en pitanenge,
O væ, o pauper mei!
50 Co eis Ioseph ti pruse,
Malgistamenc chisaus
En la parschun er frieuse,
Dus ons lou ent serraus?
jou hai ber ont vulieu stridar,
55 Stridar la mia Patrunna,
Ca pitaneng duvrar.

[p. 46 modifica]

 

Susanna ti beada,
Co eis ti cun zanur,
Zunt a la mort truvada,
60 [p. 219]. Ti pleina d' tutt hanur?
jou m' hai vulieu ont schar crappar,
Co savundar ils velgse,
Mieu hum, a Deus stridar.


O pitaneng malmunde,
65 O ti malmund puccau!
Quonts has ti da quest Munde
Ent ilg uffiern stuschau!
Da quel Deus velgias parchirar,
Nus regiar cu' lg soinc Spirte,
70 Tiers tei en tschiel manar.

[pag. 219]. DAVART İLG SALTAR.

Sco: I lgei puschpei vargau ün on.


ÜN lieuc, a Scol' eis ilg saltar,
ün lieuc da Satanasse:
Scha ti nies Deus andrec tens char,
Schi fas quou buc ün passe

5 Schulmaister eis ilg Sprit malmũd,
El mussa nauschadade.
Surmeina quou bers filgs d' ilg mund,
Cun lists, a faulsadade.

[p. 220]. El mussa quou fic bers puccaus,
10 El mussa la loschezia;
Scadin vult esser bi fitaus,
Sch' el gie ha buc richezia

Scadin ven quou zunt bi fitaus,
Agual sco ir a fiera,
15 Scadin stat quou vanal freinaus,
Er minchia batallgiera.

Scadinna Mumma vult fitar,
A far sia filgia bella:
Par ch' ella possic s' ilg saltar,
20 Purtar bein la platella

El mussa quou matauns, a mats,
La gritta, scuvidonza:
Laventa si er gronds dabats,
Scadin vult sia muronza.

25 Ilg Satan fa sunnar bein bault:
Quou silgia tut pilgvere:
Ils pons d' las filgias sgolan ault,
Las commas lain las vere.

Salgint, current van els anturn,
30 Cun breia, cun calira,
Sco pauper muvel nar, a sturn.
O gronda narradira!

[p. 221]. Quou tend' ilg Giavel ilg sieu
latsch,
Quou ha tut pers l' hanure,
35 Las femnas silgian enten bratsch:
O ve, turp, a zanure!

Ilg Satan fa quou bers murar,
Las guardan mai la plimma:
Ilg Satan fa quou maridar:
40 Vantir' ei quou naginna.

El quou schurventa bera lgieut,
Anvid' ils cors cun fieuge:
Ber screng ven quou mes si, a
mieult,
Mieult en ün auter lieuge.

45 Els van bault en ün auter lieuc,
Ansemmel a far scheiver,
Ilg Satan lou anvid ilg fieuc,
Mat, Matta tut eis eiver.

Quou perden beras ilg tschupi,
50 Pon mai quel pli afflare,
Tut lur hanur quel scazi bi:
O smaladieu saltare!

Ad ünna lieuffa par saltar!
Tras anridar d' ilg Giavel;
55 Ilg Reg Herodes leva dar
Er miez sieu raginavel.

[p. 222]. Ilg cheau d' Soinc jon Batist
hal dau,
Suenter sieu griare:
Ah chei sgrischur! Ah chei puccau!
60 O smaladieu saltare!

[p. 47 modifica]


Ah charas filgias, a matauns,
Fugit po d' ilg saltare,

Scha vus leits prusas ngir dunauns,
64 Ilg Paravis hartare:


[pag. 222]. DAVART L' EİVRADAD. Er en quel miedi.


DA l' Eivradad deis ti fugir,
Tont sco dad ünna stria:
Da l' Eivradad deis ti gunchir,
Gunchir da l' ustaria.
5 Scha quella po tei cumpillgiar,
O paupra creatira!
Schi ven' la chi tut bien rubar,
Rubar tut tia vantira.
La ven a prender tes daners,
10 Rubar tia vascadira,
La ven a prender praus, ad ers
Ta metter en paupira:
[p. 223]. La tia mulger, a tes uffonts
Ven ell' a far curdare
15 En gronda fom, en priguels gronds,
Far ir quels a rogare.
La tia Signura Eivradad,
Ven tei a tussagare,
A prender tia sanadad,
20 A bault ta schirantare.
Ti vens a perder tieu bien num,
Tut ven da tei a rire.
Tut ven a gir; Mireit quel hum!
Mireit el sa buc ire!
25 Scadin sin tei ven a mussar:
Mireit po quel mallgiader!
Er ils uffonts tuts a clummar;
Mireit po quel buvader!
A perder vens tieu antallec,
30 Sch' ilg vin ha tei surprieue,


Ti vens a far nagut andrec,
Ad esser sc' ün mattieue.
La tia Signura Eivradad
Ven tei chiunsch a manare,
35 En grond puccau, a nauschadad,
Ent ilg uffiern catschare.
[p. 224]. Ti vens pluntar, ringiar, talgiar,
Saltar, giugar, garrire,
Ti vens murar, ad er mazar,
40 Zundrar, a smaladire.
O Lot co eis schi mal curdaus,
A faic schi grond puccaue?
Pleins d' vin, fic eivers sunt jou staus,
Ilg vin mi ha schurvaue.
45 Ah Holophernes grõd schuldau,
Co t' ha mazau juditta?
Ilg vin mi ha ghieu durmantau,
Ch' jou hai lou pers la vitta.
Ah Amon ti zenz' honestat,
50 Chei t' ha or tschiel serraue?
jou sunt mazaus en l' eivradad,
A morts ent ilg puccaue.
ün biesc sa beiver, a mallgiar,
Suenter sia natira;
55 A ti ne sas, ne vol calar;
Ti paupra creatira!
O grond puccau a nauschadad!
Fic grond ord d' tutta via!
Deus nus parchire d' leivradad,
60 Bein tras la grazia tia.

[pag. 225]. DAVART LA GİTİGONZA. Psalm 51.


 
LA falla Satan ha samchiau,
Cũ quella bers carstiaus pilgiau
L' ha num la Gitigonza.

Da quella falla deis fugir,
5 Da quella deis navent gunchir,
Cun tutta tia pussonza.

[p. 48 modifica]


Scha Satan po tei cumpilgiar,
Bein bault stos ti tes Deus si dar,
Survir a lgi Mammonne,
10 A gli Mammon stos ti survir,
A quel Tiran stos ubadir:
O smaladieu ligiome!
La rauba stos taner fic char,
Sin quella tut tieu cor schantar;
15 Schantar la tia fidonza,
Schantar tieu cor sin praus, ad ers,
Schantar tieu cor sin tes daners:
O Smaladida spronza!
Ad arder ven tieu cor sc' ün fieug
20 Par rauba semper far sieu rieug
Aver naginna finne.
[p. 226]. Ti vens mai buc ta contantar,
Pir pli, pir pli vens ti griar,
O seit, o arsantimme!
25 Grond Alexander vet ilg Mund,
Cun aur, argient, cun scazis zunt,
Sieu cor pir pli ardeva;
Spondeva larmas cun dalur,
Ch' el mai d' ün Mund fus ün Signur:
30 O flomma gronda, greva!
En quella falla murtirar
Stos ti, a mai buc ruvasar,
Ver stent', ad er fadia,
Zunt ber luvrar, a pauc dormir,
35 Zunt mal mangiar, ad er pauc rir:
O gronda tirannia!

Il Satan ven tei a schurvar,
Ca ti nagin vens schanigiar:
Tut ven da tei a gire;
40 O grond Tiran, o dir Carstiaun!
O grond ranver, o pauper chiaun!
Tut ven tei smaladire.
Ilg Satan ven tei a manar,
Tras bers puccaus tei a runar
45 Runar ent ilg uffierne:
Ti stos tia rauba bandunnar,
[p. 227]. Ti stos d' ilg Mund navent tilar,
Sc' ün nieu, a pauper vierme.
Er' ün Prophet eis quou pilgiaus,
50 Cun aur ei Bileam schurvaus,
Ch' el let urar svantira,
Let Israel fic smaladir,
Ch' el vinavont pudes buc ir,
O paupra creatira!
55 O judas co has antardieu
Christ ilg perpetten Filg da Dieu?
Ilg gyt ha mei schurvaue.
Quel ha mei faic ün traditur:
Ah pauper mei! o chei sgrischur!
60 O smaladieu puccaue!
Mo chei fus' ei, tschoc, nar, matieu,
Sch' ti vesses gie tut survangieu
Ilg mund cun sia pussonza?
A stos morir, tilar navent,
65 Star elg uffiern perpetnamenc?
O mala Gitigonza!

[pag. 227.] DAVART LA SCUVİDONZA. Sco: Auff meinen lieben Gott.


[p. 228]. O Pauper ti scuvieu!
Ti eis zunt sc' ün mattieu;
Quont pitschn' ei tia vantira?
Ti paupra creatira!
5 Quont grond ei tia svantira?
Ti paupra creatira?
A tieu parmer Carstiaun
Pos buc cuvir ün graun,
Pilg bien has ti dalure,
10 Pilg mal ta legr' ilg core,
Pilg bien has ti tristezia,
Pilg mal has ti latezia.

Quei eis ün grond puccau:
Ha Deus buc commondau?
15 A tuts bien da cuvire? —
A tuts er' da suvire?
Co ascas ti scuvire?
Deus ven quei buc vartire.
Ti pauper nar scuvieu
20 Sumelgias bucca Dieu,
Ti has ün cor machierte:
[p. 229]. Sumelgias ilg mal Spirte,
Ilg bien pol buc cuvire,
Ilg mal pol bein vartire.

[p. 49 modifica]


25 Ti pauper nar Carstiaun,
Ti fas a chi grond don,
Ti fas a chi dalure,
Ti malgias tez tieu core,
Ti pos nagut durmire,
30 Ti pos er bucca rire.
Ti pauper nar Carstiaun,
A chi eis ün Tiraun;
Ruvaus has ti nalgiure,
Ti perdas tia calure,
35 Smarschentas la tia ossa
Fastchinnas a la fossa.
O Cain mal partarchiau,
Parchei has ti mazau
Mazau ilg tieu frar Abel?
40 Pardieu ilg Raginavel?
La filgia scuvidonza,
Ei stada tia muronza.

O Saul ti pauper nar,
Co levas ti mazar,
45 Er David ilg tieu Schiender,
[p. 230]. Quel c' ha pudieu tonts venscher?
La filgia Scuvidonza,
Ei stada tia muronza.
O joseph Filg da Deus,
50 Par chei eis ti vandeus,
Vandeus bein da tes frarse,
Navent d' ilg Bab schi charse?
La filgia Scuvidonza,
Ei stada lur muronza.
55 Quel smaladieu puccau,
Ha ghieu er muvantau
Da far ils tschocs judeuse
Mazar ilg Filg da Deuse:
O caussa nun udida!
O caussa smaladida!


[pag. 234.] DAVART LA PERSECUTİUN.

Sco: Chi vult a Deus plaschere. M. Lucius Gabriel.

{{Colonna}
Fumaz moria, guerra,
Ad arsantar
Ei bein partut la terra,
Chei lein nus far?
5 Ah nu' lein nus po ir?
Nu' lein nus vangir via
Da questa tyrannia?
Nu lein nus po fugir?
Tiers Deus lein nus fugire,
10 El po gidar,
El lai nus buc pirire,
[p. 235]. Po parchirar:
El ei bein tutpussent,
Cur tut stuvet morire,
15 Tras ilg Sündflus pirire,
Noe gida' l navent.
Cur treis juvnals judeuse
Elg furn scaldau,
A Daniel fo freuse,
20 Ent ilg fussau
A Ionas en la Mar:
Ilg fieuc pudet buc arder,
Ils Leus er bucca morder,
Ilg pesc er buc mazar.

25 Deus po bein parchirare,
Mo' l lai savents,
Mazar, ad arsantare,
Er ses cartents:
Sch' el schas er tei mazar,
30 Co vol schi bault morire?
Co vol schi bault schmarschire? …
Co pos tut bandunnar?
Da quest mund til jou via;
Elg ver ruvaus,
35 Da mala compagnia,
[p. 236]. T' ils Aunguels, a beaus
Mieu chierp sto bein smarschir:
Mo Christ ven a turnare,
Miu chierp a lavantare,
40 Cun gliergia quel vastchir.
S' ilg Mund ha quel bien stare,
C' ha ber daners,
Lagreivel da mirare,
Ber praus ad ers,
45 Vol ti tut quei si dar?
Ta rend' en ubadienscha,
Stai giu da tia Cardienscha,
Schi pos a casa star.

[p. 50 modifica]


Par rauba da quest Munde,
50 Dat Deus a mi,
Sieu Raginavel gronde,
O scazi bi:
Duves jou pauper vierm
Da Christ mi turpiare,
55 Mei or da tschiel serrare,
A frir ent ilg uffiern?
Dadents cu' lg cor pos crere,
Dadora far,
Nagin na sto savere,
60 [p. 237]. Buc cunfassar:
Par quei ven bucca Deus
Tei or d' ilg tschiel serrare,
Tei elg uffiern catschare,
El ei fic grazius.
65 Chi ven mei a schnagare;
Ha gic nies Deus;
Ven buc ilg tschiel hartare
Cun mes ligeus.

Mes Deus vi jou tumer,
70 Sieu plaid er cunfessare,
Dad el buc turpiare,
Tiers el ferm rumaner.
Fic ber stos andirare,
Vangir ligiaus,
75 Gig en parschun stos stare,
Ngir Murtiraus;
Els vengian tei mazar,
Cun spada stos morire:
Co vol ti' lg fieuc vartire?
80 Chei vol ti lura far?
Deus bein mi ven gidare;
'Lei tut pussent
Vanschida m' imprastare
[p. 238]. Da far gugent.
85 El ha faic si lavar
Er Lazar da la fossa,
El ei la spronza nossa,
El ven vanschida dar.


[pag. 257]. DAVART LA FİN D' İLG MUND. Sco: Ps. 130. Lobvasser: Es volt gut Jæger. Der Graff von Rom.


HEI si lavei d' ilg sienne,
Arvit ils elgs andrec,
[p. 258]. Tadleit chei jou cont d' bienne,
Chei jou hai antallec.
5 Alzeit vos cheaus en aulte,
Pilgver Christ dei turnar,
Vangir ven el zunt baulde
Sur vifs, a morts truvar.
Ansennas dein d' vantare
10 Ont co la fin d' ilg mund;
La Bibla mussa clare
Quei seic vargau bein zunt.
Vangieus ei' lg Antichriste,
Grond pievel faic curdar,
15 Da nies Spindrader Christe,
Sieu plaid faic amblidar.
El gi: Mireit Christ tschoue,
Vangit scha vus leits ver.

Mo' lei zunt bucca quoue,
20 El ei en tschiel pilgver.
Che vult' a lgi buc crere
A lgi buc savundar,
Quel fa' l cun buc surtrere
Mazar, ad arsantar.
25 Grond sponder saung, a guerra,
Fumaz, ad er moria,
[p. 259]. Ei bein partut la terra,
Cassad' ei la gistia.
La lgisch ven pardagada,
30 Nagin vult quella crer,
Carez' ei sfardantada,
Nagin vult Deus tumer.
Grond has, a scuvidonza,
Gir mal par tut ilg mund,
35 Ehrgit a gitigonza
Sen si la supchia zunt.

[p. 51 modifica]


Saltar, a pitanenge
Da prers, purs, a Signurs,
Giugar, a malmundenge
40 Lur soinchias ean lavurs.
Fic beiver sc' ünna vacca
Ei ünna grond' hanur,
A riedscher sc' ünna gatta
Ei ussa buc zanur.
45 uss' ean ils temps da Noe,
uss ean ils temps da Lot,
Puccau, mutvil, o ve ve
Fic regia gi, a noic.
Cuntut bault a vangire
50 Ven Christus nies Singnur,
[p. 260]. Ilg mund a frust ad ire
Cun arder, a ramur.
Bers Aunguels a manare
Ven el cun maiestat,
55 Sur vus ven el a stare
Cun gronda claritat
Trumettas a sunnare,
Ven el, ad a garrir,
Ils morts a lavantare,
60 Vont el tut far vangir.
El ven bein sc' ün pasture
A far ün zavrament,
Las nursas cun hanure
Zavrar perfechiamenc.
65 A gir a ses Ligieuse:
Ven el bein cun buntad,
Vangit vus banadeuse,
Tiers l' hierta da vies Bab.
En mia fom, a seide,
70 Veits vuts a mi survieu,
Iou sunt staus nieus elg freide,
A mei veits vus vastchieu.
O Bab ti ver Signure,
Cur vein nus po tei vieu,
75 [p. 261]. Cun fom, seid, a dalure,
A vein a chi survieu?
Cur vus veits spisiaue
Quels ca tumevan Dieu,


Quei hai jou raschunaue
80 Chi seic ami survieu.
A gir lur cun gistia
Ven el lou als pardieus,
Or da la vista mia
Tileit vus smaladieus.
85 Tileit vus ent ilg basse,
Ent ilg perpetten fieuc,
Cun vies Bab Satanasse,
Lou ei ilg vies drec lieuc.
En mia fom, a seide,
90 Vus paupers nars, a trists,
En mieu basengs, a laide
Veits vus serrau ils ischs.
Cur vein nus po tei vieue,
Cun fom, ad er cun seid,
95 A chi vein buc survieue,
En tieu basengs, a laid.
Cur vus veits 'lg isch serraue
Avont quests pauperets,
[p. 262]. Sch' ai jou bein raschunaue,
100 Ch' jou seic sclaus ora mez.
Ent ilg uffiern ston ire
Quels paupers smaladieus,
Navent da Deus sparchire,
Navent da tuts ligieus.
105 Quou ston els semper stare
O paupers nuncartents.
Plirar, bargir, urlare,
Garrir, sgriziar ils dents.
Nus vein fallieu la via
110 Nus paupers smaladeus,
Vivieu en malgistia,
Sbitau ilg plaid da Deus.
Chei gida la loschezia,
Cun nossa nauschadad?
115 Chei gida la richezia,
Cun nossa faulsadad?
Quei ei passau tut via,
Bein zunt cun pauc dalec,
Sc' ün mes, ca va par via,
120 A naf, ca curr' anec.

[p. 52 modifica]


Lg ei tut vargau bein baulde,
Sc' ün zuffel nechiamenc,
[p. 263]. Sc' utschels, ca sgolan aulte,
Sc' ün siemi narramenc.
125 O ve, o ve uffierne,
Fuss' nus po stai scaffi
ün bof, rusc, Serp, ner vierme,
Fus nus po mai naschi.

Vus paupers smaladieuse,
130 Quei ei tut memma tard,
Vus veits sbitau' lg ver Deuse,
Cuntut meits en la mort.
Quest seie a vus cantaue,
Chars frars, ad er' sarurs,
135 Tumeit Deus cun quitaue,
Vus tuts purs, a Signurs.


Il vêr sulaz da pievel giuvan, Basel da Joh. Jacob Genath. 1649. [p. 264]. Co Abraham ha maridau siu filg Isac. Gen. 24.

M. L(ucius) G(abriel).


CUR Abraham let maridar
Isac ilg char filg sieue,
ün sieu fumelg ha 'l faig clummar,
Ilg qual tumeva Dieue.
5 Ha faig girar, ch' el velgig ir
En terra d' sês parentse:
Ad Isac dunna anqurir,
Cun bels lagreivels dunse.
Ilg survient quel ha girau:
10 Diesch kemelthiers ha' l prieue,
Cun beara rauba quels cargau,
Ad ieus en num da Dieue.
Mà en Mesopotamia,
Vangit sper ün marcaue:
15 Lou sper ünn' aua ruvassà,
Deus ha 'l da cor rugaue.
O Deus la Spusa musse ti,
Ca ti has urdanaue:
La filgia, cur jou gig à lgi,
20 Mi dai da beiver aua:
[p. 265] Ad ella porscha l' au' á mi,
A gi, Iou vi latierse,
Scha quei fuss adachar á chi,
Buvrar tes kemelthierse.
25 Scha possig jou lur antallir,
A fermameng serrare,
Ca quella seig sagir, sagir
La dunna d' Isac chare.
Dantont ca el figet sieu rieug,
30 Vangit or d' ilg marcaue
Bein ünna filgia en quei lieug
Cun ün vaschi par aua.
La filgia fò fitada bi,
Fitada cun beltezia,

35 Cun castitad, ad auter pli,
Cun gronda pardertezia.
Cur ella vet lou aua prieu,
Lev' ella bault turnare
En casa d' ilg char babe sieu,
40 Sin gassas bucca stare.
Ilg survient l' ha salidau,
Da beiver dumandaue.
Da beiver bault lgi ha la dau,
La seit á lgi stizaue.
45 [p. 266]. Iou vi tes kemelthiers buvrar,
Bein bault la filgia schette:
Ad el laschà quei daventar:
La filgia lgi plaschette.
El vet sin quella grond adaig,
50 Sin tutta sia manonza:
Fo leds, sa smarvilgià d' ilg faig,
A veva bunna spronza.
El schet, Ah bella filgia gi,
A cui ti audas tierse?
55 Parness tieu bab mei bucca si
En casa, cun mês thierse?
La schet, Mieu bab ei Bethuel,
Sch' ti vol ta cuntentare,
Schi vi jou bein plidar cun el,
60 Ch' el ven albierg chi dare.
Ilg survient ha s' anclinau,
A Deus en tschiel ludaue,
Argient, ad aur ad ella dau,
Ad er fich angraziaue.
65 Rebecca lur a casa mà,
Fo leda tutta via,
Alg bab quei faig tut si dumbrà,
Ad à la mumma sia.

[p. 53 modifica]

[p. 267].


[p. 267]. Bein bault cur Laban ilg sieu frar
70 Ha quei ghieu antallegge,
Curret el ora p' ilg manar,
Manar en sut lur tegge.
Zunt grond hanur purschenan ei,
Lgi denan da mangiare.
75 Mangiar, schet el, vi jou vontsei,
ün plaid duveits tadlare.
Ilg mieu Patrun mi ha tarmess
Ad Isac par mulgêre:
Iou hai girau, ad amparmess,
80 Da far tut mieu pudere.
Deus hai jou enagid clummau:
El ha mieu rieug udieue:
El ha Rebecca urdanau
Alg filg d' ilg Senger mieue.
85 Cuntut duveits rasposta dar
Gual uss', a buc surtrere,
Scha vus leits vossa filgia dar
Ad Isac par mulgêre?
La mumma, ad ilg babe sieu
90 Han bault rasposta daue:
[p. 268]. Han gig: Quei ven d' ilg Senger
Dieu,
Deus ha quei ordinaue.

Po quei pudein nus bucca far
Ancunter sia velgia:
95 Rebecca lein nus uss spiar,
Chei gis ti, chara filgia?
La schet, Iou fatsch par viess
cummond,
Cun el vi jou bein ire.
Els schenan, Va, ti char uffont,
100 Deus velgig banadire.
Ilg survient Deus fich ludà:
Bear duns ad ella daue:
Parnet la filgia s' antilà,
A Casa l' ha 'l manaue.
105 Rebecca bault dalunsch davend
Vaset sieu char marieue:
La vista lur curclà ell' ent,
D' ilg thier salgè la giue.
Isac la Spusa ratschavet,
110 Fo leds zunt tutta via:
Rebecca el fich char tanet,
La fò la dunna sia.
[p. 269]. Deus velgig grazia cumparchir
A tut ils prus cartense,
115 Tal Spus, a Spusas d' anqurir,
Sco quels fitai cun dunse.

Ünna stadera da pasar qual seic vera cardienscha Typis Georgii Hambergeri. 1625.


[pag. 309]. Mireit po, chars Grischuns, mireit po la conscientia da quest grond Doctur! El chisa ils Predicants da las Treis Ligias da superbia, loschezia, angurdienscha. Ils Predicants han parvendas da 100. ner 200. 5 Rhenschs, els van hundreivlamenc vastchi, vivan cun lur pievelet hundreivlamenc. … Ils Prelats, Avats, Ovescs, Cardinals han entradas da bera milli curunas, han curts sco Fürsts, ean vastchi sco Fürsts, sa numnan Fürsts. Ilg Papa porta ünna Curuna da treis dubels, gi ch' el haic vartid en tschiel, en terra, a sut terra: s' aulza sur tuts Regs a Signurs: sa dad ora, ch' el haic da commandar 10 … sur ils Aunguels: sa fa bitschar ils peis: passa cun quels s' ils Imperadurs: … sa lai numnar Deus en terra. Dec. Greg. I. 1. t. 7. c. 3. Scheit, scheit vus mes chars Grischuns, quals van par las mũtongias da [pag. 310] la Loschezia, a par las vals da l' angurdezia, ils Predicants, ner ils Prers, Avats, Ovescs, Cardinals, Papas? 15 El chisa ils Predicants, ch' els s' ampatschian da caussas temporalas, ilg qual ils Apostels, ner Paders mai nan han faic, gi el. Il Predicants da las Ligias han nagins officis seculars, els gin lur sen sc' auters Grischuns a muntaner … lur hartada Libertad. Ilg Ovesc da Cuira, ilg Avat da Disentis, schenten Landrichters, Mastrals, Landvogts, han ilg Criminal, a drec da 20 Po quei pudein nus bucca far Ancunter sia velgia: 95 Rebecca lein nus uss spiar, Chei gis ti, chara filgia? La schet, Iou fatsch par viess cummond, Cun el vi jou bein ire. Els schenan, Va, ti char uffont, 100 Deus velgig banadire. Ilg survient Deus fich ludà: Bear duns ad ella daue: Parnet la filgia s' antilà, A Casa l' ha 'l manaue. 105 Rebecca bault dalunsch davend Vaset sieu char marieue: La vista lur curclà ell' ent, D' ilg thier salgè la giue. Isac la Spusa ratschavet, 110 Fo leds zunt tutta via: Rebecca el fich char tanet, La fò la dunna sia. [p. 269]. Deus velgig grazia cumparchir A tut ils prus cartense, 115 Tal Spus, a Spusas d' anqurir, Sco quels fitai cun dunse. messy layout + lines 109-116 are inaccessible [p. 54 modifica]

malefici enten bers locs. Ils Ovescs enten auters locs han lgieut a terras, meinan guerras: ilg Papa gi sez, ch' el haic duas spadas, ünna spirituala, ad ünna seculara: el schenta si, a fiera giu Regs. O mes Grischuns truveit vus, quals sampatschian da caussas temporalas, plinavont co lur uffici na po purtar, ils Predicants, ner ils Prers, Iesuiters, Avats, Ovescs, Cardinals, Papas. Scha quest nief Doctur fus a Romma, schi vangis el a vangir mal ratscherts, ch' el gi: ch' ils [pag. 311] Apostels, a Paders, s' haien da caussas temporalas nagut ampatschau. Parchei ca quei fris anturn la supchia d' ilg Papa, a pussonza d' ils Prelats. El, el ven tschou a stuver star anavos cun la pfifa, sch' el vult esser amic d' ilg Papa.

O mes chars Grischuns, arvit ils elgs, lg' ei bucca da far par rauba, ner par autras caussas d' ilg Mund, mo par vies perpetten salid, cuntut figeit vies faic sagir: Saveits vus buc, ca nies Senger ha gic; Cur l' ün tschiec meina l' auter, schi crodan els amadus en ün fussau? Mat. 15. Cur vus preneits ent daners, schi paseits vus quels a mireits, ch' els seian bucca memma lefs, bucca fauls. Ah paseit po er la doctrina da vies perpetten salid; gurdeit po ca quella seic bucca memma leva, bucca faulsa. Paseit po quella cun ünna drechia, gista stadera, la quala vus angonnic bucca. Nu' afflein nus ünna tala sagira stadera? La Bibla ei quella stadera; La 20 Cardienscha, ils Diesch Commondaments, ilg Bab Nos ean quella stadera. Quei ca po star ent sin [p. 312] quella duvein nus prender si: quei ca po sin quella bucca star ent, duvein nus, tont sco leva, mala, faulsa muneida frir navent. O Senger, nus parchire da faulsa doctrina, andrize nos pas, nossa Cardientscha, nossa vitta, suenter la Lgisch da tieu S. Plaid, nus meine en tieu

S. Raginavel tras Iesum Christum, Amen. Ad Altstetta spera Turig ils 26. Aug. 1625.

[p. 430]. DAVART LA BASELGİA LA QUAL' EİS EN TSCHİEL.

I.


Scha nus duveian urar, a clummar enagid ils Soincs, ad Aunguels en tschiel, ner bucca?


ILs Prers gin caschi. Conc. Trid. Ses. 25. Dell. De Sanct. Beat. lib. I. c. 19. Nus schein, ca nus duveian far hanur a quels, ragurdar dad els, pardagar 35 [p. 431] ord 'els, ludar Deus, ch' el ils ha dau aschi gronds duns, savundar lur exempels, mo buc urar, a clummar enagid. Nossas Raschuns. udit pardichias da la S. Scritira. Deus gi Ps. 50. V. 15. Silg gi d' ilg basengs clomme mei enagid: schi ta vi jou spindrar, a ti deis mei ludar.* El gi bucca clomme mei ad ils Soincs enagid, mo Mei, Mei. [p. 55 modifica]I stat scrit, Luc. 11. Ch' ils Apostels haien rogau nies Senger, ch' el ils deie mussar dad urar. Chei' ls ha' l mussau? Ilg Bab Nos* Da clummar enagid ilg Bab da tschiel, a nagin auter.

I stat en la Cardienscha d' ils Apostels; jou creig enten ün Deus.* Quel ent ilg qual nus cartein duvein nus clumar enagid a nagin auter: parchei 5 ca S. Paul gi, Rom. 10 v. 14. Co dein els clummar enagid quel ent ilg qual els crein bucca?* Mo schi cartein nus mai en ün Deus, a buc ent ils Soincs. Cuntut duvein nus clummar enagid mai ün Deus, a buc ils Soincs.

[p. 432]. Deus gi ent ilg I. Comondament: Avont mei deis ti ver nagins auters Deus.* Chei eis ei ver auters Deus? Ilg ei schantar sia fidonza sin las creatiras, anquurir ilg salid tiers las creatiras, dar l' hanur da Deus a las creatiras. Parquei gi S. Paul, ch' ils Pagauns seian stai nars, ad haien midau la vardad en la mansengia, cun quei ch' els haien urau, a survieu, a las creatiras 15 … Rom. 1. v. 25. Gal. 4. v. 8. Coloss. 2 v. 18.* Deus gi, Es. 42. v 8. Mia gliergia dun jou buc ad ün auter.* Schi co ascan ils Prers dar l' hanur da Deo a las creatiras? Nies Senger gi, Matt. 4 v. 10. Ti deis urar ilg Senger tes Deus a survir sulettamenc a lgi.* Quont clar ei quei? 20 I Reg. 8. v. 39. Ti Senger, ancanusches pirsuls ils cors da tut ils Carstiauns.* Scha Deus ancanuscha pirsuls ils cors, schi dei' l pirsuls vangir clummaus enagid. Parchei ca quel, ilg qual ancanuscha buc ils cors, po bucca vangir clummaus enagid. Eccl. 9. v. 5. Ils morts ancanuschen [pag. 433] nagutta pli, ad han 25 naginna part pli vi da tut quei, ca daventa sut ilg Solelg.* Sch' ils morts ancanuschan nagutta pli, ad han nagutta da far cun las caussas da quest Mund, schi co dein els vangir clummai enagid? Deus gi, 2. Reg. 22. v. 20. a lgi Reg Iosias: jou ta vi raspar tiers tes babs, par ca tes elgs vezian bucca tut quest mal, ch' iou veng a far 30 vangir sur quest lieuc.* Sch' ils elgs d' ils Soincs veza buc quei, ca daventa sin quest Mund, schi co dein els vangir clummai enagid? … Es. 63. v. 16. Abraham sa da nus nagut, Israel nus ancanuscha bucca.* Sch' Ils Soincs san da nus nagut, a nus ancanuschen bucca, schi co dein els vangir clummai enagid? 35 Act. 10 v. 25. Cornelius eis ieus ancunter a S Pieder, ei curdaus giu tier ses peis, ad ilg ha urau. Mo Petrus ilg ha dert si, schent; Stai si, jou sunt er mez ün Carstiaun.* udits, ca S. Pieder sha bucca vulieu laschar urar! I stat scrit, Act. 14. v. 15. Ca cur ilg [p. 434] pievel da Listra leva 40 unfarir a S. Paul, ad a Barnabas, ils quals vevan faic saun ün schirau, schi haien els scarpau lur mãtels, seian curri tenter ilg pievel clumõt: Vus humens, parchei figeits questas caussas? Nus essen er nus Carstiauns cun [p. 56 modifica] affects sco vus, a pardagein a vus ilg Evangeli, ca vus vus volveias da questas vaunas caussas t’ilg vivent Deus.*

I stat Apoc. 19. v. 10. Ca cur S. Ion let urar ün Aunguel, schi schet el: Guarde far bucca: Parchei ch’jou sunt tieu cunfumelg; ure Deus.* udits, ca ne ’ls Soincs, ne ’ls Aunguels pon vartir, ca l’hanur de Deus vengic dada ad els?

Cuntut, o chars amics, partarcheit bein quei, ca Deus gi, Ier. 17. Banadeus ei quel hum ilg qual schenta sia spronza s’ilg Senger: Smaladieus seic quel hum, ilg qual schenta sia spronza sin Carstiauns.*

Raschuns d’ils Prers.

1. Ilg Patriarch Iacob ha clummau enagid ün Aunguel, Gen 48.

R A. Tras quel Aunguel ven antallec [p. 435] nies Senger Christ, ilg qual ven savents ent ilg Veder Testament numnaus ün Aunguel, Gen. 31. v. 13. 13. Exod. 13. v. 21. Exod. 14. v. 19. Malach. 3. v. 1.

2. Iob. 5. Ta volve tiers anqualchin d’ils Soincs. R A. Tras ils Soincs s’antalli quou buc ils Soincs sin tschiel; mo’ ls Soincs a cartens sin terra. Tiers quei plaida bucca Deus quou cun Iob, mo Eliphas sieu amic: ad i sues buc lundarora; Eliphas ha commandau da clummar enagid ils Soincs. Cuntut duvein nus far quei. Sch’ils Soincs ent igl V. Testament ean stai ent ilg Limbo, ad han savieu nagut d’ils vifs, schi co han els pudieu vangir clumai enagid? Nauli, p. 276.

3. Nus rogein ils Cartẽts sin terra ch’els dein rogar par nus: Cuntut pudein nus er rogar ils Soincs en tschiel, ch’els dein rogar par nus.

R A. Quei ei buc tut üña: Deus ha comondau, ca nus duveien rogar ils cartents sin terra, ch’els dein rogar par nus. [p. 436] mo ’l ha bucca commondau, ca nus duveian rogar ils Soincs en tschiel, ch’els dein rogar par nus.

Als cartents sin terra pudein nus plirar nos muncaments: als Soincs buc. Scha nus cartein, ch’els sapien nos muncaments, a ch’els audien nies rogar, ad ilg suspirar da nos cors, sch’ils salvein nus par Deus; parchei ca Deus sa pirsulamenc ils cors d’ils Carstiauns, veza tut, ad auda tut.

4. Cur ils Soincs ean stai sin terra, schi han els savieu ils Secrets, a cors d’ils Carstiauns. Eliseus ha savieu ilg ladarnitsch da sieu fumelg Giezi, 2. Reg. 5. Daniel ilg siemmi da Nabucadonosor, Dan 2. Soinc Pieder ilg fraud dad Ananias, a Saphira, Act. 5. Quont pli san els ussa en tschiel?

R A. Ils Soincs sin terra savevan bucca tut ils Secrets, a cors d’ils Carstiauns: [p. 437] mo sulettamenc quellas caussas, ch’ilg Spirt da Deus ils scuvriva. Cuntut schi sieu’ ei buc or da quei, ch’ils Soincs en tschiel vezien tut, ad audien tut.


Ünna stadera da pasar 57 [p. 57 modifica]

5. Nies Senger gi, Luc. 15. Ch’ils Aunguels sa legrian cur ün puccont sa volva. Sch’els san, schi san er ils Soincs: parchei ch’ils Soincs ean sco’ ls Aunguels.

R A. Ils Aunguels vengian tarmessi sin terra, Hebr. 1. v. 14. Cuntut pon els or da las ovras maneivel saver cur ün puccont sa volva: Ils Soincs, ils quals statten adinna en tschiel pon quei buc saver: ad ean er buc en tuttas caussas sco ’ls Aũguels, mo fitai cũ gliergia sco quels

6. Ils Soincs vezen Deus ilg qual ei partut, a sa tut: Cuntut san er els tut.

R A. Nua stat ei scrit, ca quels ca vezẽ Deus vezian tuttas caussas en el? Els vezen Deus, ilg qual ei perpettens, ean els par quei er perpettens, a nun scaffi? [p. 438] Na. Els vezen Deus, ilg qual ei tutpussents: ean els par quei er tutpussents? Na. Schi co ascan ils Prers gir; Els vezen Deus, ilg qual sa tut, cũtut san els er tut?

7. Abraham saveva d’ils frars d’ilg Rich hum. Ad el sez saveva d’els ent ilg uffiern.

R A. Ils Prers contragin a sasez. Els gin, ch’ils Soincs ent ilg V. Testament seien stai ent ilg Limbo, ad hajen savieu nagut d’ils vifs: a tschou gin els, ch’els hajen savieu. Els cõtragin a la S. Scritira, Es. 63. Abraham sa da nus nagutta. Ils morts san bein, ca ’lg ei lgieut si’ lg Mũd: mo ls sã buc lur cors, gir, a far. Nau. p. 276.

8. Ils Soincs porten nossas uratiuns avont Deus, Apoc. 5. 8. c. 8. v. 3. Cuntut auden els quellas.

R A. Tras las uratiuns d’ils Soincs, Ap. 5. S’antalli buc nossas uratiuns, mo las lur, cun las qualas els lauden Deus en tschiel. Tras quel Aunguel Apoc. 6. S’antalli Nies Senger Christ, Exod. 14. v. 19. Mal. 3. v. 1.

[p. 439]. 9) S. Pieder amparmetta da rogar par nus suenter sia mort. 2. Pet. 1. 15.

R A. Quei ei sfaulsiau la S. Scritira. S. Pieder gi bucca, ch’el velgic rogar pils Cartents suenter sia mort: mo ch’el velgic scriver ad els, par ch’els sa ragorden suenter sia mort da sia Doctrina.

Da metter, ch’ils Soincs rogassen pils Cartents Cumünnamenc, schi sieu’ ei buc or da quei, ca nus ils duveian clumar enagid.

10. Quel ca vult vangir avont ün Reg sto avõt rogar ils Singurs da la Curt, ch’els plaidian la millgiur par el: aschi stuvein er nus rogar ’lg amprim ils Soincs, ch’els rogien par nus tiers Deus.

R A. Deus ei buc aschi loschs sco ’ls Regs da quest Mund: el cummonda ca nus duveian da liungua vangir tiers el. Ps. 50. Clomme mei enagid. Matt: 11. Vangit tiers mei. Tiers quei ei Christus [p. 440] el quel, ilg qual plaida la milgiur, a roga par nus tiers ilg Bab; 1. Joh. 2.

11. Nus dumandein d’ils Soincs buc agid; mo nus rogein els, ch’els dejen rogar par nus. [p. 58 modifica]

R A. Nus duvein er buc rogar, ch’els dejen rogar par nus: parchei scha nus cartein, ch’els audien nies rogar, à suspirar da nos cors, schi salvein

nus els agual Deus.


Quella scüs’ei nagutta, parchei ch’els dumondan er agid d’ils Soincs; sco da Nies Senger En lur uratiuns gin els; Maria Mumma da la grazia, Muma da la misericorgia, nus parchire d’ilg anamic, nus prend si en l’hura da la mort. Item, En tei, Maria, vein nus fidonza, en tei vein nus spronza, nus defende a semper. je els rogan, ch’ella deic comondar a Nies Senger; o vantiereivla palgialaunca, la quala fas giu nos puccaus commonde cun drecs da Mumma a lgi Spindrader: o paupra tschocca caussa! Bre. Rom. Cant, Ambr. tiansf: Missal.

LA SERRA,

O tutpussent Deus, ti has comondau en tieu [p. 441] soinc plaid ca nus duveian savens urar. jou sai, ca l’uratiun eis ün miez da survangir tes duns corporals, a spirituals: jou sai, ca l’uratiun eis ünna claf dad arver silg tschiel, a ratscheiver tia grazia: Mo, o Deus, chi dei jou clummar enagid? ils Prers commondan ch’jou deic clummar enagid ils Aunguels: els comondan, ch’jou deic clummar enagid ils Soincs: Els commondan, ch’jou deic clummar enagid en la moria S. Bastiaun: ent ilg mal da curdar via S. Valantin: en dalur d’ils elgs S. Luci: en dalur d’ils dents S. Polonia

S. Florin. Els commondan da clummar enagid en furtinna dad aua

S. Niclau: en furtinna da fieuc S. Achta. Els cumondan, ch’jou deic rogar S. Antoni, ch’el deic parchirar la biesca. Els commondan da clumar enagid S. Cathrina. S. Christoffel, ils quals mai nan ean stai si’ lg Mũd. Els commondan da clummar enagid Prers; jesuiters; Borromeus, Lojola, Xaverius, ils quals ean avont paucs ons morts a d’ilg Papa mes ent ilg diember d’ils Soincs. Co dei jou far? Dei jou clumar enagid las creatiras? Dei jou clummar enagid quels, ch’ean stai paupers pucconts, ad ean vangi salvi tras tia grazia? Dei jou clumar enagid umbrivas, las qualas ean mai stadas nagutta? Dei jou clummar enagid Prers ils quals jou sai bucca sch’els ean en tschiel, ner elg uffiern? Ti, o Senger, has gic, clome mei enagid: ti eis mieu Scaffider tei vi jou clumar enagid: ti eis tutpussent, tei vi jou clumar enagid: ti eis mieu buntadeivel Bab, tei vi jou clumar enagid. Mieu Spindrader Christus ha gic; Pilgver gic jou a vus, chei ca vus vangits rogar mieu Bab da tschiel, en mieu Num schi ven el a dar a vus. Tras quel vi [p. 442] jou clummar tei enagid ils gis da la mia vitta. Dai grazia Senger, ch’jou possic far quei andrec.


[p. 59 modifica]

LUCİ GABRİEL.

Ilg Nief Testament, Basel, Ioan Iacob Genath. 1648.

[ir] Cuntut rog jou vus d’ilg Evangeli, a vus da Messa, ca veits quitau par viess perpetten salid, ca vus leigias bucca schazigiar aschi lef la S. Scartira. Legit enten quella gi e noig: parchei ca vus affleits enten ella la vitta perpetna, Joh. 5. Carteias buc á voss Mussaders senz’andriescher suenter, a grundigiar sch’ei seig aschia sco els mussen, ner buc. Savundeit ilg exempel d’ils Bereensers, ils quals, cur els vevan udieu pardagont ilg Apostel Paulus, scha maven els a casa, ad anqurivan en la Scartira, sch’ei fuss aschia ner buc. Cur voss Mussaders vus mussen anzachei, ca po star cun la S. Scartira, scha carteit, a parneit si. Cur els mussen anzachei, ca stat nilgiur scrit en la S. Scartira, a po bucca star cun quella, [iv] scha carteias buc, a parneigias bucca si. Scheigias buc sco beara schletta lgeut, Guardian els sch’els mussen buc andreg, els vengian a render quint par mei. Quels ca surmeinan auters cun lur faulsa doctrina, vengian bein a render á niess Senger ün gref quint, a vengian a ratscheiver ünna pli greva condemnatiun, ca quels ca vengian surmanai. Mo quels ca sa lain surmanar, vengian er ad ir ent ilg Uffiern. Gi bucca niess Senger Christus sez, Math. 15. Cur ün tschiec meina ’lg auter tschiec, scha croden els amadus ent ilg fussau.

Antroquan ussa veits vus ghieu questa scüsa, ca vus antalgias buc la Bibla, ner ilg Testament en Tudesc: ad enten viess languaig seig naginna Bibla, a nagin Testament. Quei ha nuvantau mei da metter giu ilg Nief Testament en Rumonsch. Ussa veits vus ilg plaid da Deus en viess languaig: uss’ei quella scüsa preida navend da vus. Iou hai faig quint, ch’ünna pli grond’a soingch’ovra possig jou bucca far ca quella.

Vus saveits, ca nus vein ün languaig pauper, ent ilg qual ei mounca bear plaids; a cuntut duvrein nus en Rumonsch anqual plaid Tudesc: mo ou hai, nu’ ch’ilg ei stau pusseivel dad afflar plaids [kr] Rumonschs, laschau ir ils Tudescs: ancanuras, nu’ ca jou hai maniau, ch’ei sadettig pli bein hai jou er duvrau anqual plaid Italian.

Ilg languaig Griechisch, ent ilg qual ilg Nief Testament ei vangeus scrits d’antschetta d’ils Evangelists, ad Apostels, ei ün languaig curt, ch’ün sto savents antallir ün plaid, ch’ei bucca mess ent ilg text Griechisch: ca sch’ün mettess par Rumonsch da plaid en plaid sco ent ilg Griechisch, scha savess ün vess antallir. Cuntut hai jou mess tenter ent anqual plaidet sco Iohannes Piscator en sia Bibla Tudesca, a sco Iohannes Deodatus en sia Bibla Italiana, ad auters pli, par ch’ün possig antallir tont pli maneivel.