Cordiala condolentia

Da Wikisource.
Indice:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, VII.djvu

Cordiala condolentia Intestazione 8 febbraio 2021 75% Da definire

Üna chianzun mundauna bella Chronica rhetica
Questo testo fa parte della raccolta Rätoromanische chrestomathie
Vol. VII
[p. 318 modifica]

CORDIALA CONDOLENTIA sopra la immatura, violenta, pero in Christo beiada mort & spartida del nöebel, virtiuss, prudent & doet Juven Sgr. Jachien dell Non, seguida in Padua cun ground cordöly.

(Ineditum nach Ms. Gza.)


[f. 31a] O tschëllss plonschay, larmas sponday!
Tü, terra, et ellemaintss,
Giüda m chridar et deplorar
Ün dür fich acidaint,

5 Chi aiss inscuntra in Padua
A na persuna amada.
Quel ad udir sto via spas[s]ir
Sco d üna orma chi sflada.

[f. 31b] Eug sc(h)river stess, sch’eu pür pudess.
10 Meiss cour in dolur noda,
Per igl grond let ma maunch’igl pled,
La pena our d maun m crouda.

Mo vaziond, chia igl plond grond
Nun vol amo finir,
15 Schi, plain cufort, sur na tal mort
Duoss saimpells pledss s vö dir.

Sar Jachien del Non, ün frais-ch cumpogn,
Ün juvan d tuota hunur,
Ha stü spartjr, utro moryr
20 Cun led, plond et dollur.

Bain stat naschü, yn igl muond ngnü,
Speta cun gronda brama,
Bain aduza, tuot bain mus[s]a
D seis bap et chiara mama.

[p. 319 modifica]

[f. 32a] 25 Nu l ha inpraiss, schi cert stat aiss:
Ün chiar, ün chiönsch scular.
Ell ha tut tierss in grazch’& spiert,
Da tuot s hal fat amar.

Ell tret da qua our seia chia
30 Cun gronda incraschamtüm:
A Cuira giet & la stübgiet
Cun lod cert da scodün.

A Bas(s)al plü hal premovü
Ill studi da las ledschass.
35 Da la turnar, fig bain stübgiar
Cun lod et blera algretia.

Tar nuo vivü, da tuot bainvlü,
A tuot chier & accept;
Cun tuot chiarin, cun tuot begnign,
40 Zuond bun cun igls pouvretss.

[f. 32b] El eira pruss. relygiuss,
Sur tuot ilg grond Diou tmeiva;
Veiva dalet da ler seiss pled,
Devout & bler ureiva.

45 Plain d honesstat & castitat,
Plain da tuots buns custüms,
In tuots seis giestss saimper modesst,
Ma gueradun[s] ingiünss.

Sincer, rial figl, liberall,
50 Cun igls cumpogns paschaivell,
Fig respetuss, tuot gratiuss,
Tuot hümell, buntadaivell.

D lass vanitats, chia blerss az dats,
S veivall ell tuot retrat
55 Cun igl giuvar, saglir, sutar
Haveiva el pach dalett.

[f. 33a] L eira üna flur, da tuot’honor,
Taunter la juventüm;
L eira ama & fich brama
60 Da nos inter cumün.

[p. 320 modifica]

Da ngir aqui, l haun offery
L offitci da mastral:
Cun hümiltat l ha recus(s)a,
Schabain fig degn da tal.

65 Ell ha brama, in Padua
Da complyr seis stüdgiar:
Igl han promyss mamma, amiss,
Quells chi’ ell veiva igl plü chiar.

Ünua riva, ngnit acepta
70 Cun gronda cortasi(e)a
Da igls stüdents & bain guagient,
Tuot in l(a)’ [a]cadamia.

[f. 33b] Poig chi’ el la stet, schi s observet
Seiss savair, seis yüdizi:
75 Igl promoven, al consegnen
Ün principal ofici.

Tenor merit vicesindig
Ais la stat ordina:
Da bler da far a conservar
80 D stüdents lur libertats.

Stovet pelvair svess comparair
Co notiers in presentia
Dall pudastat, spetond ala
D havair la audyentia.

85 La [d] el (i)nun aiss yngiün offaiss,
Mo cert tuot inozzaint
Ngnit sursalgly, a mort fari.
O Dieu, chie tradimaint!

[f. 34a] Ngnit sagiata, seis chieu plagia,
90 Crudet yn tera mort.
O chie dolur, o chie honur!
O Deis, chie pouvra sort!

O cuolp fatal, o cuolp mortal,
O schmaladi slupet!
95 Quant acausa chia fuo l plagia
Taunt cuort, in ün dandet!

[p. 321 modifica]

O Talyaunss, o saung da chiaunss,
O saungk plü co da t(r)igrass,
O saung rebel, o saung crudel,
100 O raza vo da vivra(r)s!

O sbërss, o sbërss da mordarss tërss,
Vay bain fat quista vouta!
Dischumanatss, eir indiavlatss,
Poig fuos per vouss la rouda.

[f. 34b] 105 Ilg fö ardaint, tuot ilgs tormaints
Chia da tirauns l in(d)[cl]et
Pudess chiattar à s tormentar,
Bë giüst per vuo füss dret!

Ilg Satan cert sara pardert.
110 Bain meritada paina!
Ilg fö ætern & quell nair verm
Indret paiar ass vaina.

Nun poss tschantschar ne explichiar,
Chie üna tal novella,
115 Tü pousch pelvair mal zves[s]a crair
La plaia taunt crudela.

Quell’ha causa a tuot la chia,
A tuot la lgiout d honur,
A tuots paraints, a tuots contschaints:
120 Lett, döli, plont, dolur.

[f. 35a] Tuot stat stupi, tuot stat smary,
Tuot ha stuvü larmar.
Mal piter plond, trapas[s]a taunt,
Sa mamma ha stuvü fare:

125 „O Deis, o Deis, o uffaunt meis!
O Deis, chie mes, chie chiarta!
Chie m staivet vu dir, chie stou udir!
Meis cour quel tuot sa s-chiarpa.

Meis figl ais mort, meis Jachien mort!
130 Schi, mort ais meis chiar (Jachien) [mat]!
Chie dessi dir, inua dess ir,
Chie novas chi m vain date!

[p. 322 modifica]

O figl, o meis dutschis[s]en figl,
Meis chiar, meis amma Jachien!
135 Me[i]s dutsch badent, m aiss i davent,
Eug tai plü qui non chiata.

[f. 35b] Eug nun vez plü ma brichia quy
La tia chiara fatscha,
Eug nun d vez ir, eug nun spert ngir,
140 O dutsch, o dutsch, meis Jachien!

O dutsch uffaunt, o tü meis saung,
O figl, tü stair morir
Da talla mort! Ta düra sort,
Aunt hura am fa spassir.

145 Na my qui nun sun meis plü,
Ma bain na pitra bara.
D meis figl la mort, tuot cun cofort,
Tuot la mia algretia sguara.

Ell in honur, eug in dolur,
150 Ell ha cert tuot ilg bain;
Ell in dalet, eug in tuot lete.
D anguoscha sun eug plaine.

[f. 36a] Innua eug sun, innua eug stun,
Sun plaina da soldüm;
155 D ingiüna sort da vair cofort
Po dar a mai ingiün.

Cofort yngiün, incraschamtüm,
Cordöly, let, tristeza,
Viva dolur fa yr meiss cour
160 In mily tochs et pezass.

Contin larmar, ed (n)t[n]egn 1 cridar,
Contign led et anguoscha,
Contign ir plount per meis ufant,
Chia l’os[s]a mia bë scroscha.

165 Ilgs meis duoss ögls sun huossa eir elss
Da larmas na funtauna;
Meiss cour, meiss cour plain ais tras(s)our
D anguoscha et da s-chialamauna.

[p. 323 modifica]


[f. 36b] Nun sa chie (qui) [dir], jnu dess jr,
170 Meis led non poss exprimer;
Nun poss taschair, nun poss pelvair
Mas larmas plü reprimer.

Innua eug vegn, eug nu m retegn
Per meis chiar figl da plons[cha]r.
175 Eug sto cridar, be via alguar,
Chia my vitta in maunchia.

Scha eug m algort (et) da seja mort,
M algort da sia buntat,
Da seis bunss pleds, da ilg delet
180 Cun el chia veiva quae.

Schi vess eug zgiür ün cour pü dür
Co crap & diamant,
Scha nun cridess, be via alguess
Per ün chiar tal uffaunt.

[f. 37a] 185 Cuschidra Deis, cuschidra ilgs meiss,
Cuschidra sco d ün bune,
Cuschidra ilg plound per meiss uffaunt,
Per chiara taunt persuna.“

Ach, chia cuschidr & cun vo crid,
190 Suvent, duona cumar,
Da cour m incresch & compatesch
(N)[v]os plond & vos larmar.

Stat meis scular dygnischem, chiar;
Meiss Ser figlioul fich chiar.
195 Sa greiva sort, sa düra mort
Ma brich non poss smanchiar.

Eir stat a may, sco vo savay,
Riva na tal fortüna:
Nun ha smanchia yl mal chi fa,
200 Scha bain lla lgiout poch stima.

[f. 37b] Cur eug m inpaiss, schi stun suspaiss
Per cass taunt doloruss,
Mall m algordond, chia ilg Diou grond
Quel ha tramiss a nusse.

[p. 324 modifica]

205 Schi sto taschair & al vulair
Da quel grond Diou am renda;
Nuss nun pudain, eir main vula(r)[in]
Cun ell ün zig contender.

Nuss qui metain, sco frars convain,
210 Noss maunss sün nossa bochia:
„Tü Diou hast dat, tü Diou hass fat,
Tuot lod a tai partochia.“

Schi s rametay, interlas[ch]ay
Eir vo ilg voss taunt plons[ch]ar
215 Tadlai l cofort t voss chiar figl mort:
Cun müta bochia tschantscha.

[f. 38a] S laschai parair voss figl[a] (ha)vair
In cell cun na curuna,
Chi tras seiss spiert song s clama tierss:
220 „O meia mamma buna!

Eug s vez cridar, be via alguar
In larmass, led, dolor.
Ma s padimai, guardai à mai,
Co sun in tuota honor.

225 Nun ha chiata brich mal pina
Quel cuolp, cur l im drivete:
Eug veiva ura, recomonda
A Diou, cur l im chiatete.

Farit meis corp, mo dutsch cuffort
230 Aia ngnü al’orma mia:
Sun promovü, eug sun tut sü
In la acadamia.

[f. 38b] Dalss tchellss juriss[t] sun eug da Christ,
Ün vair dutur da letschass,
235 Mana dalg muond innua zuond
Ls meta tridass pezass.

Nun ha da [t]mair, ne da m survair
In far qualchia sentens-chia: …
Sun aduza, sun dutura
240 In vaira inozentia.

[p. 325 modifica]

Gio dalgs ots cells chiara & chiavalss
Meis Diou in tramatete:
Aunt co m santir da qui spartir,
In tschel eug im chiatete.

245 Illgs anguels seis ha zgiür noss Deis
Tar mai lhura tramisse,
Chi ma manen, in consignen
Ad ell in paraviss.

[f. 39a] Davent eug giet, in cel rivet
250 Da lunga, in momainte.
Mal nu m santitt, dalungua füt
In bratsch da Diou vivainte.

O chie barat par mai, da fat!
vÜn chiamjn vantüraivell!
255 Eug n - ha müda da Padua
In ün löe vantüreivell.

Quell cuolp fatal il plü grond mal
Ha fat aint in vos cour,
Da noss paraint[s], amiss, contschaint[s],
260 D chiar frar & chiara sour.

Zuond brich nuscha[i]r ha ell pelvair
Pudü all’orma mia.
Per taunt taschai & [s] confortai,
O chiara mamma mia.

[f. 39b] 265 Voss figl beia, bain dutura,
Voss figl in tuota algrezia!
Cuvi l quel bain da Diou, ch’il vain
Cun taunta contanteza.

Bain marida, zuond bain lua,
270 Cun tuot zuond bain provisst.
Nun mangl inguot il bain nett tuot
Cul Segner Jesu Christ.

Perchie guafdar, perchie cridar
Per mai chi sun tra(d)[t] aint?
275 Eug dun tuot lod al Zabeod,
Al Sengner tuot pussante.

[p. 326 modifica]

Sun arfras-chia, sun sadula
Culs flümnss da ova viva.
Eug poss sflurir & m inverdir:
280 Dall paradiss sun riva.

[f. 40a] Nun ha pudü, sco vess vulgliü,
Davo cumia tour.
Ma vögl ruar, d nun contorblar
Plü löng ilg voss bun cour.

285 Nun s po müdar que chia dvantar
Ha vlü l divin decrete.
Ach, s cuntantai, guardai a may,
Co sun in taunt dalete.

Guarda l’hanur & la(ss) splendur,
290 Guarda ma cumpangneia!
Guarda meis maunss, guarda meis crans,
Guarda mia algrezia!

Guarda meiss chi(e)[o], nun ha amo
In ell ingiüna plagia.
295 L ais tuot guary, nun tema plü
Schlupets, laun[ts]chass ne dajass.

[f. 40b] Eug stun bler megl aquia in tschel,
Nel muond co chia eug steiva.
Meglier bain pü, co cur cun vo
300 La gio m allegreiva.

A Diou! s aspet in quaist dalet,
O chiara mia mamma!
Eug s aspet ngond cun delet grond,
O cert cun gronda brama.

305 Qui a ns chiatar ngins, a ns branclar,
A ns bütschar cun dalete
A ns alegrar, â triumpfar.
A Diou! Ngi bot, eug spet.

Meis Baltisar, a Diou, meis frar!
310 A Diou, ma dutscha sour!
Vo cert havai bler led per mai
Adüna in voss cour.

[p. 327 modifica]

[f. 41a] Ma, ach, laschai d cridar per may
Et vaiat vossa brama
315 Diou da sarvir, & obadir
A nossa chiara mamma,

Schi vain el zgiür a s bænedir
Cun sort & cun vantüra,
Lura a(n)s manar in quaist bain star
320 Tras gra[z]chia seia spüra.

Si[gn]or barba chiar, eug s ingratiar
Nun podes tschert avuonda.
M n he stü spartir zainza oter dir
Cun vo aint in quest muond.

325 Que m aiss scuntra, ha fig pllagia
Vos cour et vossa consorta.
Ma s cuforta, chi’ eu sun bea
Dvanta trass quella mort.

[f. 41b] A vos bun cour, meis frar & sour,
330 Ma mamma eug recumonde.
Sauns vus restai et löng viva,
In tschel lura as spet ngond.

A Diou, paraints! Ilg Diou, contschaintss!
Per m aiss touts bain render.
335 A Diou, amiss, nun seiat smiss!
Vos chiamin eir qui tenda.

A Diou cumpogns, pit[s]chens et gronds,
Juvans et juvantschelas!
O eug s ingraz, a tuots afats,
340 Per taunta cortesea,

Per la bunta vo vay purta
Verss mai per cert adüna.
Diou vögl dar tuot voss bramar,
Amada juvamtüm!

[f. 42a] 345 A Diou, Cernez! Eug plü(n) non d vez.
Tgnay vusch tuota vantüra.
D conserva Deiss culs aungells seiss,
Da mal tuot an perchiüra!

[p. 328 modifica]


Uschea lascha[i], chi’ eu cum may
350 Da tuot vuss eug tut veya.
Eug n - he finy, eug n - hai comply,
Mea orma cun arsaia

Riveda aiss in ilg paiaiss
Dals vifs et da la [glorgia]
355 Qua . . . qui salvais per dar a may
Tras vo qualchia mimuorgia.

Nun cridarai brich plü per may,
In tschel eug pos sflorir.
[f. 42b] Mo dich stügia[in] et bain guardain,
360 Tras mai vo possat ngir.

N - he conbatü et n - he vanschüe,
Eug n - he salva la creta;
Eug n - he lgivra, eug stun tschanta
In tschel da la vart dreta.

365 N - he bain stügia, sun aduza,
Da Jesu sün ilg trune;
Sun dutura et n - he purta
Da gloria la curuna.

O may bea, chi sun a chia,
370 Chi sun in gloria plaina!
Eug sto finir, „Adieu“vögl dir:
„Il Sengner qui tuot maina!“

Usche et plü, scha l vess pudü,
Quaissta orma benedida,
375 A voss tschantscha, tuots coforta,
An füs da nus spartyre.

[f. 43a] Quist s impis[s]ar des passantar
Tuot let, tuota tristeza;
De(i)s padimar ilg voss larmar,
380 Taunta dolur, gramezchia.

Diou vöglia dar, duona cummar,
tal divin coforte,
Chi possa tour our da voss cour
Tuot l(o)[e]t per quela morte.

[p. 329 modifica]

385 Dieu sponda our (contin) [aint ilg] voss cour
Da seiss songk spiert ilg ölly,
Guarescha tuot voss anim ruot,
Pas[s]ainta tuot cordölly!

Ilg Tuotpus[s]ant a voss ufaunt[s?]
390 Chi’ Ell s ha amo concess
— Ilg vögliat que pom bramar —
Cun vo eir els iste(l)[s]s.

[f. 43b] Quaist tegn rua et suplichia
Da bun cour et cun bramma:
395 Diou völglia dar tuot voss bramar
Tras Jesum Christum. Amen.




Per s cofortar (uavenova) in vossa dolor,
Ha quaist vlü far e s pres(s)entar,
Sco l ha savü, brich sc(h)[o] vess vlü.
400 Pilgliai in bun, da cor chi vain.

Voss (ul) mal servitur.

  1. Vorher gnin gestrichen.