Plaunts

Da Wikisource.
Sacra Predgia Üna chianzun mundauna bella
Questo testo fa parte della raccolta Rätoromanische chrestomathie
Vol. VII
[p. 302 modifica]
[p. 14] CONDOLENTIA

Supra la beata mort

dal

Mlto. Illre. Sgr. CANCELLIER

JOHAN MARNIA.

f. m.

S’ po cantar in la sequente lugubre melodia, tenor eir appara in Psalterio Buchanani supra Psalm 23.

1. Grands duns il Senger dâ, Suvent per sia buntâ
Seis plæd & libertâ. A chi ch’ell teng’amâ
Eir homens scorts & prus, Cuslger, Regents bandus
Reals sincers & valarus?
2. Mo cura seis grands duns, Da pövels brichia buns
Solan gnir surduvrats, Fa Dieu contr’ils ingrats
Eir la vandetta sia, In ira pilgiand via
Ls Cuslgers, Regents cun sia jüstia.
3. A nuo ha Dieu dunâ, Seis plæd & libertâ
Cuslgers & Regents, Sco nuo h’ vain tgnü suvent
Mo nuo h’ vain pauc stimâ, Seis plæd & libertâ
O grand’& trid’impietâ!
4. Che spretsch dal plæd da Deis, à auters blers duns seis
Che prapgias haun pultruns, Et che disuniuns
Settâ & ruinâ, Saisvess & plüs zertâ
Al’ir’ilg Senger moventâ.
[p. 15] 5....... Sco Dieu ha imnatschâ, Tras ilg Prophet d’ vardâ
Da tour per quai davent, Ls Cuslgers & Regents
Quai huossa stovain vair, Cun grand noss displaschair
Ch’ans’ ruts davent sun plüs pe’ lvair,
6. Quai planscher nuo pudain, N’il cas chia nuo vezain
Dal noss Sgr. Cancellier, Johan Marnia syncêr
’L qual eira cun honur, Deng eir da tuot’amur
Un vair real & sincer cor.
7. Eug num’ völg præsümar, Quia da requintar
Seis bun deportamaint, Qui & dalönsch contschaint,
Quai fuoss üna lavur, Sco al Solai splendur
Vlair dar è l’ far plü pur.
8. Mo es da s’ miravlgiar, Co blers l’aun vlgü trattar,
Co l’haun persequitâ, Cun grand’impietâ

[p. 303 modifica]

Sün vita, rab’honur, O tuorp, chia cun stupur!
S’ha viss cun granda eir dolur!
9. Quai ha’ l tuot comportâ Patiaint eir perdunâ
Vandetta ma cerchiâ, Mo bain per els orâ
Sia spranza tuot tschantond, Sü’ l Senger tuot pussant,
Patiaint da quel saimper s’ fidand.
10. Cur’ell in chiasa sia, Temand plü tirania,
D’alchüns seis inimis, Als quals l’eira mal viss,
Disgratia per schivir, In Ftan & Trasp dad’ir
S’ lascher d’amis cuslgiâ redür.
11. Co qua s’hal deportâ, Völg tgnair impâ quintâ
Da d’el fuo gia vüschâ, Ch’eug gniss pro el clamâ
Siand eug prompt rivâ, Pro ell, ilg ha chiattâ
Patiaint in sia infirmitâ.
12. L’eira pro bun savair, Cun pauc tschantschar pudair
Mo bain pudair chiapir, quai ch’eug l’ pudaiva dir,
Et tuot pudair zuond bain incler.
13. Sia lengua moventand, Seis ölgs & cor uzand
Pro Dieu devotamaing, Perseverantamaing
[p. 16].... Cur’eug l’ mateiv’avant, Cu’ l plæd da Dieu pussant : | :
Steiv’ell attent, sco baiver aint.
14. La nott passad’avant, Sco qua udir quintand
H’ veiv’ell amuo tschantschâ, Continamaing urâ : | :
Et sco Sanct Stephn’& Christ roguâ.
15. Chia Dieu dess perdunar, Et brichia inquintar
A chi l’ha contrafatt, Cun plæds & eir cun fats : | :
Mo tuot als h’ vair zuond perdunats.
16. Trais dits & nots eug fuo, Pro ell al clamar pro
Confort dal plæd da Deis, Ch’ell metteiv’in l’ cor seis : | :
Ilg qual legreiv’eir ilg cor meis.
17. Usche bain præparâ, Dal muond pilget cumgiâ
Et cun pauca fadia, La prusa orma sia : | :
Render à Dieu s’ durmenzand via
18. O væh nuo h’ vain pechiâ, Chia Dieu ha cupichià
La Cruna dad’honur, Chi deiv’à blers splendur, : | :
Per quai l’ planschain nuo cun dolur.
19. Mo l’es in cêll tut sü, Ingio’ l non mora plü
Schi’ n cêll es ell id aint. Ingo l’es splenduraint : | :
Plü co las lgûms dal firmamaint.
20. Vival in cêll beat, In tuot’æternitat,

[p. 304 modifica]

Confort’ô Deis ils seis, Et retschals cu’ l Spiert teis : | :
Eir à noss nüz, quai fa ô Deis!
21. Seis Filgs fa imitar, Virtüts da lur Bap chiar
Chia l’ cuost à ls far stüdgiar, Ch’l ha miss & sü ils trar :|:
Ad els & plüs poss’allegrar.
22. Conforta sia Mulgêr, Perche seis Chiandalêr
Ilg qual la deiva lgüm, Es stüz ch’huoss’in suldüm : | :
Sto viver in la sia veldüm.
23. Sia Filg’& Schender chiar, Vœlgias eir confortar
Senger auda’ ns gugent, Et dans eir buns Regents : | :
In pê da quest t’hasch tut davent.
24. Manteng’ô Deis teis plæd, Ostans da mall & læd
[p. 17].... Eir nossa libertat, Cun pasch pietat
Et à la an fa beats.

VIVant MarnIæ ConCorDes FaVste VIrentes.

Usche attest & condol cun debita vardat & amur vers meis

Sgr. benefactur & def(n)[u]nct Paraint, Ego Joh. Martinus.

S’ po cantar sco la blachia mort, oder Æternitat, æternitat &c.

1. CHe s’ha chiatschats, Commoventats,
Signuors Marnias pür huossa,
Da s’ recordar, Da s’impisar,
Sün voss Bap ch’in la fossa,
2. Es via spassi, Chi non s’ po plü,
Sia oss’ora discerner,
Da seis cumpong, Ch’in quel ligom,
In terra cun el dorma.
3. Passan ott ons, Cun læd & plond,
Ch’ vo’ l h’ vevat via cridae;
Schi cun dolor, Da tot voss cor,
’L h’ vevat indret guavdae.
4. Cu’ l temp il læd, Dolor per cert,
Qui sola vie passare,
Danöv scha’ l cor. Plü cun dolor,
Da Deis non vain plagiae.
5. Deis renovâ, Voss læd quel hà,
[p. 18].... Cur el tras sia vœlgia,
’Na zarta fluor, Ch’eir als voss cors,
Ha tut in cêll pro elle.

[p. 305 modifica]

6. Eug non h’ vess cret, Chia tant grand læd
Sur vo fuoss stat rivae,
Sgr. Compar svess, Sch’eug viss non h’ vess.
Stuvond cun vo larmare.
7. Cur chia tant dürs, Gniven suspirs,
Accompagnats cun larmas,
Donna Cumar, Dal fond d’ voss cor,
Schi faivna prusas ormas,
8. Cun vo larmar, Cun vo cridar,
Per quel voss chiar infante,
Il qual ’sche cuort, Deis tras la mort,
Da vo h’ vet tut davente:
9. Mo voss larmar, Voss suspirar,
Laschai pür via passare,
Siand chia el, Es huoss’in cèl,
’Ngio gnivet à’ l chiattare.
10. Quel voss grand læd, Ha vo per cert,
Darcheu manà’ n memoria,
Il voss Bap chiar, Sgr. Cancellèr,
Chi es tras grazg’in gloria.
11. S’h’ vai impissats, Chia manchantâ,
Ha jet vo ant co huossa,
Da far stampâr, Per conservar,
Seis nom à confort vosse,
12. Quel bel Sermon, Da quel doct hom,
[p. 19].... Fat in sia Sepultüra,
Tras il qual cert, Chia voss grand læd
Lamgiâ fuo baut süsura.
13. El bler spargniâ, Bler trafficâ,
Ha t’ gnü in sia vitta,
Sco tots chi’ l han, Cognoschü bain,
Da quai pon dar perdütta,
14. ’Na facultâ, Ha’ l tgnü spargniâ,
’Usche per’ l vaira gronda
Chia à blers cuosts, Jüsts & in jüsts,
Ha el podü confonder.
15. Ad ün aut grat, Da dignitat,
El era eir rivae,
Na’ n Scuol solùm, Mo’ n tschels commüns,
D’intuorn, ch’el comandava.

[p. 306 modifica]

16. Co semper mâ, El s’ deportâ,
Infinna la sia fine,
Sea cun orar, U s’ præparar,
Ha scrit Sr. Jon Martine.
17. Eir in Tarasp, Ad el fuo fatt,
Dal bain & grand’honore
’N sia malatia, In alvar via,
Seis corp cun far sonare,
18. Tots ils lur Saings, Fin chia davent,
Dalönschel fuo purtae,
Il compagnand, Eir blers planschand,
Turnen’els l’hur’à chiae.
19. Da Scuol sü blers, Eir cun grand læd,
[p. 20].... Cridaven sasamange,
Spirituals, Et Seculars,
Fin’in sia chia rivande.
20. Un bacun dür, Fuo quel bain sgür,
A sia chiara consorte,
A’ l vair plagiâ, Giond our d’ sia chià,
Et turnond huossa morte.
21. Faiva dolor, Stovair audir,
Tots planscher & cridare,
Mo’ ls plæds prodür, Podair, ne’ ls dir,
Dimpersai gio’ ls magliare.
22. Pür l’oter dy, Fuo’ l sepuli,
Cun læd & spessas larmas,
Accompagnià, D’ na quantità,
Per tot nan pro fich granda.
23. ’Sche fuo la fin, Da quel grand hom.
Dal Signur Cancelliere,
Sabi prudent, Löng stat Regent,
’L Signur Johann Marnia.
24. Schi gio da d’el, No tots ingual,
Piglain per noss avise,
Sü’ l mond s’ laschar, Che sea s’ dfidar
Da glieut & da d’Amise.
25. Sü’ l mond s’ laschar, Es s’ingianar,
Sün quel chi s’ lascha falla,
Chi craj’ amiss, Fals & cattivs,
Quell fall’, ach falla, falla.

[p. 307 modifica]

26. Sün Dieu s’ laschar, quel sul amar,
[p. 21].... Tschantond sün el sia spranza,
Non s’ chiattarà, Ma ingiannà,
Sch’el spetta cun fidanza.
27. Dieu s’ha dottats, Et exaltats,
Darcheu Signuors Marnias.
A grand honor, Ad alta flur,
Cun rab’& auter plüe.
28. Schi seat containts, Reeognoschaints,
Ad el dand sul l’honore,
In pietat; Et hûmiltat,
Servind ad el dacore.
29. Siand pustüt, Chi s’es ingüt,
Zond ün greiv Saramainte,
D’esser Mastrals, In Criminal,
Da tots quatter Commünse:
30. Schi guardai bain, Chia vo il prüm,
Jüst tegnet la bilance,
Ch’in voss spartir, In voss morir,
Da vossa vart non manca.
31. Perche’ n quint grand, A Dieu pussant,
No tots per cert st’ain render,
Da tots noss fats, Sco eir dals plæds
Or d’ bocca chi parschenden.
32. Pro quell’honor, Da tot meis cor,
S’ völg giavüschar vantüra,
Chia cun sandat, Et æquitat.
Posset indret complire.
33. Chia t’ gnair ranschun, Posset al bun,
[p. 22].... ’L mal ora ragischare,
Chia tots ils pruss, Et ils manglus,
D’quai s’ possen allegrare.
34. Chia vo’ n honor, ’Ls Commüns in flur,
’Sche vegnen conservatse,
Chia Deis il laud, In cêll sü aut,
Haj’ in æternitate.
35. Quai vaira Deis, Cul agüt teis,
Via tots völgias tü fare,

[p. 308 modifica]

Chia no in cêll, Cun tots fidels,
Saimper t’ possen ludare.

In seng d’honor & d’amor, ha saimplamaing tschantà.

     Conradin Riola, Serviaint da J. X.

          in la Baselgia da Sent.


I.
CUr Gustav Adolph Svedais
Quel Rai fich da valgia,
Combattond cun ls Todaischs,
Fo mort in batalgia;
Ven sün sia Sepultüra
Scrit. Eug resüstarà.
Et spær sia Armadüra,
Un Leun schmaliâ.

II.
Et quest es dvantâ vaira,
In quai ch’ sia tapferdâ
Ha consecrâ sia Fama
A l’imortaltat
Seis nom & gronda stima
Davo seis corp fo mort,
Fo viv, s’ florind adüna
Als seis per grond cuffort.

III.
In tal möd resüst’hossa
Il noss Signur Marnia
Chia seis corp in la fossa
Quant’ons ha manâ via,
Quel, cur el cun mer fuergia
[p. 23] Gniva persequitâ,
L’ha Dieu tut sü in gluergia
Di’ ls inimis spendrà.

IV.
Quants ch’il persequitevan
Sun hossa cupichiats,
Et quels chi’ l s’ drüar leivan
Dafatta rovinats,

Mo’ ls seis Deis benedescha
’Ls da tant bön è bain,
Sia fam’eir triumphescha
Ingio ch’ les stat contschaint.

V.
Quai chi s’ disch davart Mose,
Chia il seis Molimaint
Rasond odur d’ Viole
A certs s’haj fat contschaint,
Quai völg eug dir plü vaira
Ch’il nom da noss Barmör,
Odur da plü plaschaivla
Co sia Viol’ò rösa.

VI.
El eir’à sia chiasada
Corun’è fittamaint,
Et tot seis Parantada
Legreiv’el grondamaing,
Qual es eir chi nun sapchia?
Co ch’el cun tant’ardur,
Noss Comün our d’ travalgia
Ha vlgü mantgnair in flur.

VII.
A seis Amiss el eira
Un prompt & bun friun,
Ils chialchiads defendeiv’ l
Fond dal bain à scodün,
Patientia singolara
Ha’ l saimper demonstrà,
Una virtüt zond rara
In tant’adversitat.

[p. 309 modifica]


VIII.
Mo hoss’el our d’ tristeza
Dafatt’es liberà,
Et giada spür’algrezchia
Pro Dieu saimper beà.
El il noss Senger fetscha
Dalönsch da vossa chia
Passar davent tristeza
Et contrarietat.

IX.
A voss Deis hajat chüra
D’il servir da contin,
Et el s’ drarà ventüra
Ne gnarat in tapin.
Voss fats el prosperescha!
Fin ch’el s’ pilgia sü’ n at,
Ingio’ l bön ma finescha
In tot’æternitat.


[p. 24] Chianzun da cufort als Padernuors, Componüda supra la mort da lur chiar Filg

JOHAN MARINA. f. m.

Sepuli cun grond læd in Scuol, Anno 1721, die 30. Octobris.


1. BE sco ünna bella rösa
La Regina da las fluors,
L’hortulan bain fich allegra
Con las sias nöblas oduors,
Quella sporscha nan sia fölgia
Da colur, Sco’ l purpur
Per contantar la sia völgia.
2. Ma cur ch’ün ventet contrada
Oder ils razs d’il Solai,
Ant ch’ la saira sia rivada
Chi la fin maina cun sai,
Be chia quell’il plü s’ florescha,
Fa schmorir Via schvanir
Ach che dolur quai causescha.
3. Usche s’ha Deis buntadaivel
Vossa chias’incorunâ,
Cun tant bön ch’ vo ma bramaivet
Blera rab’honuors dunâ,
Cunter tots sforzs d’inimis
Ha’ l fermâ Vossa chia,
Chia quels restan tots s’ marits.
4. Ma’ l pustüt in vossa chiasa
Sco n’ün Zardin florisant.
Hveiv il man da Dieu m’ plantada
[p. 25].... Una rösa trapassant,

[p. 310 modifica]

Quell voss Filg da Dieu donâ,
Chia tants duns Blers è buns,
Trapasseivan sia ætat.
5. Sia memoria & ingeni
Eiran fich da s’ müravgliar,
Chia à voss Deis per tal premi
H’ veivat bain dad ingrazchiar.
El porteiva via d’el clèr,
Sco il Nom Cert il pom
D’il velg Signur Cancelêr.
6. Quest ün Filg da gronda spranza
Eir à vo seis Genituors,
Una fluor in sia Fradglanza,
Et algrezchia da Voss cors,
Quel chi totta magunia
Passanteiv’E s’ legreiva
Deck cun la præsentia sia
7. Hossa chia la nöbla fluor
Deiva splendurir il bain,
Et rasar via sia odur
A la lgüm d’il cler Solai,
Qua dess ün crudel ventet
Cupichiar Gio büttar
Quai chi eir’il voss dalet.
8. Cert eug crai chia doloruss
Quella plagia sa sarâ,
Vair voss Filg tant allegrus
Gnir dindet da vo sdrapâ,
Davo dus dits d’ malatia
Gnir purtâ Our da chiâ
In la terr’à smarschir via.
9. Cert il cor quel s’inpucgnescha
[p. 26].... Et ils voss öls larmaran,
A s’impissar co’ l finescha
In voss bratsch seis cuors mundan,
El ’sche juven recomanda
Seis duos Frars. Ad’el chiars
A la chüra da Dieu gronda.
10. Co ch’el rova chia Dieu s’ völgia
Perchürar & benedir,

[p. 311 modifica]

Et festina cun travalgia
In sia vaira chias’ad’ir,
Per mangiar qua la sia noza,
Qual tot dschond, Et chiantond
Cun dolur va in la fossa.
11. Ma pür nan considerai
Na vanitat da Pajans,
La dolur tot passantai
Sco chi desch’à Christians,
S’eira voss Filg allegraivel.
Ach quant bell Es eir quel
In ils öls da Dieu plaschaivel.
12. Oder forsa non savaivet
Co chia Dieu quels l’am’il plü,
Our d’il mond tant ingianaivel
Fich festin’à tor in sü?
El transporta d’ils pechiaders,
Chia malitia Nun dazipa
Las lur ormas ad’el chiaras.
13. H’ vesset gient plü löng qui viue
Questa rösa bain s’ florind!
Ach cuvil ch’il Paradise
Sia seis lö da pass contin
Ingio ch’el sch’üna manzina
Implantâ Allegrâ
[p. 27] Vain da seis Deis zainza finne.
14. Scha sco Orpheus vo podesset
Tornentar in vitt’il mort,
Eug non crai chia vo ma lessat
L’ tor davent da tant cufort,
Manar our da tant’algrezchia,
Qual’el giada Fich beada
El’ chiargiar danöf tristeza.
15. O schi stimai pür beada
Tanta sort da voss Filg chiar,
Ch’el tot liber da contrada
Viv’in tot’æternitat,
Spær la fatscha da noss Deis,
Be sco’ ls Angels Sperts sco flamas
Leds chi predgian il lad seis.

[p. 312 modifica]

16. L’ha Dieu pro temp tut davent
Our d’il mond da larmas plain,
Per ch’el ætern our d’ badent
Sül munt Sion stetta bain,
Mo schi vo sco Abrahame,
Offeri Quai & plü
Per chia Dieu eir saimper s’ama.
17. Nu’ l cerchai cuntot aquia
Tanter ca lgieut da quest mond,
Ma sco Joseph & Maria
In Hierusalem cerchiond,
Qua pro el da gnir bramai,
Dieu amond Indret fond,
L’hur’il gniv’in cell al vair.
18. Christe Princip da la vitta
Tü sul Deis d’il vair cufort,
Quel chi plajas ò medschina
Et allegrans in la mort,
Ve ò ve Spendrader ferm,
Auda tant Suspirants
Mainans in il pas ætern.

Usche testifichia sia condolentia & sincer affect
Nuot da Porta Minister d’il plæd da
Dieu in Scuol.