Bref

Da Wikisource.
Vai alla navigazione Vai alla ricerca
romancio

Steffan Gabriel Indice:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, VI.djvu Bref Intestazione 6 agosto 2020 75% Da definire

Forma et Ritus Pleds
Questo testo fa parte della raccolta Rätoromanische chrestomathie
Vol. VI

[p. 16 modifica]

STEFFAN GABRIEL

[Bref.]

(Ineditum nach Ms. Ss.)

[f. 1a] Fadry, Mieu Filg Chiarisschem,

sayast fich salüdo.

Eau havaiva delibero, cun taschair da preteryr las chiartas, chia tü m hest sc(h)ritt l Apryl passô, per diversas causas. Mo l’amur paterna, cun quella chia eau t he intimamaing amo dal büst da tia Mamma ino, im fo müder de parair, perchie sco un bab, chi vezza seys filg crudo in üna ova curainta, scha bain nun ais quasy üngiüna spraunza dal spandrer, schi cuoral via, bregia, clama [a]d ot(r)a[r]s et fo dal tuot, per il sp(r)a[n]drer our da l’ova. Uschea eau, scha bain mias forzas sum memma pi(z)[tsch]nas da liberer te da quaist furibund flüm da superstitiuns, tres el quel tü vainst mno et trat davend, darchio [f. 1b] vœlg eau pruver dal tuot cun susspirs, cun larmas, cun arœfs et exhortatiuns, haviand spraunza, chi Dieu, il bap da tuota misericordia, haviand misericordia de me et d te, vegna alla davous a trer te, sco Moisen, our dal flüm. Ültimamaing quellas tias chiartas, sco chia sun plainas da doctrina et eloquentia, usche vules eau, chia füs[s]en eir plainas da vardet et chiaritet. Ad aquellas dimena, melg chia eau pos, et plü alla cuorta chi s po, vöelg eau rasponder. Il prüm da tuot scrivast, chia duos chios(s)as in mias primas chiartas t hegian cumuanto tiers granda miravaglia.

1. L’üna, chia eau hegia dit, chia Luterus et Calvinus, saian stos zuond nüzaivels alla Baselgia et Republica christiauna.

2. L’otra, chia eau hegia componieu quels duos doctuors cun miraculusa lya. [p. 17 modifica]

Quant al prüm t affadiast cun bgiers pleds da pruver, chie els nun saian stos nüzaivels, ma zuond melnüz [f. 2a] alla Baselgia et Republica. Mo cun chie argumaints! Perchie els hegian curuot la vaira doctrina et ils bums costüms dals Chri(t)stiauns et bütos suot sura. A pruver il prüm mainast no ils puonchs dels Antitrinitaris, dels Tritheiters, chi crayaven Trais deis, da Mincery, da David Georgy et blastemas da Servety. Mo chie vo quaist tiers als fidels famalgs da Dieu? Certamaing â nun s(’h)e conyunscher pü comadamaing Muncerum, David Georg et Servetum cun Luthero et Calvino, co Ebion et Cerinthum cun Petro et Paulo. Mo tü disch: Quels sun gnieus our dalla fuschina da Saxa et da Genevra. Mieu filg, quels schelms nun sun gnieus our da quellas fuschinas, oter co sco Ebion e Cerinthus our dallas fuschinas dals Apostals, suainter que chi disch Johannes: Els sun ieus oura da nus, perchie els nun eiran dals nos, perchie, scha füssan stos dals nos, schi cert chi’ els füs[s]en arostos cun nus, mo à sum ieus our da nuss, acio chia saya cuntschaint, chia tuots nun sum dals nos. Mo sco chia nun segue: Iudas, Alexander [f, 2b], Hymenäus, Ebion, Cerinthus sun crudos our dals Apoastels, dimena la doctrina dels Apoastels ais fôsa, uschea nun segue: Otars sun crudos our dals evangielists tiers la doctrina Jüdeava, oters tiers la Türchias-chia, dimena la dotrina dals evangielists eis fôsa. Nun eis mä üngiün dels Muonchs crudos tiers alla dotrina Türchias-chia? Chi ho asistia al Mahomet â sc(h)river l Alcoran? Nun aise sto Sergiu(r)[s], ün Muonch? Nun hest let in las historgias, chia il papa Honorius eis crudo in el’Heresia dals Monotelets, chia il papa Anastasius hegia favoria als Nestorianers, chia Gregorius il 7 hegia falò in la fe, chia J[o]hannes il 22 saia condanno per l’Heresia et da seis sorbonists et dal Consily da Constantia saia proclamo ün Diavel incarno, chia el papa Marcellinus hegia sacrifichio als Dimunis? Nun eira quel papa, chi, cur al havaiva [f. 3a] da morir, dschaiva, chi’ el uos[s]a gniva a chiater la vardet da trais dumandas, dallas quelas el havaiva in tuotta sia vita dubito: scha las ormas saian immortelas, scha saia infiern, scha saia Dieu? Perchie dimena pera a ti, mieu filg, chia saia da s fer buonder, chia qualchiüns da quels del evangiely dubitan dalla Religiun, chia nt saia da quels, chi gio da quella declinan tar diversas sectas? Perchie t offendast da quaists, et na da tschels? (Calvinus et Luterus nun sun ieus davent dalla Baselgia, spusa da Christi, ma dalla pitauna corruota. Piglia no la Bibgia, conferescha lur dottrina cun la dottrina papäla, et guarda, quel(l)a chi tegna cun ils Prophets et Apoastels, u quela chi saia our de via). Ala davous vainst tar Luterus et Calvinu[s] ad amus[s]er, chia els legian corruot la vaira dottrina. [f. 3b] Davart Luthero disch tü, chia el con la dottrina della ubiquitet hegia [p. 18 modifica] destrüt l’humauna natüra da Christi. Mo chie buonder, mieu filg, scha eir el ho patieu qualchiosa de humaun? Chi so, scha tü nun sest, chia solamaing ils Profets et Apostels, traunter la glieut, nun haun pudieu faller (in la dottrina, perchie in la vita haune fallo eir els). Mo nun sd[r]üyan eir ils papists l’humauna nattüra da Christi, intaunt chia els amuossan, chia quella saia in bgiers lou(e)s? Chier filg, guarda, scha tü nun est orf! In Luthero vezast quaist eruor(s), in ils papists nun il vezast. Tü vulessast fügir cun que pledt „Natürelmaing“. Mo que ho dit Lutherus, chia el’humauna natüra da Christo saia dich in ün löe natürelmaing, mo dapertuot supernatüralmaing, suvainter sia Maiastet. Da Calvino disch tü, chia el hegia amus[s]o, chia dieu saia authur dal mel, u dal pchio, chia el vöglia il mel efficazamaing [f. 4a] (l operand), fatscha il mäl, commanda ils greifs pchios etc. et dimena saia deng da pü grand suplicis co Servetus. Ach, mieu chier Filg, nun sdratscher uschia ils moarts! Quaistas sun 15 düras calumnias dals inimis da Calvini, las quelas tü hest arfschia dals Jesuviters. Quaistas chios(s)as nun ho Calvinus me dit, ne sc(h)ritt. Legia ils lous, â ti cuntschain[t]s in sias Instit[u]t[i]uns. Eau sun zuond sto ofais da üna uschea expres[s]a inyüria, chia tü fest ad ün taunt grand hom. Calvinus amuossa, chia Dieu, tres sia Divina providenttia, nun regge sulamaing las chiosas bunas, ma eir las melas. El dispütta contra quels chi dian, chia las chiosas melas dvaintan da sula nüda (el disch nüda, launguida u laschantiva), permissiun, taunt co scha el, stand a fer sentinella, stes â spatter ils events, chi staun alla sort, amus[s]and, chia Dieu in tuotas chiosas, taunt bunas co melas, hegia il guvern. Mo chia Dieu nun saia authur del pchio, amuossa el avertamaing in [f. 4b] ilg prüm cudasch da sias Institutiuns Cap. 14 sect. 16 etc. Cap. 18 sect. 4. In il 2 cudasch Cap. 4 sect. 2. Tü dist, chia Lutherus et Calvinus hegian amus[s]o, chia l hom vegna jüstifichio tres la sulla fe, chia las operas nun sulamaing nun nüzagian (i)ünguotta, mo eir nouschan. Que dal prüm ais il vaira. L’otere ais üna marscha (e)colomnia dals Jesuiters. Quels dottuors haun amus[s]o, chia üngiüna chiarn pos[s]a gnir jüstifichieda tres sias ægnas ovras, perchie chia üngiün non po in quaista vitta fer quella obedientia, chia la lescha retscherchia. Els haun amussô, chia quê merit da Jesu Christ[i] vegna aplichio tres la sulla fe; els haun amus[s]ò, chia ils pchios vegnen perdunos tres il sulet merit da Christi, et uschea haun els amus[s]o, chia l hom vegna iüstifichio avaunt Dieu tres la sula viva fe in Jesum Christum, que ais: vegna absolvieu dals pchios et tgnia per jüst per il sulet merit da Christi, il quel [f. 5a] nus abranclain tres la sula viva fe, chi operescha tres la Chiaritet, et aplichia[i]ans a nus taunt cun que sulet maun, suvainter chi disch Paulus: Nus concludains, chia [p. 19 modifica] l hom vegna jüstifichio tres la fe sainza il merit dallas ovras. Rom. 3, 28. Ultra da que haun eir els amus[s]o, chia nun saia avuonda tiers il salüt l’absolutiun del pchio, scha nun vain tier[s] la santificatiun et restauratiun a l’imegna da Dieu, suainter quel pled: Sainza la sanctymonia nun vain üngiün a vair Dieu, Hebr. 12, 14. et que tar Joh. Cap. 3, 5, clamand cun Augustino, chia las bunas ovras nun g[i]ayan avaunt ad aquel, chi ho da gnir jüstifichio, mo vegnen zieva quel, chi ais jüstifichio. Aise quaist amus[s]er, chia las bunas ovras nun nüzagien, mo nouschen tiers il salüt? Certamaing, mieu filg, scha tü paissast, chia tres quaista dottrina vegna averta la porta al Atheismo, schi [f. 5b] eist tü tuot oarf, mel(l)a vita, schabain chia tü (d)[t]vessa stuvessast der pardütta da te: Chi vain ad esser quel, chi, udind, chia ils pchios nun ens vegnen pardanos, oter co per causa da la düra mort da Christi, nun des gnir commuanto â gratitudine; chi, sarô quel, chi, udint, chia la mort da Christi ens vain applichieda tres la sula viva et efficace fe, nun des stüdgier dad amus(s)er âquella tres las ovras; chi ais quel, chi, udind, chia la santificatiun nun po gnir separeda dala jüstificatiun nu s dess der fadia da fer bunas ovras?

Tü metas tiers, chia Lutherus et Calvinus hegian amus[s]ô, chia Dieu hegia cumando chiosas impus[s]iblas. Mieu filg, els haun amus[s]ô, chia la lege da Dieu saia steda pos[s]ibla in il stedi della integritet, ma in il stedi da la coruptiun saia impossibla. In il stedi da la gratia u regieneratiun, chia ella saia pos[s]ib(el)la, quant alla perfectiun da las parts, [f. 6a] na quant alla perfectiun dals grands. Chie t amaunchia, vainst tü forza â dir, chia la legge saia possibla in il stedi da la corruptiun, siand chia nus in quel stedi nun s pudains neaunchia impisser üngiün bain, 2 Cor. 3 v. 5. Tü vainst tschert ad arprender, chie els haun amus[s]o, chia la glieud in quaista vita, in il stedi da la gratia, nun poassen perfettamaing cumplir la legge da Dieu (Guarda (n)ün po S. Hieronimum in sieu seguond cudasch contra ils Pelagianers.). Mo nun hest forza let, mieu filg, que chi sto in il 1 dals Raigs Cap. 8, 46: A nun (h)ais hom giüst sur la terra, chi fatscha il bain et nun pechia. Item in ils proverbis Cap. 20, 9: Chi po dir: Eau he purifichio mieu cour, eau sum net da mieu pchio? Et 1 Joh. 1: Scha dschessans, chia nus nun hegians pchio, schi ingianains nus ens svessa, et la vardet nun ais in nus. Perchie vegnen oblio(i)s ils senchs da clamer iminchia di: Parduna ns nos dbits? Certamaing teis Muonchs nun haun bsöeng da quaista oratiun, siand chia els faun eir ovras da pü da que chi sun [f. 6b] culpaunts. Chia lodan pür els lur egna perfectiun et lur merits, sco que Farisêer Luc. 18, eau pü bodt, cun il publichiaun et cun tuots ils senchs, vöelg plaundscher mia imperfectiun et meis manchiamaints infin l ultim zuoch da mia vita, clamand cun Davit: [p. 20 modifica] Nun ir in jüdicy cun tieu famailg, perchie avaunt te nun füs jüst üngiün chi viva. A displescha a ti eir zuond fich il möd, chia quels del evangieli haun druo â promover la dottrina, perchie tü dist, chia nun hegian promovieu quela cun indürer Martoyri, mo cun inferir guer[r]a. Chie dist tü, filg, eist tü quel, chi, sco tü sc(h)rivast, hest vis tuottas las historgias da quaista etedt, chi eist sto taunts ans in la Fraun(z)[tsch]a et nun sest ils martirys da quels dal evangieli in il raginam dalla Fraunza sustgnieus et cunportos, sco eir in Ingaltera, Holanda et (h)otars lous? Chi me ho comovieu qualchiosa in Ingaltera contra la Regina Maria, schabain chia ella, contra la [f. 7a] fe deda, horendamaing persequitaiva quels dal evangielli? Chi ho piglio las armas in la Frauntscha suot Henrico 2°, cur el cun foe et speda ils persequitaiva? Scha zie(u)va, cur quels dalla ch[i]e(is)sa da Guisa paragiaivan la destructiun eir als princips pers[ch]endieus dalla chiesa Reella, quels princips haun piglio sü a deffender se svessa et quels dal evangieli, chi voul arprender? In Holanda quants sün crudelmaing amazos, auns co chia üngiün da quels del evangieli muvainta ün pe? Scha zieva ils prinzipis da Nassau haun piglio sü la protectiun lur et da lur previlegis et da quella pouvra glieutetta contra quellas grimmas b(i)estias d Hispania, (a)chi nun els des luder? Mo di m ün po, mieu filg, in chie möd haun ils papists, ils ans pas[s]os, promovieu lur dottrina in America: cun indür[er] Martiri u cun ils d[r]et[s] [da] guerra? Na cert amus[s]and, mo amazand; na cun maun da santitet, ma cun [f. 7b] horibla crudeltet. Mo teis Jesuiters et M(o)u[o]nchs, chie moed drovan els à promover la dottrina papella? Nun dvainta que jürand contra vita da princips, nun dvainta que murdragiandt crudelmaing lur Raigs, lur signuors, ils undsch(se)ieus dal Segner, chi sun in pe da Dieu, infamand, curtel[l]and u passand tres? Ach infamia! Mo chie Martyris haun ils papists? Legia ün po il cudasch dals martyris papists et vainst a chiater sc(h)rit in quel anumnos Martyrs: Edmundum Campian, Guarnet Oudeom, Johann Javred, Baltassar Gerhard, Jacob Clement et oters hommens execrabels, chi infamamaing haun conspiro incunter ils (Deis) [Raigs], impallo lur mauns cun il saung dals Undschieus dal Segner. Ach, filg, chi so scha tü paissaist, sc[h]rivand chios(s)as usch[e] - absurdas, chia t(i)[ü] poassast fer gnir teis Bab dalla creta papella! [f. 8a.] Ell nun ais usche ignoraunt da las historgias, chi’ el nun sapchia, in chie mœd chie l papa, û Lutherus et Calvinus hegian promovieu lur dottrina.

[f. 54a] Huossa fatsch eau fin, par nun trer memma alla lungia. Que chi reista, mieu filg chiarissem, es[s]endo chia nun ais da fer, sco tü sest, per [p. 21 modifica] las instablas chios(s)as da quaist preschaint muond, mo per l etern salüt, schi t arov eau, suplichiesch cun tuot desideri per las entraglias da Jesu Christi et protest, chia tü vœgliast per l avinir [ts]cherchier zieva la vardet cun pü stüdi et meldra via, co tü non hest fat fina in huossa. Chier fillg, meta davent quels impedimaints, tres ils quels [f. 54b] la vardet soulla gnir impedida et tegnida inavous. Netagia tieu cour dels noschs afets, ils quels ils Jesuiters t haun instil[l]o contra noass Duttuors. Metta gio la vauna presumptiun da tias foarzas. Nun tribuir mema a tia scientia et eloquentia. Metta sur üna vart que preiüdicy et snestra (informatiun) persvasiun et stima del papa et cardinals, chi’ els nun poassen faller. Ad ho fallo Salomon, il pü sabi da tuots ils mortels, ad ho fallo Adam in il paravis, ad haun fallo ils Aungiels in (c)[tsch]el: perchie voust dimena tü meter sü quaists il fundamaint da tia fe? Eau t arov, nun crair a (nosch) foss radschunamaints o fablas, calumnias et blesams, cun quels noassa Dottrina et nos Dottuors vegnen inpalos inyüstamaing. [Ts]cherchia la vardet cun tuota diligientia. Arova arzaintamaing a Dieu tres Jesu[s] Christus, chi’ el, tres sia spiert, vœglia illümner tieu intalet. Cun stüdi et diligientîa legia et ponderescha la S. scritüra. [f. 55a] Legia las scritüras dels paters velgs, chi nun saien corruottas. Jls cudaschs dals noas guarda tvessa. Mo huondra Dieu cun tuotta tema da Dieu, stima la vardet pü co tuottas dignitets da quaist muond. Scha tü vezast dich üna brinzla da la vardet, schi nun sarer ils öelgs: nun ster scunter al spiert seinch. O filg, scha tü fest quaistas chiosass cun deligientia et sincermaing, schi nun dubit eau brichia, chia que Bab celestiel nun vegna, tres sieu spiert, ad avrir teis œels a vair la dalettaivlis[s]ima l[g]ü(x)[sch] da la vardet. Et certamaing chia üngiüna chiosa nun pudes esser a mi pü chiära suot il sulailg in quaista mia cunturbleda velgdüna. Mieu filg, in quaist cuorz da mia vita sun iscuntredas a mi(e), tres la paterna providentia da Dieu, intraunter bgierras benedictiuns da Dieu, eir bgierras äschezzas et dolorusas chiosas. Imparo, intaunter tuotas mias fadias, nun eis sto ünguotta pü esch, ünguotta pü dolorus, co que chia tü eist crudo gio. Ach, quant dolorus, quant amar, quant[a] tristezza a stuvair udir, [f. 55b] chia mieu filg Fadrich, chi eira a mi löntsch, löntsch il pü du[t]sch et deletaivel, metta il fundamaint da sia fe sün traditiuns humaunas; chia mieu Fadrich clama in agiüd creiatüras; chia mieu filg fatscha reverentia allas imegnas d lain et d peidra; chia mieu filg Fadri meta la spraunza da sieu salüt sün il merit da sias ovras, sün ils merits dals senchss, sün las messas et indulgientias papellas; chia Mieu Fadrich craia, chia l (b)[p]papa, chi eis ün hom mortel et pchieder, h(i)egia pus[s]aunza da metter in (c)[tsch]el chichi’ el voul, et da bütter in inffern chichi’ el voul; chia mieu Fadrich craia, chia üna cruosta saia Christus, [p. 22 modifica] huondra quella (h)ibleda tres Lat(i)ria u servezi, chi tuochia a Dieu sulet; chia mieu filg Fadrich defenda tauntas horendas eruors dals papists cun taunt stüdi, cun taunt grand zelli et brama; chia mieu Chiarissem et pü du[ts]chissem filg saia in usche zuond grand prievel dal salüt da sia orma! Ach, ach, perchie t he eau gienuieu, schi perchie he eau do [f. 56a] la nuorza aint a maun als lufs! Chie dess eau me fer, in chie mœd des eau mollifichier quaista mia greiva dolur da mieu cour! Eau vœgl, cun il patriarch Davit, sdramer, na mia vestimainta, mo mieu cour; eau vœlg meter ün sach in tuorn mieu flaung et vœlg plaundscher per amur da mieu filg bgiers dis, ils dis da mia vita infin in la sepultüra, perchie la mella bestia, la bestia chi vain sü dal abys, m il ho travundieu, avaunt meis œlgs ho ella travundieu mieu filg. Eau vœlg plaundscher cun Davit mieu filg Fadrich. Filg mieu Fadrich, filg mieu, o vules Dieu, chia, aunz co at trameter tar quaists surmnedars, füs[s]ans stos morts eau et tü!

Eau vœlg cun arzainta oratiun, cun tuot mia cour et hümbla devotiun salüder, hundrer et adurer te, o misericurgiaivel Dieu, chi hest, aunz [f. 56b] co huossa, promis al Bab da tuots fidels: „Eau vœlg esser tieu Dieu et Dieu da tia sem“, chia tü vœgliast inzacura havair misericordia da mieu filg. Ach, chier Segner, nun t schmanchier d ell in eternum, nun il bütter davend da tia facce! Convertescha l tiers te, sco Abraham our d Ur dels Caldeers, sco Manasses, et sco tü hest convertieu Paulum. Pü bgier nun pôs eau metter tiers per la granda dolur. Sto saun, mieu filg, Mieu filg!

Deda in il mais de 7bris anno 1610.

Teis Bap, per tia

Caus(s)a sur mœd plain d dulur,

J. à Salys.

f. 45b      Davard la superfgia.

(Ineditum nach Ms. Sal. vgl. I. p. 44.)

Bgierras figlias ho Sathan,

Voul quellas maridær:
Per chi’ ellas fig creschainten
Sieu reginam zuond chier:
5Manzoegnia et avriauntza,
Superfgia, ambitiun,
Varitzchia, sc(h)uvidauntza
Affuan 1) tuottes l’hom.
Superfgia ais la plü bella,

10La tira bgiers sülg sieu.
________

1) Cf. I. p. 44, 8.

[p. 23 modifica]

Nun t inamurer sün quella,

U tü gritaintest Dieu:
Dieu voul vair bandusezza,
Voul quella fich uzer;
15Voul mæl alla grandezza,
Voul quella fich schbas[s]er.

Supearfgia ais fich survæda,

La do à bgiers ad à crair;
                 f. 46a   La voul esser iffitæda,
20La cuosta grand daner.

Scha tü vainst quella à prender,
Schi spendast teis daners,
Ta chiesa pros et ærs
Tü vainst eir bod à vender.

25Supearfgia ais fich dandetta,
La schbütta bain scodün;
La do à tuotts la letta,
Nun s cuvain cun ungiün:
Ell’ais dick ella bella,
30Voul tuot manadscher,
Ungiün suffrir schper ella,
Scodün suott se trapler.

Supearfgia ais noscha tuotta,
Marusa dalg infidel;
35Nun do da Dieu unguotta,
La schbütta eir lg fidel.
Udir nun voul la brichia
Davart sia nuschdædt,
La voul zuglier la buoichia

40Perfing alla vardæt.

f. 46b   Perchie eist tü s-chiatscho,
Nebucadanasor,

Ils gôdts sett ans eir sto,
S-chi’ ün bouf lo gieu tieu cour?
45Supearfgia m ho survo,
E m ho s-chiatscha cun znur;
Mieu cour da dieu schvio,

Chi’ eau nu lg he do l’hunur.
[p. 24 modifica]
Co hest vulieu s-chiatscher,

50O Absolon survo!
Teis Bab vulieu matzær,
Sias mugliers schfurzo?
Supearfgia dalg cour mieu
M ho zuond hagieu surmno,
55Me vi d ün boes-[c]h pandieu,

S(ch)[g]rischusamaing mazo.

f. 47a   Herodes, grand Tyrran,
D ün Aungiel ais plajo,

Cun granda tuorp e dan
60Dals vearms arusgiglio.
Superfgia fo fær guerras,
Fo spander saung lg hom,
Ruvina glieud et terras
Cun dan bain da scodün.

65Ô Adam, et tü Eva,
Perchie mæ vais mangio
Dalg frütt chi' la zearp s schpur(g)[dsch]aiva,
Sur tuotts la moart eir mno?
La mema grandaschia
70Ns ho mno in que taping,
Ns ho fatt faler la via

Cun dan bain da scodün.

f. 47b   Perchie hest tü s-chiatscho,
O Buntadaivel Dieu,

75Bgier Aungiels cundanno,
E saimper schmaladieu?
La lur memma grandezza,
Ls ho hagieu surmno,
Chi' els haun pears la mia grazchia:
80O tü schmaladieu pchio!

Supearfgia, grandaschia,
Tü figlia dalg mel spiert,
Tuorna aint in chiesa tia,
Aint ilg infiern melchiüert.
85Cun vaira bandusezza

Voelg eau mieu Dieu hundrer,
[p. 25 modifica]
Schi vain el træs sa grazchia
In Tschel am ad uzer.
Amen.

f. 48a Davard il Pitanoeng.

(Ineditum nach Ms. Sal. vgl. I. p. 45.)

Fügi lg pitanœng:

Ell ais ün grand, greif pchio;
Fügi aquel brudgiœng:
Dieu ho quel scumando,
5Dieu ho quel scumando palg vair,
Et scritt in tævlas d crap;
Dieu chiastitæt voul vair.

Quels chi rumpen lg alaig,
Dessen gnir amazzos,
10Ne d Sgnuors ne d Araigs
Sur tearra cumpurtos.
Qaist ais lg cumandamaint da Dieu,
Vain zuond mæl guardo oura,
Quaist pchio Cumoen ais gnieu.

15Scha tü est renaschieu,
Parchiüra baing tieu chiüerp,

La chiesa da tieu Dieu,
                 f. 48b  Ün taimpel dalg Sænch Spiert.
Vulest quel impaler

20Cun lg brudi Pitanoeng,
Lg Sainch Spiert da te s-chiatscher?

Nun t metter mæ in znur
Tiers pitschens, et eir grands,
Nun t metter in dulur
25Ta duonna et teis infaunts.
Tain quint da tia sandet,
Nun t cumprer malatias.
Ô granda zuont nardæt!
Per ün sche cuort dalett

30Voust tü in infiern cruder?
[p. 26 modifica]
Nun hest tieu intallet,

Voust te dal tschêl priver?
Ls pitaners stoeglian bain prir,
Dieu disch que cleramaing,

35Quel chi nun po mintir.

f. 49a   Co hæst pears ta vintüra,
Ô David, hom da Dieu,

Et aint in schwintüra
Cun teis infaun[t]s crudo?
40Eau he mieu Dieu zuond gritanto,
Eau he ruott lg alaig,
O tü schmaladieu pchio.
 
Co hest pears ta fermezza,
O Samson fich ludo,
45Crudo aint in tristezza,
Piglio, lio, survo?
Eau sun crudo da te,
O Dieu, in pitanoeng,
O vêe, pouver mê, me!

50Co eist gnieu chiüso,
Joseph, tü benedieu,
Aint in praschun saro
Duos ans alò giaschieu?
Eau he vulieu irer
55Bgier aunz mia Patruna,

Co pitanoeng druer.

f. 49b   Süsanna, tü bieda,
Co eist in taunta znur,

Alla moart santinzchieda,
60Tü degna da tuott' hunur?
Aunz vulaiva eau murir,
Co sgunder quels velgs,
Mieu hom et Dieu tradir.

Pitanoeng mælmuond,
65O tü sgrischus, mæl pchio!
Quaunts mæ hest tü dalg muond
Aint in infiern chiatscho!

Da quel Dieu ns voeglia parchiürer,
[p. 27 modifica]
Træs sieu sænchischem Spiert,
70In sia chiüra ns tegner. Amen.



f. 50a           Davard l’Avriaunza.

(Ineditum nach Ms. Sal. vgl. I. p. 47.)

Da l' avriaunza dest fügir,

Taunt co dad üna stria:
Dall Avriaunza dest guinchir,
Guinchir dall' hustaria.

5Scha quella po te cumpigliær,
O pouvra creatüra!
Schi vain la zuond à t invuler
Ta roba et ta vintüra.

La vain à t prender teis daners,
10Perfing tia sandæt,
La vain à t prender pros et ærs,
A t mnær in puartæd.

Ta Signur' Av[r]iaunza vain
Te zuond à (t') [t](a)[ö]s-chianter,
15Da di t fær gnir alg main,

Et bod te schiranter.

f. 50b   Tia muglier et teis infaunts
Vain ella à fær cruder

In granda fam et privels grands,
20Fær yr aquels ad aruer.

Tü vainst à pearder tieu bun nom,
Tuott vain da te à rir;
Tuott vain à dir: mire tschel hom!
Mire chi' el nun so yr!

25Scodün sün te vain a mussær:
Guarde tschell grand maglieder!
Eir ls infaunts tuotts à clamer:
Guarde tschell grand baveder!

À pearder vainst tieu intallet,

30Scha tü hest surbavieu,
[p. 28 modifica]
Nun vainst à fær unguotta indrett,
A fær s-chi' ün imatieu.

f. 51a   Ta Signur’Avriaunza
Te poig à poig à mner

35In tuott travailg, fadia (l)[v]aing
Et in infiern chiatscher,

Tü vainst zuond trid à schfaratscher,
Saglir, giuver, bragir,
Tü vainst à fender et taglier,
40Blastmær, et schmaladir.

O Loth, co eist usche crudo,
Et fatt usche grand pchio?
Plain d vin, fich aiver sun eau sto,
Lg vin ho me survo.

45O Holofernes, grand sudo,
Co t ho matzo Iuditta?
Lg vin m ho gieu drumanto,

Chi' eau he lo pears la vitta.

f. 51b   O Amon, tü bain zaintza hunur,
50Chi t ho our d tschel saro?

Eau sun sto pr[a]ins, et cun dulur
Sun moart in que grand pchio.

Lg armaint so baiver et maglier,
Suainter sa natüra,
55E tü nun sæst, ne t vous[t] artrer;
Tü pouvra creatüra.

O zuond greif pchio et eir nuschdæt,
Chi ais quell' avriaunza!
Dieu ns vœglia, træs sa buntædt,

60(H)ustær da sa pussaunza! Amen.



f. 53b           Davar[t] l’Avaritzchia.

(Ineditum nach Ms. Sal. vgl. I. p. 47.)

Üna tenda Sathan ho pino,

Cun quella bgierra glieud piglio:

Quel' ais bain l' avaritia.
[p. 29 modifica]
Da quella tenda dest fügir,

5Da quella tenda dest guinchir,
Atscho chi' ella nun t pizchia.

Scha Satan vain te à pigliær,
Bain bôd stoust Dieu banduner,
A Mamona servir;
10A Mamona stoust fær hunur,
Et ubedir quel grand Signur,

Lg vair Dieu usche tradir.

f. 54a   La roba stoust tü fich amær,
Sün quella tuott tieu cour schantær;

15Schantær tia fidaunza,
Schantær tieu cour sün pros et ærs,
Schantær tieu cour sün teis danærs:
O schmaladida spraunza!

Ad arder vain tieu cour s-chi' ün foe,
20E mæ nun vair drett pôs ne loe,
Stær saimper cun pisser.
Tü me nun t vainst à t cuntanter,
Pür plü, pür plü vainst à gragier,
Ò mel bio master!

25Grand Alexander vett lg muond,
Cun or, argient, thesori zuond:
Sieu cour pür plü ardaiva;
Spandaiva larmas cun dulur,
Chi' el dick d ün muond füss ün signur:

30La said mæ nun stizaiva!

f. 54b   Suott quella tenda baing palg vair
Zuond bgier astent tü stoust havair,

Dulur et eir fadia,
Bgier lavurer et poig durmir,
35Bgier rampurgner et poig rir:
O granda Tyrania!

Sathan vain eir te à surver,
Nun vainst ungiün à schinagiær.
Tuott vain da te à dir;

40O grand Tyran d ün Christiaun!
[p. 30 modifica]
O grand ramver, ò pouver chiaun!

Tuott vain a t schmaladir.

Træs quella Sathan vain à t mnær,
In ôtter pchios à t fær cruder,
45Cruder aint in iffiern:
Tü stoust ta roba banduner,
Tü stoust davent da quaist muond trer,

S-chi' ün nüd et pouver vearm.

f. 55a   O Judas, co hæst tü, tradieu
50Christum, lg etearn filg da Dieu?

Lg ar[g]ient quel t ho surmno,
Tü eist dvanto ün Traditur:
O pouver te, ò chie sgrischur!
O tü schmaladieu pchio!

55Mu chie füsse, tü pouver infaunt,
Sch’tü ve(i)st surfgnieu bain aunchia taunt
Co lg muond, cun t’avarizchia
. . stoust murir, tuott bandunær
Et in infiern saimpermæ stær.

60Dieus ns (h)oasta d tel malizchia! Amen.