Informatiun chrastiauna

Da Wikisource.
romancio

Peidar Schuchiaun Indice:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, VI.djvu Informatiun chrastiauna Intestazione 6 agosto 2020 75% Da definire

Ünna Histoargia davart la Saenchia Cicilia La sabgienscha da Iesu filg da Sirach
Questo testo fa parte della raccolta Rätoromanische chrestomathie
Vol. VI

[p. 97 modifica]

PEIDAR SCHUCHIAUN.

Informativn chrastiavna, quiduaunt tres Ductur Zacharias Ursinvs, Mv hvossa pilgio ovr da sieu tractat grand latinn & aschanto in noas Rumauntsch da ængiadina zura, tres me Peidar Schimvn Schvchiavn, da zuotz. Tigvri, Typis V Volphianis. MDC XIII.

[f. 2a] Alls Illusters, Nöebbells, sabbis,
vallarus, inavaunt hôt & bain
numnos sngiuors:
Singiur chiavvalyr RADUOLF
A PLANTA sto chiapitauni
et guuarnadur dala vvall
d' VVutlinna:
Singiur chiapitauni, AVGUSTINO
A TRAVEARS sto viccari da la vvall
d' VVutlinna, & huossa da quaist
tymp Mastræl d' ængiadinna zura &
eir ad ün intyr & hundro Cummoen sur punt otta:
Et eir a Mastræl SCHIMVN
SCHVCHIAUN, meis chier bab,
Agiauüscha PEIDAR SCHVCHIAVN.
Nudær da quaist tymp dalg Cumóen d'
ængiadina zura, pæsch, gratzchia & vintüra
da Dieu noass Singier,

ILlusters, Nöebbells parauaunt hot & bain manizunos hundros singiuors et patruns singulærs, eir chier bab. Inguæl sco Dieu nun ho craio, ne ais in [f. 2a] tuott quaist vniuears & visibbel muond, la plü bella & nöebbla creatüra co lg christiaun: mu aint in lg christiaun nun ais la plü bella chiosa co l’ hoarma, in l’ hoarma nū ais la plü muraflgiusa co lg intallet, in lg intallet nun ais la plü præciusa co la sabbgijntscha: Vschija nū ais [p. 98 modifica] eir ingüna otra sabgijntscha, chia lg intallet dalg christiaū poassa chiapijr plü nöebbla & salüdaivvla, co quella sabbgijntscha chi trata dauart lg plædt da Dieu, cumpraisa in la sænchia scritüra, & vain anumneda la Theologia; la quæla ais üna plaina congiuschijntscha da Dieu, da nus ans vvessa, par gurbijr gratzchia & salüdt.

1. Parche scha nus fain surasen sün lg auctur chi ns l’ ho deda, lg quæl ais Dieu sco quell chi ais svvessa la dretta funtauna & principi da tuotta sabgijntscha.

2. Al’ hura sün la finn par la quæla ella ns ais deda, sco lg ais: per chia nus lotres cungiuoschan Dieu par noas sulet, dret & vair Iehova, ne dettans sia glüergia ne hunur ad ingünna otra creatüra: Al’ hura eir par chia nûs uingian da quella guidos & mnos tiers la vaira via tres la quæla nus ngin salvvs & harteuals da la vita ætearna. [f. 3a]

3. Par la teartza scha nus considerain che allegrus frütt & cufüert nus hauain & pilgiain loander oura, schi achiatains co ella ns saia salūdaivvla & nützaiuula brichia dikg in aque chiella ns maina tiers la salüdaivvla cungiuschijntscha da Dieu noas craiedar & spandredar: dimparse chiella ns’ tain eir auvaunt tuott aquellas chiosas, chi sun a nus christiauns taunt da fær co eir da crair bsüngiusas a noas salüdt.

Par taunt our da quaistas trais ratschuns pudains leifmaing cūgiuoscher et iudichier, chia nu saia mia ingiüna otra sabgijntscha in aquaist uniuears muond la plü bella, nöebbla & salüdaivvla co quaista sabgijntscha, chi consista circa la cungiuschijntscha dalg plædt da Dieu.

Aquaist tuott cuntschant uschija lg fickg Illatro, hot & bain mantzuno Zacharias Vrsinus ductur dala Theologia & Professor qui d’ uant in Heidelberg schi ho ell cun bgiearra fadia, granda adastretza & sijntzchia tratt our da la Theologia ün summarium ala lungia in duos cudaschs par latin: our [f. 3b] dalg quæl eau he aqui tres metz & agiüd da Dieu in noas plædt Rumauntsch, sün la plü cuorta et incligiantaivvla chi ais sto pusibbel cun diligijntzchia aratrat la Süstauntza da quell, lg quæl ais una informatiun christiauna chi ns po seruijr par chatechisam innua chi s’ tratta & uain miss oura cuortamaing tuott principæl puoncks dala vaira Religiun christiauna.

Et cun bain chia quaista mia houvra & traditiun haues leifmaing pudida ngijr da d’otars fatta cun milgdra adastretza co eau nun he sauieu feer, schi nun he eau peró brichia pudieu fær cun main dam mettar ad aquaista impraisa, par fær ün quæl profitt a mi m’ uess & a mia braieda in chiesa & eir ad ünqualchiün otar amich chi s’ dallates da lijr la ditta mia houvra; La quæla eau nu craiaiua chi ngis otramaing giauüscheda chiella dauess ngijr missa in stampa. Mu siand ella intzacura ngida in mauns d’alchüns sngiuors Ministers da noas hundro cumöen & da d’otar [p. 99 modifica] plüs, ls quæls l’ hauiandt prümma in lur synodo in zarnetz apprueda, cannonichieda & admissa, haun [f.4a] cuslgio chia saia bain fatt, chiella uingia missa in l’ giüsch: & haun ls reuerendts & fickg illatros Sar Ian concius Minister dün hundro chiapitell, Sar Lüci pappa, Sar Esaias Schuchiaun saruiaints dalg plædt da Dieu & otar ministers, noas hundraiuel sar Mastræl sar Auuost Travears & otars plüs, via a me giauüscho chiau la uöelgia lascher stamper, atscho chella poassa ngijr a sauiint & purter profitt & adificatiun eir ad otars plüs, alla quala dumanda eau meritamaing & apusaiuelmaing he dauieu sgunder. Et atscho chia que milg pudess ngijr miss in effett, schi nun he eau brichia sauieu am uoaluer zieua la cumöena üsauntza via ad otars, suott lg patrocinio dals quæls ella milg pudes ngijr lascheda ijr ourra, promouida & cun früt inclijtta, co suott lg nom & favur da uus uiduaunt hot & bain anumnos hundraiuels & gratius sngiuors.

Par aque he eau uulieu quaista mia schlechta lavur dedichier a uus Illuster [f. 4b] Singiur Chiaualijr cuntschant uoassa dignitædt, generositædt & auctoritædt brichia solúm noassa republica da mãtingiar, defēdar & cusaluer, sco ün dals principæls da noassas tearras, mu eir a uoass sauair & pudair da fûrdragier & tingiar sü lg seinckg Euangeli et la püra doctrinna da quell cun ün singulær zeil & buna affectiun.

A’ uus dignischem sar Mastræl & a noas hundro Cummöen he eau quaista mia houvra uulieu praschanter, hauiandt vais uoassa buna uöelgia & intentiun, da promouar chia quella uingia cumplida & missa in executiun & schquitschæda, sco quell virtüdaiuel & generus chi tiers chiosas chi parprændã da promouer et mantingiar lg plædt da Dieu & lg bain public da noassa patria, secuond lg exaimpæl da uoas bun vvylgs, buna & ludabla memoria, nu s’ laschais increschar ne cuost ne fadia.

A uus chier Bab, par üna arcuntschijntscha & gratitudine dalg cuost & fadia, chia uus hauais miss da ns fær imprendar & auaunt [f. 5a] tuotas chiosas uulieu ns trær sü in vaira temma et cungiuschijntscha da Dieu cun bun custüms secuond uoass exaimpel.

VVöelg üschija chieramaing aruuer a uus surnumnos scodün in sieu gro & dignitædt benigns sngiuors & patruns gratzchius uus uöelgias quaista mia schlechta dedicatiun & houvra prændar par böen & in bain, sco quells sngiuors benigns chi matais our tuottas chiosas in bunna part, & ludais la bunna vöelgia, scha bain ls fatts nu pudessan tutælmaing sutisfeer a mieu debit secuond uoas merit, chia uus quaist cudaschett acceptas, hegias parcumando & promoueschas, & eir me m’ tingias saimper in uoassa buna gratzchia & patrocinio, proferiant in ognia occasiun chia uus ngijs am cumander saimper mieu (scha bain debbel) impero prorapt & uulantus servetzan. [p. 100 modifica]

Cun aröefuia a Dieu chiell s’uöelgia deer spiert & gratzchia, chia uus perseuareschas & prendas tiers da bain in milg cun uossa adastretza, sabgijntscha & auctoritædt da guuarner, aritschar noassa Patria in pæsch, [f. 5b] cuncoargia, mantingiar & cusaluer noassa libartædt & frieltædts, insemel eir noassa vaira pûra & orthodoxa Religiun la quæla ais afundeda sulettamaing in lg plædt da Dieu. deda in zuotz als. 10. Nouembris dals 1612. Da voassa Singuria Illustra affectionatissem seruiaint Petrvs Schvcanvs.


[f. 1a] INFORMATIVN CHRASTIAVNA ET CATECHISMVS cun tuott puongs principæls da la Religiun Chrastiauna.

Quæl ais tieu sulet cufüert in la vitta & in la moart?

CHia eau cun Chüerp et hoarma, saia chia eau viua u’ chia moura, saia ægian da mieu singiar & saluedar Iesu Christi, lg quæl cun sieu præcius saunckg ho plainamaing partuot meis pchios sutisfat, & m’ho plainamaing delibaro our da la foartza dalg Dimuni: lg quæl m’ho telmaing in sia chüra & guvearn, chia nu po niaunchia cruder ün chiauij giu da mieu chio, zaintza la vvöelgia da meis bab cælestiæl; eir chia tuottas chiosas stöelgian seruir in sieu löd & in salüdt, da la mia hoarma. Quo tres ell’cū sieu Seinckg Spiert m’tscheartifichiescha in mieu cour, chia eau tres ell hegia la vitta æterna, & per aque uain ell am der [f. 1b] agiüd chia eau tuot lg tijmp da la mia vitta saia saimper prompt & pardeart da viuer zieua sia Vuöelgia lg ludant & glorifichiant.

La summa ais: chia tuotts prus fideils, saian cun Dieu reconsiliôs, & libarôs da lg pchio & paina tres lg saūckg da Iesu Christi: et chia in

La summa ais: chia tuotts prus fideils, saian cun Dieu reconsiliôs, & libarôs da lg pchio & paina tres lg sauckg da Iesu Christi: et chia in aquaista liberatiun vingiane in æternum a ngir cusalvos, & da quaist tuott ischans tschearts & s’güers, tres lg santijr in nus üna vaira cretta, üna bunna Vuælgia via a noas bab, & noas proasem, & üna bunna uulanted, studi & pisijr da obedijr a Dieu cun drettas bunnas houvras.

Quaista consolatiun Christiauna reista sula, uaira & perfecta, salda & fearma incunter la moart, lg satan, iffiern, lg muond & tuotts atantamaints, cruschs & cuntredijs & our da vart quaista nun ais ne cuffüert ne agiüdt ingiün. [p. 101 modifica]

[f. 2a] Quauntas chiosas sun ati bsüngiusas da
sauair quo tres tü oura da quaist cuffüert, poasast
seinchiamaing & biedamaing
viuer e murijr?

Trais: 1. quaunt grand saia mieu pchio & misiergia. 2. In che guisa u möed, chia eau dalg pchio & tuot mia misiergia vingia delibero. 3. Che lôd, grô & ingratzchiamaint eau saia culpaunt a Dieu par üna tel granda deliberatiun & spandrauntza.

Pardüttas our da la Scritüra seinchia

chia saia daco ditt ais.

Nun savais chia voas chüerp ais ün taimpel da lg seinckg spiert, lg quæl hevoa in uus, lg quel havais da Dieu. & nun ischas da voassa pusauntza: par che vus ischas cūprôs par ün pritsch? Glurifichio dimena Dieu, in voass chüerp et voass spiert chi sun da Dieu 1. Cort. 6.

Dieu nun s’ho hurdanos a l’ijra, dimparse chia nus tres noass singier Iesum [f. 2b] Christū acungüstans lg salūd, lg quæl ais moart par nus: atscho chia nus, saia chia nus vvalgian u’ doarman cun ell insemel vivans. 1. Tessal. 5.

Ingiün nu viva a si s’vessa, ne moura asi s’vessa: parche saia chia nus vivan schi vivains alg singier, scha nus murin schi murins a lg singier, saia dimena nus vivan u’ nus mouran schi ischans dalg singier. Parche par aque ais moart, arasüsto & turno vvijf, Christus, par essar singier dals moarts & dals vvifs. Rumauns. 14.

Sapchias chia vus nun ischas, cun chiosas chi vingian alg main, sco ais ôr & argient, da voass uaun vivar, arfschieu da ls schantamaints da voass babuns spandrôs, mu tres que præcius saunckg, da quel nun maculo angi chi ais Christus. 1. Petri. cap. 1.

Scha nûs chiaminain in la lagiüsch sco ell ais in la lgiüsch, schi havains cummuniun cun ell, & da lg saunckg da seis filg Iesu Christi, chi n’s natagia, da tuott noas pchios. l. S. Ian. 1. & [f. 3a] in lg cap. (cap) 2. scha inqualchün pechia, schi havains ün pistand & auuó tiers lg bab, Iesum Christū quell giüst & lg 3. Par aque ais cumparieu lg filg da Dieu par chia ell schdrüia las houvras da lg Diavel.

Eau sun ngieu giu da tschijl, par fer la vvöelgia da meis Bab chi ho me tramis, & aquaist ais sia vöelgia: chia eau nu perda inguotta da tuott aque chiell ho do ami, mu ch’eau ls fatscha arasüster in lg giuuneschamdij. Et chia scodün chi craia aint in lg filg da Dieu hegia la vitta æterna & vingia da me arasüsto in lg dij d’Iüdici. S. Ian. 6. & 10. [p. 102 modifica] Mias nuoras odan mia vusch, & eau cungiuosch aquellas & ellas vingian zieua me, & eau las dun la vitta ætearna, ne vingian a prijr in ætearnum, neir ingiün vain a las schdraper our da mieu maun. Meis Bab ais plü grand co tuotts, & ingün vain a las schdraper our da sieu maun eau & lg bab ischans ün.

Nun s’uendane duos pitscans pasers [f. 3b] par ün pitschen danær, & ün da quells nu tuman in tearra zaintza la vvölgia da voass bab? Mu eir ls chiauels da voass chios sun inumbrôs, nun tme dimena, uus ischas da plü co bgiears passers Math. 10.

Nûs sauain chia a da quells chi amman Dieu tuottas chosas ls seruan et araspuundan in lur bain & salüd. Roman. 8.

Quell chi cufearma nus cun uus insemal in Christum, & aquel chi ho ütt nus, ais Dieu: lg quel ho eir nudo nus & do l’arra dalg spiert seinckg in noas cours, tres lg quel nus clamain abba Bab, lg quæl do eir pardüta a noas spiert, nus saian filgs da Dieu 2. Cor. 1. & Rom. 8.

Vvs eiras qui d’ vaunt üna schküretza, mu huossa üna lgiüsch in lg singier: chiamino dimena sco filgs da la lgiüsch (parche lg früt da lg spiert sto in tuotta bunted) giüsta & vardet appruand tuott aque chi ais a chier alg singier, & nun have cuvingia cun [f. 4a] houvras zaintza früt, da la schküretza, plü bod las arprande: atscho chia voassa lgiüsch schplandurescha auaunt la lgieud & vetziand uoasas bunas houvras, chia glorifichieschan uoas bab’ chi ais in tschijl Effe. 5. Mat. 5.

Da la Misiergia da lg Chrastiaun.

Inuondar cungiuosschast, tieu pchio e Misiergia?

Our da la lætscha da Dieu, u l’s, 10. Cumandamaints.

Che n’ s cumanda la letscha?

La summa et süstauntza da la Lætscha n’ s’amuossa noass Singier Christus in san Mathieu als capitels 22. Ama teis Singier Dieu, da tuott tieu cour, da tuott tia hoarma, da tuott tia pusauntza & farmetza, quaist ais lg prüm & plü grand cumandamaint: lg secuond ais ad aquaist sumgiaunt: Amma teis proasem sco te d’ vessa. in aquaist duos uain cumpraints tuott la letscha et l’s profets.

Poust quæist tuott perfectamaing Saluer?

[f. 4b] Na: Parche mia natüra ais saimper inclinæda da uulair mel a Dieu & a mieu proasem & ad ell fer incunter. [p. 103 modifica]

Pardüttas da la scritüra seinchia.

E nun ais pür ün sul giüst, e nun ais ün chi inclijgia, e nun ais ün chi dumanda zieua Dieu, tuotts sun ieus our d’ via & sun d’ vantos daschütels, e nun ais ün chi adroua bunted, niaunchia ün sul; par che tuotts haun pchio & vingian abandunos da la glüergia da Dieu, tres la letscha 5 vain cuntschieu lg pchio. Roma 3.

Scha nus dschain nus nu hegian pchios, schi n’ s fallains n’ s s’ vessa, & la uarded nun ais in nus. La affectiun da la chiarn ais üna inamititzchia incunter Dieu: ella nun ubadescha a la lætscha da Dieu, parche ella nu po eir Roman. 8.

La Explicatiun.

La pouvra & misera conditiun dalg hom zieua lg fall u’ surpasamaint consista in duos mæls et greif puoncks [f. 5b] lg prüm: Chia la natüra humauna zieua lg fall ais duãteda noscha, chiatiua, & voutta our da Dieu, & brudgieda cun grandischams bgiear pchios.

2. Chia lg hom, tres aquella nuschdet & pchios, ais da Dieu abanduno, arfüdo & culpaunt a la ætearna condamnaschiun.

Noassa Misiergia cuntschaints our da la Letscha, in aquaist möed; scha nus cunsiderains & matains lün incūter lg otar: quæ chia la letscha & pled da Dieu cumanda: et lg damanamaing da noasa vitta: schi achiatains chia nus nun ischans tæls, daco chia la lætscha agiauüscha, dimperse nus achiatain in nus tuott lg cuntredi. Et par aque scha gratzchia et misericorgia tres lg miert da Christi nu füs intrafngida, schi füssans in ætearnum stos peartzs & cundãnos: daco Dieu in la lætscha disch; schmaladieu ais aquel chi nun reista in tuott aque chiais scrit in la lætscha Deutrano. 27.

[f. 5b] Dalg Pchio. & quæl chi saia sto lg prüm pchio

Lg prüm pchio da lg hom ais stō lg fall da Adam & Eiua in paravijs: in aque chia ells haun mangio dalg pom chi eira scumando suott paina da la moart. Genes. 3.

Et our da quaist prüm fall vain noasa misiergia, curuptiun, e[h] pc[h]ios. In aquaist mangier lg pom, cuncuorra in semel grãds & schgris[c]hus pchios sco lg ais: 1. la Superfgia & Ambitiun, chia ell nu s’ ho cuntanto da raster in aquella dignited chia ell eira, mu ho uulieu s’ adutzer & essar inguæl a Dieu. 2. la Incredulitæd: chia ell ho crett plü bod a lg Satan co à Dieu sieu craieder. 3. la Disobedijentzchia: chia ell ho sbüto lg imperi & cummandamaint da Dieu, & ho pilgio & mangio lg pō chia Dieu havaiua scumando. 4. La mæla Arcuntschijntschia: chia ell ho purto uia [p. 104 modifica] a Dieu chi lg hauaiua fatt da lg bain; lg ho abanduno s’ uott our da d’ell & s’ acuulo cun lg satã lg craiãd [f. 6a] & obedint ad ell pü co a Dieu. ho agiaüscho da ngijr adutzo brchia da Dieu mu dalg satan. 5. chia ell nun ho agieu resguard da raster in aquella biadijntscha & perfectiun, in amur gieuar da quells chi havaivan da ngir da d’ell, mo ho büto tuot via, eir par aquells, tuot a gipijri. & uschia our d’ ün ais ngieu bgiears erruors, p ls quæls Dieu ho meritamaing büto lg hom davent & cundamno.

Che lg pchio saia.

Lg p[c]hio ais: tuott aque chi duainta & vain fat in[c]ūter la Lætscha et pled da Dieu cun ditts, fatts, impisamains & agiavüschamaints. La ignurauntza & dubitauntza da Dieu, sia vvælgia: La privatiun da la amur & dilectiun da Dieu & lg proasam, la privatiun da la algretz[c]hia in Dieu. Cura ün nun ho ingiun desideri vvælgia ne stûdi da obedijr a Dieu zieva seis cuīmandama(t)ints. Sumgiauntamaing: cura vain interlascho tuottas, [f. 6b] bunnas houres intearnas & extearnas, spirituelas & corporelas, las quælas Dieu nun uoul chia vingian interlaschedas.

Chi saia causa da lg pchio.

La causa chi ho fatt (& fo aunchia hoatz in di) pchier, nun ais ingiün otar: co la vulanted dalg satan & dalg hom; cun la quæla ells da lur ægna & spontanea libarted, sun crudos, voutts our da Dieu fatt lg pchio & schnüdos da la imœgna da Dieu. Parche la prüma causa da fer lg fall in lg paravijs tearrest, ais sto lg Dimuni chi ho cuslgiô & affuô lg hom: & la libera volunted da Adã & da d’ Eiua ls quæls nû haun ubedieu ne súngio Dieu; mu alg satan schi.

Et aquist fall ais ünna causa & materia da tuott ls pchios chi sun fatts zieua & nus aunchia hoatz in di fatschain.

Ls æffets da lg pchio u frütts da l’ pchio.

1. Our dalg pchio nascha & vain tuottas [f. 7a] afflictiuns & chiastiamaints temporæls, chi sun ün principi da la paina æternela als infideils.

2. Al’ hura la moart temporæla & la ætærna condamnaschiun & paina.

Parche Dieu hegia lascho Adam pchier.

Dieu ho lascho cruder Adam in lg pchio par duos chiaschuns:

1. par amuser sia giüstia & pusauntza in chiastier ls mæls & infideils:

2. par amuser sia bunted & misericoargia in aque chia ell in Christo salua seis elets & prus fideils. [p. 105 modifica]

Our da quaist s’uetza, chia lg chrastiaun u pœia chia Dieu nul’cusalua nel’aritscha nu po ne fer ne saluer ingiün bain: & subito chia Dieu artira sieu agiüd, schi crouda lg crastiaun in lg pchio & errur.

Lg pchio Originæl ais:

quælla noscha & peruersa rijsch et natüra: zieua lg fall da Adam: chia nus ischans priuos; da la cognitiun da Dieu, sia vvöelgia & houras: da obedijr [f. 7b] à Dieu cun ls fatts & cour, mu saimper inclinos da fer lg mæl incunter Dieu. in aquaist pchio ngins tuotts concepieus & naschieus, tres aquella noscha, chiatiua & peruearsa rijsch chia nus artain, ischans culpaunts a la ijra divina, & our da quaista vain tuot otars pchios.

Lg pchio actuæl ais: cun ls fatts.

Tuot aque (subito nus cuntschain lg bain & mæl) chia nus fatschain, incunter la lætscha & pled da Dieu cun ditts, fatts, agiauuschamaints, impissamains: & tuot aque chia nus interlaschain, chia Dieu uules nus interlaschain, chia Dieu uules nus fessan: & aque pchio fains inmünchia dij & hura.

Lg pchio chi Reingia u Murtæl ais:

Cura chia lg chrastiaun tres agiüd da lg spiert seinckg, nun s’hoasta ne sto scuntar alg pchio, dimperse scuon[d]a, ho appl[a]s[c]hair & searua ad aquell z[a]intza resguard: quaist ais Murtæl, parche scha bain tuot pchios [f. 8a] par se, sun murtæls, inguotamain chi reista & perseuerescha in aquaist, vo a la fin a la perditiun. In aquaist, pchio tuman qualuoutas eir ls fideils, mu ells artuôrnan tres agiüd da Dieu: sco fet. Aaron, D[a]vid & otars.

Lg pchio chi nu Reingia ù ueniel que ais pardunaiuel. ais. cura lg chrastiaun cun agiüd dalg spiert seinckg s’hoasta & sto scunter a lg pchio:

quaist pchio uain parduno & nun ais culpaunt a la moart ætearnæla, brichia chia quaist da se s’uessa saia taunt leif, chia ell maritta pardunauntza: mu par che lg chrastiaun s’hustand, uoul mæl alg pchio & recuorra uia Dieu & par aque tres la sutisfatiun da Christi suruain pardū[na]un[t]za, sco sun tuott pchios chi duainttan tres infirmited sauiand mu nu uuliand cun malitia & nu’ sauiand, mu ün nu lg lascha prendar suramaun brichia, mu s’hoasta dacuntinamaing.

Lg pchio incuntar la consijntzchia ais:

[f. 8b] Cura lg chrastiaun so la uôelgia da Dieu, & atschöeuar fo incūtar la uöelgia da Dieu, & sia egna consijntzchia. Sco Dauid sauiand & uvliand cumatet lg adulteri & fet lg homicidi. [p. 106 modifica]

Lg pchio chi nun ais incunter ta consijntzchia ais:

Cura chia lg chrastiaun nun so tutælmaing la vvôelgia da Dieu, u cungiuoscha chia saia pchio; & ho dulur da lg pchio, chia ell ho fatt: parche in aquaista vita nu pudains perfectamaing schkiuijr lg pchio, mu suuentz ngins uitzs tres fraschletza humauna fatschains lg mæl & interlaschain da fer lg bain. Sco fet San Ped[e]r saûiand mu nu vuliand in lg priguel schnaiet Christum tres fraschletza humauna, hauet granda dulur cridet sosamaing. Da ün tæl s’almantaiua san Pol Rom. 7. lg bain chieau uules nu fatsch eau, mu lg mæl quæl chia nu uules fatsch eau. Ingnurauntamaing he eau parsequito la Baselgia & par aque s’ho Dieu [f. 9a] lascho ngijr pchio da me Timot. I.

Lg pchio in cunter lg Seinckg spiert ais:

Cura ün tres ilgiümnatiun dalg seinckg spiert cungiuoscha la vaira uardet & cretta in Iesu Christo, da Dieu, sia vvölgia & houvras, a la quæla lg spiert da Dieu & noasa ægna consijntzchia siand conuitta da que daun pardütta a noas spiert & cour, chia quella saia sul suleta la uaira viua salüdaiula & nun ingianaiuula vardet; quella medemma brichia par temma u tres infirmitæd da la chiarn: mu tres öedi, meluulyntscha via a la vardet, cun ün anim inamich, cun ün destino & delibaro cusalg e parpöest uulantusamaing: schneia, schmaladescha, par fosa & diabolica, & a sieu pudair persequitescha in fina la fin.

Quaist pchio nu uain ne in quaist ne in lg otar muond parduno, & ais zaintza sprauntza, & in æternum cundamno, brichia chia el saia plü greif [f. 9a] & grand co la gratzchia da Dieu & lg Miert da Christi, mu dimparse chia siand quaist lg plü grand, schi lg chiastia eir dieu cun lg pü greif chiastiamaing, numnedamaing chia Dieu ls asoarua finelmaing chia ells me nu vingian ad arüglijntscha, mu perseuareschan infina la fin & quo tres sune in ætearnum peartzs. Matth. 12. Marc. 3.

Ell uain anumno incunter, lg seinckg spiert, par che quel vain fatt incunter lg spiert seinck specielmaing, quæ ais: incunter lg pröepi offici & oparatiun dalg spiert seinckg, chi ais ilgiümner ls cours da ls christiauns sün la vaira cungiusijntscha da la vardet & vaira cretta.

Brichia tuott cundamnos croudan in aquaist pchio, mo solum aquells chi sun da lg spiert seinckg ilgiüminos sün la vaira cretta, sco Saul, Iudas, Iulianus apostata. L’s Elets da Dieu, chi sun ua[i]ramaing conuertieus, nu [p. 107 modifica] paun cruder in aquaist pchio, parche quells vingian da Dieu cusaluos, & nun vingian [f. 10a] a prijr in ætearnū San Ian. 10. Mias nuorsettas nu uain ingiün a las schdraper our da mieu maun. Mo quells chi faun quaist pchio, me nu sun vairamaing stos conuertieus, ne Ellets. 1. S. Ian cap. 2. A sun ieus our da nus, parche ells nun eiran da nus.

Da quaist nu daia ngijr tschantscho ligiramaing & zaintza granda consideratiun & nu ng[ij]r iüdichio otar co our da la fin: Parche a po eir inscuntrer chia eir ünqualchiün, fideil & ellet, ignorauntamaing u eir sauiãd & uuliand defendan, da quæl soart d’erruors, u eir ûn quæl cummandamaint uioleschan & surpassan, tres infirmited, martuoiri u temma da priguels: mu brichia tres cusalg delibaro & œdi cun anim inamich faun incunter la vardet la quella chia ells cungiuoschan, ne croudan tutælmaing giu da (d)[l]a religiun & pietæd ne perseuereschan in la schbüter & persequiter, mu ad artuornan in aquaista vitta, ad arüglijntscha & a conuertijntscha via Dieu & ala vardedt.

[f. 10b] Lg pchio par seis s’vvessa ais: tuott aque chi uain fatt incunter aque chia Dieu ho cumando, ais pchio da se s’vvessa & per se s’vvessa.


Lg pchio accidentæl ais:

Tuott aque chi uain fatt; tuottas virtüds & bunas hovras. da ls nun renaschieus, peiauns infideils hijpocrits & nosch chrastiauns, scha bain faun aque chia Dieu ho cumando, & chia par se s’vvessa nu füssn pchio (ngiand fattas secuond la ordinatiun da Dieu) inguotamaing a croudan in pchio & e pchio ne pleschan a Dieu. parche las persunas chi las faun nu pleschan a Dieu: Al’hura nu vingiane fattas in aque möed & fin chia Dieu uoul chia duaintan: quæ ais a nu duainta tres üna vaira fee ne conuertijntscha uia a Dieu, ne chia searuan ala glöergia da Dieu, mo a lur ægna glüergia & par essar vais & ludos da lg mouond. Che chi duainta zaintza fee ais pchio Ro. 14. & als hebr. 11 zaintza fee nun ais pusibel a plaschair a Dieu.

[f. 11a] Ls fideils scha bain sun achialchios fickg dalg pchio & pechian reiuamaing: schi ls areista saimper ün sem da la vaira fæ & conversiun via a Dieu u lg quæl a las vouttas ais pü grand & fearm, chia ell sto scuntar al pchio, & nu crouda in erruors incunter lg fundamaint da la fæ, ne in lg pchio chi rengia incūter la consijntzchia. Qual uoutta s alhura ais quæ semm usc[h]i flaiuel & debel, chia lg chrastiaun vain par ün tijmp dalg.

Tantamaint vitt, & crouda in grandischams erruors tres aque pearda ell ingranda part üna buna cōs[ij]ntzc[h]ia, la creta buna vvôelgia via a Dieu & ls duns dalg spiert seinckg. Impero quells chi sun vairamaing [p. 108 modifica] üna voutta cōverti eus, tres que sem nu croudã in lg tuott giu da Dieu brichia finelmaing, ne vingian cundamnos ne peartes: Parche Dieu tres sieu diuin & ætern cusalg cusalua seis fideils: ls ilgiümnescha & ls maina darchio tiers ell a la rüglijntscha & a bun saluamaint.

[f. 11b] Ho dimena Dieu craio lg chrastiaun

uschi nosch & chiatyf?

Madina: schi bain Dieu lg ho craio bun & a sia imægna: quæ ais: cun üna vaira iüstia & sanctitæd, chia ell cuntshes inandret Dieu sieu craidar, chia ell da tuot sieu spiert lg ammess, cun ell in tuotta biadijntscha in ætearnum uiues, & chia ell saimper lg ludes & glurifichies.

Inuondar uain dimena quella noscha natüra?

Our da lg fall da noas prüm babuns Adam & Eiua, da l’s quæls noassa natüra ais uschi curuotta, chia nus tuots ngins in lg pchio concepieus & naschieus.

Ischans uschi curuotts, chia nus nun ischans

niaunchia bastauns da fer bain,

mu inclinos saimper in

lg mæl?

Madischi: u pöeia chia nus da lg [f. 12a] spiert seinckg, uingians aritschiues, agiüdos & renaschieus.

Pardüttas da la scritüra seinchia.

Et Dieu dis nus uulain fer ûn hom a noasa imægna, secuond noasa sumalgia el uain ad aritschar sur ls peschs da la mer, sur l’utschlina dalg tschijl, sur tuot ls alimeris da la tearra, sur tuot la tearra & sur tuot la vermilgia da la tearra. Et Dieu ho craio lg hom a sia imægna, & ho craio lg meschial & la fœmna. Et Dieu ho uais tuot aque chia el havaiua craio & eira tuot zuond böen: Genesis. 1.

Ve eau sun in la iniquitæd furmo & (&) mia mama m’ ho in lg pchio concepieu psal. 51.

Aque chi ais naschieu da la chiarn, ais chiarn, & aque chi ais naschieu dalg spiert ais spiert. S. Ian. 3. Et par aque sco par mur d’ ün hom ais lg pchio antro in lg muond, & tres lg pchio la moart, & in aque möed ais la moart stracurida sur tuot la lgieud in aque chia tuotts haun [p. 109 modifica] pchio. Et in aquella [f. 12b] guisa daco chia lg mel tres lg fall d’ün sul, ais araso sur tuot la lgieud a la condamnaschiun: Vschia eir tres la giüstificatiun de ün sul, uain araso sur tuot la lgieud quæ grand benefici par üna giûstificatiun alla vitta. Parche in a que möed tres la disubadijntzchia dün sul, sun duantos bgiears pchiaduors, uschia tres la obedijntzchia d’ün sulvingian ad essar bgieàrs giüsts Rom. 5.

La Explicatiun.

Da la creatiun dalg hom, & co lg

crastiaun saia craio.

1. Lg s[ij]seual dij ho Dieu lg prüm craio lg. C[h]üerp our da la tearra, immurtæl scha ell rastes in la Iüstia: murtæl scha el surpases lg cumandamaint; & la moart ais antreda par ün chiastiamang da lg pchio.

2. Secunderamaing hol’craio l’hoarma our dinguotta cū intalett spirituel, & imurtæla, Gen. 2. Dieu ho suflo sieu [f. 13a] spiert, in la sia fatscha, & inquais duanto lg hom ün spiert & hoarma viua.

Ell ho unieu l’hoarma cun lg chüerp insemal, atscho chia par seis s’vvessa, et tres lg chüerp sco un instrumaint corporæl ella fatsches tuottas actiuns; interiuras et exteriuras, las quellas da üna natüra humauna sun solitas et propriedas da ngijr fattas.

3. Ho ell craio lg hom a sia imægna quæ ais: perfect, bun, sabbi, iüst, seinckg, bio & singiar sur tuottas creatüras.

In che fin Dieu hegia craio lg hom:

Dieu ho craio lg hom: Atscho chia ell sieu craiedar inandret cuntsches, lg ludes et glorifichies. La glorificatiun da Dieu cuntain in se, la profesiun & confesiun da la cretta, la inuocatiun via dieu, la arcuntschijntscha et ingratzchiamaint, la obedijntzchia, la perfecta dilectiun et araur via a Dieu & lg proassem. La congiuschintsc[h]a da Dieu searua a sieu lod & glorificatiun: [f. 13b] par aque nun ais la plü bunna, principela e bsüngiusa houra da lg hom co la cungiuschijntscha da Dieu par che our da quella uain Dieu glorifichio, & zaintza quella, nu po el inandret ngijr ne amo ne ludo ne glorifichio.

2. Ho ell craio lg hom: chia ell giudes la vaira fælicitæd, & haues part da tuot seis duns & beneficis spirituels & cælestiæls, chi sun urdanos a tuot aquells chi lg cungiuoschan: our da quaist uain cuntschieu, pradgio & celebro la bunted, misericoargia & pusauntza da Dieu. Et uschia eira lg hom in principi in aquella biedijntscha & perfectiun craia & chia ell in aquella in æternum rastes. [p. 110 modifica]

Our da quaist hauains da considarer.

5. puonchgs.

1. Chia Dieu nu saia auctur ne causa da lg pchio.

2. Vvsaintzs co nus ischãs giu d’üna uschi granda dignitæd et falicitæd tumós, [f. 14a] in taunta misiergia & rampoarngia; quæ ais: in lg pchio & moart æternæla.

3. Vvetzains la buntæd da Dieu, lg quel s’ho dengio dans trer oura et delibarer da quella: tres lg miert da sieu Filg.

4. Cuntschains noasa indignitæd & mæl arcuntschijntscha via Dieu par taunts beneficis chia nus hauain arfschieu, & arfschains da dij in dij.

5. Chia nus artzaintamaing dessan tscharchier & aspater tres Christū et in Christo noasa dignitæd & felicitæd: chia nus hauain peartz & par tuot aque nus saian grats via noas Dieu & salvedar Christo.

Da la imegna da Dieu in

lg hom.

La imegna da Dieu in lg hom eira, ün santimaint chi cuntschauia inandret Dieu, sia natüra, vöelgia et sias houras: chi hãuaiua üna libera & buna uoluntæd da obedijr a [f. 14b] Dieu tuot sias inclinatiuns impisamains et actiuns s’cufngijuan cun lg uulir da Dieu: üna spirituela & inmurtela natüra da l’hoarma: ün perfect, intijr, pür & net hom & chüerp, cun üna perfecta obedijntzchia et algretzchia in Dieu, chi pasaiua auaunt & eira sur tuottas otras creatüras & las duminaiua libramaing, giu da quaista buna perfecta & seinckia Natüra secuond l’imægna da Dieu, ais Adam & Eiua zieua lg fall tumos schnüdos da quella & nus tuotts cun ells insemal per causa da lur fall; et ischans in la schcküretza spirituela da la cognitiun et obedijntz chia da Dieu, in diminchia soart grands & schrischus pchios crudos et cungiusto in löe da biadijntscha la moart temporela & æternela.

Da chi & co l’imægna da Dieu, in nus vingia renuueda & darchio adritzeda sü: Sulettamaing da Dieu lg quæl, l’ho eir agidda deda; parche alg ais in sia pusauntza da der la vitta, & cura chia quella ais peartza darchio [f. 15a] da la arturner: inaquaist möd. Dieu artuorna sia imæ[g]na inus tres sieu Filg: Sieu Filg tres lg seinckg spiert, lg quel n’s regenarescha & ilgiumna; & lg spiert seinckg fo & adritza aque in nus tres lg seinckg Euangeli & plæd da Dieu, chi ais la pusauntza & la virtūdt da Dieu, in salûd a tuot aquells chi craian ad aquel sieu pledt. Et aquaist renascher u’ renuuer in nus quella imegna da Dieu uain cumãtzo in tuot Ellets & fideils in aquaist muond, & ngins cusaluos & accraschantos in aquella tres [p. 111 modifica] lg spiert seinckg in fina sün la fin da noasa vitta: vain alhura perfectamaing cūplijda sün l’hoarma, cura ella s’parta our dalg chüerp: sün lg chüerp & intijr chrastiaun uain cumplida sün lg dij dala rasüstauntza & in la vitta ætearna.

Da lg Liber Arbitri secuond ls 4.

stedis u gros.ìì

1. Lg prüm stedi & gro dalg Liber Arbitri, u’ libra voluntæd dalg hom; eira [f, 15b] auntz lg fall, chia ell hauaiua üna perfecta cognitiū da Dieu, et üna libra et spontanea voluntæd; da pudair saluer a Dieu la ijntira obedijntzchia da se s’vessa: da fer lg bain & lascher ster lg mæl. Mu in aquaista buna libartæd nun eiral uschija cuffarmo, chia ell in aquella rastes; mu ell hauaiua eir libarted, (scha s’appraschantaiua la occasiun suot üna quæla specia) da decliner giu da quella buna liberted, perfectiun & obedijntzchia, detschearnar & fer lg mæl eir da se s’vvessa, sco s’uetza cleramaing in sieu fall.

2. Lg gro dalg liber Arbitri secuond ais: subito fatt lg fall & chi nascha in nus da noas curuots pardauauntz, auntz nus vingian da lg sainckg spiert regianaros: In aquaist stedi hauains bain üna libra uoluntæd, mu chia nus da quella ngins saimper strapurtos solum in in ilg mæl et in lg pchier, & nun hauains niaunchia da nus ns uessa pusauntza dans inpiser ünqual chiosa d’bain ataschair da fer bain: la chiaschū [f. 16a] ais: chia tres lg fall hauains peartz tuot lg bain & surfngieu tuott mæl.

3. Lg teartz stedi da la libra voluntaed ais in aquaista vitta: cura ün ais da lg seinckg spiert regenaro mu brichia perfectamaing: In aquaist gro, adruuains la libarted brichia solum in mæl, mu eir ün part in bain & aque tres ilgiümnatiun da lg spiert seinckg lg quæl iuida in nus üna nouva lgiüsch, cuuaida & vvoelgia da obedijr a Dieu & fer bain.

1. Mu ün part in bain & ün part in mæl: parche in aquaist muond noasas bunnas houvras sun inperfectas et saimper acumpangiedas cun pchios.

2. Parche brichia tuottas uoutas eir ls renaschieus et ellets, vingian da lg spiert seinckg guuarnos mu par ün tijmp cuort u’ lung co chi plescha a Dieu, abandunos eir qual uouttas, par ls examiner, appruer et humilier, mu alla dauous ls tira ell ad arüglijntscha & nun ls lascha prijr. Psal. 51. tieu spiert nu artrer our da me.

[f. 16b] 4. Lg quart stedi da lg liber Arbitri da lg Chrastiaun vain ad essar, zieua quaista vitta, in la quela nus ngin ad essar in tuota perfectiun & glorificatiun, & nu ngins ad havair la libra volunted otar co da fer bain, ubedijr & luder Dieu in æternum & aque tuot perfectamaing, & nu uain ad essar pusibel nus n’s poassan müder our da lg bain & fer lg mæl; [p. 112 modifica] parche nus ngin continamaing da lg spiert da Dieu ridschieus et cusaluos. Et aquaista noasa conditiun vain ad essar bgiear melgdra co quella da Adam auntz lg fall: parche ell eira bain perfectamaing bun, mu ell nu eira uschi cufarmo chia ell s’pudaiua eir müder a fer mel, mu nus me nu ngins á pudair ne ns impiser ne fer mel, mu rester saimper in tuotta perfectiun sanctited obedijntzchia et biadijntscha, ludand et glorifichiand Dieu.

[f. 17a] Nu fo dimena Dieu tüert a lg hom, chia

ell in la lætscha agiauüscha chiel

fatscha que chia ell nu

po fer?

Na: párche Dieu l’g ho schkiafieu tæl, chi ell pudaiua aque tuot saluer et fer, mu ell tres affuer & cuslgier dalg Satan, & sia hegna disobedijntzchia, s’ho se, & tuots chi vingian d’ell da quells duns spirituæls priuo.

Vain Dieu a lascher que fall zaintza chiastier?

Na: mu ell s’agritainta grandamaing incunter lg pchio, chia nus hauain harto, et fains imünchia dij incūter ell: et p aque tres sieu giüst judici, n’s chiastia ell, in aquaist & in lg otar muond perpetuælmaing sco ell s’vess disch: schmaladieu saian tuots aquells, chi nu reistan in tuot aque chi ais scritt in la lætscha.

[f. 17b] Nun ais eir Dieu misricoargiauel?

Schi: mu ell ais eir gi(t)ist: Et per aque uoul sia giüstia, chia que grand & greif fall incuntar sia Diuinna Maiasted, uengia eir greufamaing chiastio, quæ ais cun la paina temporæla & æternæla sün lg chüerp & lhoarma.

Pardüttas da la Scritüra.

Parche tuott aquells, chi sun suot las ouvas da la Lætscha sun suot la schmaladischiun. Gal. 3. Eau sun lg singier teis Deis ün fearm & tschilgius Dieu, chi chiastij(l)a: [la] chiativiergia da lg Bab, sün ls filgs infina sün lg teartz & quart gro ad aquells chi m’vvöelgian mæl. Exod. 2. tü nun ist ün Dieu alg quæl plæscha la iniquitæd, tiers te nun hevvda, mallitzchia, auaunt teis öelgs nu paun ls noschs arester tü uoust mæl [f. 18a] a tuott aquells chi faun mæl. Psalm. tischinckg. [p. 113 modifica]

Da las Afflictiuns chi sun ün chiastiamaint

da lg pchio & sun üna part

temporælas, & lotra part

æternælas.

Afflictiuns temporælas sun tuottas soart d’mallatias, puartæd, chialastrijas, ingüergias & dan sün l’hunur, sün la roba, persuna & sün la vitta, persecutiuns guearras & tuot otars cuntredis furtünas spirituælas & corporælas chi paun cruder & croudan alg chrastiaun in aquaista vitta & alhura la moart s’vessa: quaistas Afflictiuns Temporælas uingian als infideils & noschs tramissas da Dieu tres sieu iüst iüdici per üna paina, chiastimaint, & ün principi da la paina æternæla laquæla per causa dalg pchio uain argütta tiers.

[f. 18b] Afflictiun æternela: ais la paina infernæla & perpetuæla.

Mu als fideils & Ellets da Dieu sun tuotas afflictiuns æternælas alûædas uia tres lg Miert da Iesu Christi. Et las afflictiuns tēporælas sun ad ells ppriemaing brichia in paina mu ünna dutscha crusch, bunas, paternas & misericurgiavlas visitatiūs et chiastijs da Dieu noass bab; chia ell trametta, & adroua cū seis chier ifaunts: tuot in noas bain, par ns trer & schdrür our da lg pchio & chia nus areistan et pilgian tiers in la vaira cretta, sprauntza fidauntza & obedijntzchia uia ad ell. Sauiãd chia que uain tuot da sieu maun in noas ütel, et chia nus saian cun ell reconcilios & noas pchios pardunos tres sieu filg & par aque dessans saia leif u’ greif alla chiarn purter cun obedijntzchia et patzijntzchia zieua lg exaimpel da noas singier & chio Christi. Ns cufurtiant chia Dieu ais saimp cū sieu bun agiüd et cufüert praschaint, nun ns do da pü co nus poasan [f. 19a] purter, & cura chia ell so chia saia lg mælg schi ns delibera ell da tuotta noassa fadia, & ns do la vitta ætearna & la intijra biadijntscha.

DA LA LIBERATIVN

DA LG CHRASTIAVN.

Siand nus tres giüst Iüdici da Dieu, culpauns

a la ætearna condamnaschiun: nu

füsse ûn quæl möed u' via, da ngnijr

da quaista paina delibaros

& cun Dieu reconcilios?

Dieu uoul chia vingia sutisfat a sia giüstia divinna: et par aque aise bsüng chia que vingia tres nus n’s’vvessa, u’ duairamaing tres ün otar par nus sutisfat. [p. 114 modifica]

Pudains foartza nus ns’vvessa

suti[s]fer?

[f. 19b] Zuond brichia, schi nus ingrandin bain auntz imünchia dij lg dbitt & acraschantains la paina.

Pudes üna creatüra in tchijl ù in tearra

chi füs solum üna creatüra aque

par nus sutisfer?

Na: Parche Dieu nu uoul que chia lg chrastiaun ho fallo, sün üna otra creatüra chiastier: alhura nu pudes eir üna nüda creatüra sustingier l’ijra da Dieu susdeda incunter lg pchio, ne eir, da quella otars delibarer.

Che Mediatur & Spandredar

dessans tschiarchier?

Vn chi saia vair chrastiaun & perfectamaing giüst, & plü pusaunt co tuottas otras creatüras: quæ ais, chi saia eir vair Dieu.

Pardüttas da la scritüra.

[f. 20a] Scha tü uoust guarder sün las iniquitæds, o singier Dieu chi po auaun te ster. psal. 130. Tres ûn hom ais la moart, tres ün eir ais la rasüstauntza, sco nustuots tres Adam murins, uschija eir tres Christum ngins Vvijfs: par che ell uain a rengier infina chia ell tuot seis inamijs ho mis suot’seis peis 1. Corinth. 15.

La explicatiun.

Siand tres la disubadijntzchia, culpaunts alla ætearna condamnaschiun: schi uaine dumando, scha füs da quella condamnatiun, ün quæl liberatiun auaunt maun: dalg quæl, tuottas vouttas chi uain suffitzchiantamaing sutisfat alla Iüstia da Dieu & a la Lætscha, schi uaine admis & concedieu liberatiun: parche la letscha cumanda & uoul obedijntzchia, scha nun la vain fatta, schi cundamna ella: La iüstia da Dieu [f. 20b] uoul executiun alla santijntzchia, & sutisfatiun. Cun tuot ns uain amuso duos möeds tres l’s quæls la sutisfatiun daia & poasa ngir fatta. 1. lg prüm: la letscha & Iüstia da Dieu disch & uoul & ns amuosa, chia la natüra humauna chi ho pchio, quella madema daia s’ues sutisfer: cun obedijntzchia u’ cun la paina: In aquaist möed nun ais pusibel a la natüra humauna da fer aque, zaintza sia vltima deschdructiun, ruvinna & parditiun. 2. lg secuond möed: chia la liberatiun tres üna perfecta sutisfatiun per ls pchios poassa ngijr fatt, ns amuossa lg seinckg Euangeli: chia nus aquella nun daians tscharchier tiers nus zuond brichia, mu tiers ün otar, numnedamaing tiers Iesum [p. 115 modifica] Christum, lg quæl ho sutisfat, chia la letscha ho cūtantetza, & la giüstia da Dieu po, chia ngiand sutisfat, nus daian essar liberos & pilgios in gratzchia.

La misiergia da lg chrastiaū ho duos, parts. 1. lg pchio. 2. la moart et uscheia [f. 21a] la Liberatiun ho eir duos parts, delibarer. 1. lg prüm dalg pchio & lg 2. da la moart.

La liberatiun Christiauna ais: ün delibramaing da tuotta Misiergia, üna Restitutiun chi ns cusaina la giüstia, la sanctitæd, la fælicitæd & la vitta æterna in nus, tres Christum & per Christum. Et in aquaista vitta vain do in nus ün principi & cumantzamaint, tres la cretta & lg seinckg spiert, zieua quaista uain alhura perfectamaing cumplieu.

Quaista liberatiun d' vainta.

1. Par che Dieu da ætern’ino la ho hurdaneda & imprumissa chia ella dess d’vanter.

2. Par la grandischma buntæd & misericoargia da Dieu, tres la quæla ell nun ho uulieu ne pudieu indürer, chia tuot la generatiun humauna gies a la perditiun.

Tres sia infinita sabgijntscha, lg quæl ho sauieu achiater ün tæl möed, [f. 21b] da ns delibarer, tres quæl ell ho pudieu declarer, vers lg chrastiaun sia misericoargia, zaintza violer & fer incunter a sia giüstia.

4. Tres sia granda pusauntza, cun la quæla ell ho craio lg hom a sia imegna our dinguotta: quell medem darchio ho pudieu trer our da lg fall & pchio, lg arturner que chiel hauaiua peartzs & renuer, & da la moart delibarer.

Cun tuott dessans quaista liberatiun zaintza dubitauntza aspater, in aquaista vita ün part perfecta, in la rasüstauntza aunchia bgiear plû perfecta in la glöergia alhura perfectissima.