Fuormas Liturgicas

Da Wikisource.
romancio

1911 Indice:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, IV.djvu cristianesimo Fuormas Liturgicas Intestazione 27 giugno 2020 75% Da definire

Vn Priedi Duas Biallas Canzuns
Questo testo fa parte della raccolta Rätoromanische chrestomathie
Vol. IV

[p. 353 modifica]

[FUORMAS LITURGICAS.]

(Ineditum nach Ms. Flr.)

Formula diebus dominicis peragenda.

La gratia da noss segner Jesu Christi, la chareza da Deus il bab, cun la cuminonza dilg S. Spirt, seigig da tutt temps, cun nus paupers puccons Amen.

Chars enten ilg segner. nus lain cun devotiun rugar Deus chel völgig sieu soncg a perpetten pleid a nus paupers puccons misericordieivelmaing dar dantalir, e manar en cunaschienscha da sia sonchia völgia, er tuts quels, ca via sieu S. pleid van ad aner puspei turnantar, a manar si la drechia via per ca nus possan viver sueinter sia S. völgia.

Suainter lain nus eir ruvar per tuts oberkeits a superiurs, par üna hundrevla superiuritat [p. 8] tat da cumüñas 3 ais lias, mo specialmaing per quest’s nos ordinots superiurs, mastrals, a dregchüra, da la questa nossa hondrevla terra da Muntogna, chia Deus ils svögia a tuts regar a manar suainter la sia S. vöglia, a ca nus tuts ansembel possian manar üna vitta sonchia, paschevla, christianevla a cun tema daolgia Deus, a suainter questa popra, a miseriusa vitta, possen guder ilg læd, a bun pos a ruvos da la vitta perpetna.

Chel völgig a quels, ca peramur dil sieu S. pleid vengian anguschiots, a preschunots, anprastar gratia, a vera stateivleza, chels stateivlamaing possan haragiar en lur confessiun antroqua la fin.

[p. 9] Chel völgig era tuts basengs a muncamens da sia baselgia, sco era da tuts cumbriaus a scunfortaus buntadeivlameng prender a cor, a nus tuts tras sia gronda gratia prender si en sia chira a guvern, a nus amprastar tut quai ca survescha tiers l’olma et il chierp tras J. Chr. nies segner a salvader, il qual cun sia s: bocca nus ha cumâdo et musso ad urar et gir:

Bab noss quel ca ti eis ent’schil, soncg vingia faicg tieu num, tieu reginavel vengig nou tiers nus, tia völgia daventig sin terra, sco en tschil, nos paun da minchia gi da a nus oz, parduna nos puccaus, sco nus pardunain a nōss culpons. [p. 354 modifica]

Nus manar buc en provament, mo nus spindra dilg mal, parchei ca ti ca ais il reginavel, a la pussonza, a la gliergia a semper Amen.

[p. 10] Post Concionem.

Cunfasa vo puccaus, a scheit cun vera devotiū, jou pauper puccont christiaun, cunfess avant tai segner Deus, a scaffidar, ca jou laider hai bear ancunter te faig pucco, cun mal partrachiamends, mal gir, a mal far, sco ti perpeten Deus quai tutt bain sas, da quai tut es a mai leid a rog tai per gratia, a misericordia

Scheit aschi en voss cors.

O tuttpussent a perpetten a misericordiaivel Deus, parduna nos puccaus, a nus mainans en la vitta perpetna tras Jesū Christū il qual cun sia s. bocca nus ha cumando et mussau ad urar et gir =

[p. 11] Formula Habendæ Conc. Funebris.

La grã da noss segner J. Ch. la chareza dil bab, la cuminonza dilg S. Spirt seigig cun nus paup puccons a semp Amen.

Chiars enten ilg segner, nus lain rugar Deus, ilg bab da noss segner Jesu Christi, ca es ün bab da gronda misericorgia, ad ün Deus da tutt confiert ca nus cunforta, cū quai trost ca nus duvain confortar auters, ca el völgig cūparchir la grã dilg s. spirt ilg ver cunfortader, ca nus truvidig a manig enten tutta vardat, tras J. Ch. nies senger il qual nus ha cumando da urar et gir.

Bab nos quel ca ti eis ent’schiel soncg vengig faig tieu num, tieu reginavel vengig nau tiers nus tia völgia daventig sin terra sco en tschiel, nos paun da minchia gi da a nus oz. parduna nos puccos sco nus perdunain a noss culpons, nus manar buc enpruvament, mo nus spindra dilg mal, pchei ca tieu eis il reginavel, ala pussonza ala gliergia a semp. Amen.

[p. 12] Post Concionē Funebralē.

Mo per ca nus, tiers la sepultiras da noss morts, nus regordian da nossa cumina mortalitat, a nus fetã da tots temps cun vera cardienscha et riglienscha, a buna vitta tiers üna beada fin. Schi clumai Deus en agid dacormaing a schait.

O misericordiaivel Deus, a Bab da tschiel! Saviond nus or da teis S: a salidaivel pleid, ca tutts quels cha sandurmaintan enten ilg segner ean beos, scha angratzchein nus a chi, ca ti hasch quest nos cunember spindro da questa crusch, a braia da la vitta temporala, elg hasch faig hartavel tras Christum ort gratia da tieu perpetten a soncg reginavel.

A rugain tei da cor, da mai ca nossa vitta ei angual sco ün füm, ca sa sperda, a sco üna flur sin la cultira ca vargia pitschē [p. 13] temps a sechi, scha vilgiasch tü a nus en gratia dar dantalir, ca nus sco puccons uffons dad’Adam seian tots mortals, a bucca possan saver nossa hurella, a [p. 355 modifica] viglias a nus mussar da numbrar noss gis, a prender quels sabiamaing a cor, par ca nus bucca vengian inpedieus tras la chareza da quest mond, a da quellas caussas ca ean lient, mo adinna velgian ad urian, a bucca vengian cattes da tieu maun nun essent fitos.

A scha nossa hurella fos curid ora, ca eir nus stuvessan ir la via da tutta la carn, ner scha en questa hura ean oters noss cunnembers malsons, anguschios, ner cumbrios, scha vïgliasch ti o buntadaivel Deus! els a nus tots laschar sanchir ilg tieu dulsch a rich cunfiert, da la pitra passiun, a mort da tieu S. filg, noss segner a salvader, eir nus en tal mied far ferms cun tieu S. spirt ancunter la temma dalla mort e dalla condemnatiun, [p. 14] ca nus nun dubitaigian, mo fermameng craien, ca Jesus Christus saigig verameng nossa gistia, lavada a vitta, ca el p: caschun da noss puccaus seigig daus enten la mort, a p: caschun da nossa gistia puspei lavau si, a ca nus saigian ses seigig ca nus vivian ner morian, par ca nus possian schinar noss viadi, en tia ubadienscha, vuriar üna buña guerra, schinar nossa cursa, salvar la cardienscha, a silg suenter cun bunna conscientia sparchir en la pasch, puspei lavar si cū letetia, a retschetvar la coruna dalla gistia, tras tieu chiar filg niess segner J: Ch: plinavant nus ha cumando d urar. Bab nos. etc. pag. II.

[p. 15] FORMA BAPTIZÃDI.

Ent ilg nom da Deus Amen.

Scha vus lait, ca quest uffont vengig battagiaus cun ilg s. batten da niess segner Jesu Christi, scha scheit je!

La soinchia scartira mussa, chars frars et soras ca tuts ils carstiauns vengian p: amur dilg fal dad Adam et Eva, ratscherts ent ilg puccau, a naschã en la noschadat, ca schil charstiaū vengig bucca midau da sia pucconta natira possig el bucc ir ent ilg reginavel da Deus.

[p. 16] La s. scartira mussa chilg charstiaun haigig bucca pudieu vagnir midau da sia pucconta natira, a vagnir largs dilg puccau auter co tras la mort a passiun da niess segner Jesu Christi, la qualla ils uffons da Deus train a sasez tras la vera viva cardienscha.

La s: scartira mussa, ca quella cardienscha vengig dada als ligeus uffons da Deus tras ilg udir a tadlar ilg plaid da Deus, ca vengig cunfarmada tras ils s. sacramens numnadameng tras ilg s: batten a la s. tschaina dilg segner.

Or da quei eis ei maneivel dantalir, parche ca nies segner J: Ch: haigig tschantau aint ilg s: batten, numnadameng per dar dantalir eir confirmar, ca sco laua lava ilg malmundeng da dora, aschi lavig ilg sancg a spirt da nies segner J: Ch: ilg malmundeng dadens, numnadameng ilg puccau. [p. 356 modifica] Or da quai antalgis vus erra ca laua dilg batten lava bucca ella gio ilg [p. 17] puccau, mo chel ei mai üna ansenna, pardichia a sagi dalla lavonda dilg puccau, ca Deus amparmetta ent ilg s: batten, chia aschi sagir sco nus vangnin lavai or da fora, cū laugua dilg batten, aschi sagir vangeian nus lavei ent dadens cun ilg saung a spirt da Jesu Christi.

Tschou ven quai ca nus ligein Math. 59: ei davanta üna gada chils judieus purtavan lur uffonts vi tiers nies segner J: Ch: par chel mattes seis mauns sin els, ad ils des la benedictiū scha fovan seis juvnals mals cuntents sin quels ca purtavã lur uffons vi tiers niess segner, cun tutt ha Jesus gig ad els lascha ils uffons vangnir tiers mei a bucca dustaias, parche ca da tals ei ilg reginavel da Deus, cuntot da mai ca nus udin da noss segner J: Ch: chi sa deigig ils uffons ad el manar tiers a chil reginavel da tschiel audig eir als uffons: schi lain nus quest uffont, tont sco nus savain, a pudain a lgi manar tiers, quei ei [p. 18] tras ilg s: batten prender si, a retschaiver entē la cuminonza dils charstiauns.

Cuntot scha urait, a schait tuts dacorameng.

O tuttpussont Deus, buntadeivel bab da tschiel ver eis ei ca quest uffont ei ratschiert, a naschieu ent ilg puccau, a fuss suenter tia gistia, sco nus tuts vangond da la mort, mo o Deus da mai ca ti has, tarmes tieu filg Jesū Christū sin quest mond, il qual ha andira per nos puccos, a hasch anparmis da far gratia als jnfans, schi anpraista la tia gratia, ca sco nus ils batagein or da fora cū laua, aschi il viglias tü batagiar en dadents cū laua viva a cun ilg s. spirt, ilg qual lavurig enten el vera cunaschienscha da tai, a da tia s. viglia, vera viva cardienscha, a soncheza, chel possig davantar üna nova creatira, viver suenter teis s: cumondamens, a suenter questa vitta davantar artavel dalla vitta perpetna tras Jesū Ch. Amen.

Aschia clomã ils artichels da nossa velgia apostolica cardienscha, sin la qualla quest uffont ven battigiau.

[p. 19] 1. Jou creig enten ün Deus, ent ilg bab tuttpussēt scaffider dilg tschiel, a dala terra,

2. ad enten Jesū Ch: sieu sulet naschieu filg noss segner.

3. ilg qual ai ratschert dilg s: spirt, naschieus da Maria juvanschella.

4. ilg qual ha andirau sut Pontio Pilate, crucifichaus, morts, suttaraus, a jeus ad uffiern.

5. ilg tierz gi ei lavaus dils morts.

6. jeus a tschiel, lou sel dalla drechia vart da Deus bab tutpussents.

7. Nunder el ven a vagnir, a dertscher sur ils vivs, a sur ils morts.

8. jou creg ent ilg s: spirt.

9. ünna sonchia cumüna baselgia, la qualla ei cuminanza dils soncgs.

10. Ramaschun dils puccaus. [p. 357 modifica]

11. Lavada dalla carn.

12. a la vitta perpetna amen.

Per gurbir questa cardienscha da Deus a quest uffont chel possig en quella vivar a murir scha urait tots un soncg bab nos a schait.

[p. 20] Bab nos etc.

Monitū ad Testes.

Chiars frars a soras en Christo, tras ilg rieug dilg bab a dala muma ves vus quest uffont purtau tiers ilg s. batten. scha tadleit chei seigig vos offici, vus essas tschou tont sco christianeivlas pardichias, chia quest uffont vengig battigiau cū ilg battē da niess segner J: Ch: vus amparmettes da mettar tut flis, chel vengig traig si enten la cardienscha dils patriarchs, prophets, et apostels, la qualla stat en la scartira s dilg v. a n. testament scha vus lais tots quai far scha scheit je:

[p. 21] Scha vus leits ca quest uffont vengig battiaus, cū ilg battē da niess segner Jesu Christ scha scheit je.

Numna ilg uffont:

(N. N.) jou chi battei enten num da Deus bab, da Deus filg, a da Deus spirt soncg amen.

votū.

Deus chi amprestig la grã, ca sco ti eis ussa battigau or da fora cū laua dilg battē, aschi vengias era battigau en da dens cū laua viva dilg s. spirt, tras ilg qual ti daventas üna nova creatira, vivias suenter ils cumondamens da Deus, a suentar questa vitta possias davãtar ün hartavel dalla vitta perpetna, tras J. Ch. nies salvader amen.

[p. 22] Ritus copulandi matrimonia.

Dilecti in Dño: ner: Jesu Christo.

Vus duveits saver, ca questas duas (— ) præsentas hundrevlas parsunas s’han ligiadas ansembel cū ilg ligiom da la s: leg, a vutten quei avont vus, sco christianaivlas pardichas cūfermar, cuntot scha anzachi fuss ca savess anqual amparmaschung via autras psunas, ner oter inpediment, ca pudess hindriar questa leg, quel vilgig quai gir, ner offnagiar, siond ab najin es ca contragigig scha seig vossa, . . . . . . . . perquei lains ir inavant als dar la solena confirmatiū d’las lur inpromissiuns. [p. 23] Vossa anschetta seigig enten num dilg segner, ilg qual ei ilg autur da la s: leg.

Ussa tadleit co Deus haigig schantau si quella Gen. 2: cura Deus vett scaffieu ilg t’schiel, a la terra, a tot quai ca lient es, ad eir ilg carstiaū, suenter sia sumelgia, schet Deus, l’gei bucca bien, chilg charstiaū saigig parsul, jou lgi vi scaffir ün agid, cuntot schi lascha Deus curdar, [p. 358 modifica] ün grond sien enten Adam, a dantant chei durmiva, hal prieu üna da sias costas, ad or dla costa hal scaffieu Evam, la donna, la qualla el mana tiers Adam, a qua schet Adam, quest es hossa dla sia ossa, et carn dla sia carn, questa vein a vagnir nominada Huma: parchei ca ella ei prida or dilg hom, cuntott vain ilg carstiaū a bandunar sieu bab, a sia muma, a ven a sa ligiar via da sia mulgier, ad els vengian ad essar dus enten üna carn.

Tadleit co niess segner vult ca la leg vangig salvada ferma a nunsparscheivla Matth. 19. 3. ils pharisears vanginē tiers el, ilg ampruvanen, a schenan, eis ei dau tiers chilg hum sa sparchig da sia donna, p minchia caschung! ad el figet respo[s]ta, a schet ad els, veit vus bucca ligieu, ca [p. 24] quel cha scaffieu ils carstiauns d’anschetta ha faig ün maskel ad ünna femna, ad ha gig par lgez ven ilg carstiaū darsi bab a muma, a ven a sa ligiar vi da sia donna, quels dus vengian ad essar üna carn, parquei ean els bucca pli dus, mo üna carn, cuntot quai ca Deus ha ligiau ansembel des ilg carstiaū bucca sparchir.

Cartait als pleids da niess segner Jesu Christi a saigias pruss, ca niess segner Deus vus haigig mess ansembel enten la s. leg, cuntutt scha vivi sonchiameng ansembel cun chareza, pasch, a cunvangienscha suenter ilg plaid da Deus.

hic copulandi data sibi invicem dextra interrogandi.

Cunfessas vus (N. N.) tont sco avont Deus et sia tgianevla baselgia ca vus haias prieu, a parneias la psenta (N.) par vossa legitima spusa [p. 25] a mulgier, amparmettas era a lgi tutta fe a vardat.

Tunc Mñr eos sic affati.

La leg denter vus faichia, cunferm jou enten num da Deus bab, da Deus filg a da Deus, s: soncg Amen.

Ussa tadlei cun flis chei ca seigig voss uffici.

Ti hum des tia donna taner char, la scharmiar, sco Christus ha tanieur char la sia baselgia, chel es sez jou in la mort par ella.

Ti duña deis tieu hum, tieu cheu a maister taner char, lgi essar ubiedia, ilg ancanuschar par tieu cheu scharmiader a signur.

Vus amasdus duveits üna tal fe a chareza haver lün vers lauter, sco Chr. ha ngieu vers seis fidevels, a seis fidevels han vid el a sco denter Chum a sia spusa la baselgia es üna nunsparchivla chareza, aschi seigig eir denter vus.

[p. 26] Saigias tutts varnagiaus par christianevla chareza da rugar Deus per quaistas persunas, p christianevla anschetta, miez a fin, chellas possan vivar ansembel en chareza, suenter la viglia da Deus, a survagnir bucca mai uffonts da la carn, mo era dilg spirt a suenter questa vitta possideir la vitta parpettna a scheit aschia. [p. 359 modifica]

O tuttpussent Deus! buntadeivel bab da tschiel, il qual hasch en lanschetta da tias ovras scaffieu ün hum, ad or da sia costa forma la donna, agli p ün agid, ad has cū quai dau dantallir, chil hum bucca persul, mo tiers sia donna, sco tiers ün agid, a cunfiert deigig havdar p chel la grevezia da quest mund, tont pli maneivelmaing portig.

O segner! il qual has gig carschait, purtafricg ad inplani la terra, ad has laschau quou üna clèra sumelgia a la s: lecg, en la qualla han vivieu danschetta [p. 27] Adam, Noe, Aberhã, Isac, Jacob tuts s: patriarchs, teis chiars amicgs.

O segner! ilg qual en amasdus testaments, la s: leg hundras, la scuntra tut malmundeng da la carn stein scumondas a strufegias.

O segner! ilg qual tras ilg liom dalla s: lecg nus has vulieu dar dantalir, ilg s: sacret ligiom da tia chareza da bab, nu cati en vera fei a chareza, has vulieu a chi sco ün ver spus, spusar nossas olmas.

Nus rogain tai ca ti vilgias gurdar cun lg öelg da tia grazia sin quaistas duas (— ) persunas, las quallas saun suenter tieu s: plaid messas ansembel.

Seigias tü en tuttas caussas lantschetta, ilg miez, a fin, anpresta ad ellas la gratia, ca or da quel sem, ca ti has en lur cors plantau, possig creschar si, a chi ün soncg à bain plaschevel fricg.

[p. 28] Ils ligia ansembel, enten vera cunvangienscha a chareza, ca najin possig ilg liom, ca ti has ligiau, rumper ner schliar, ils dai la benedictiū a vantira, ca tü has dau a teis chars amigs. Aberham, Isac, Jacob ils mida la pitra aua da tutta crusch enten dulsch vin da tieu cūfiert. Ils dai tieu s: spirt, ca els enten vera cardienscha, a charezia tuta fadia a crusch della lecg possian purtar, da ussa anvia viver sonchiameng, cun bunna vantira, antroqua sin quel gi, ca ti ils clomas da questa vitta, scha maine els, a nus tuts enten las nozas da la perpetna lætezia tras J. Ch. niess segner a salvader amen.

[p. 29] Forma distribuendi s: cœnam post concionem in cathedra.

Udit la suma dilg s: evangely tonts ca ean denter nus, ca ancanuschã lur puccaus senza glisnareng a cufessan quels a Deus, cū vera rigla a remaschungs da quels anquiera psul en la passiū da niess segner Jesu Christi, cun vera cardienscha a prenda avont fermameng, da milgirar lur puccontas vittas, a quels lasch jou asaver tras cumondament, in noe da niess segner Jesu Christi, en virtit da sieu pleid, ad ilg offici ca jou port, chels haian remaschung dels lur puccaus:

[p. 30] Votum. Deus nus amprestig la gratia, ca nus la regordanza da la pitra passiun a mort da sieu soncg filg niess segner Jesu Christi salvian cun vera cardienscha a chareza amen. [p. 360 modifica] [p. 31] Post descensum de cathedra coram s: mensa sic pergatr.

Enten num da Deus ilg bab, da Deus ilg filg, a da Deus ilg s: spirt. amen. Nus lain urar:

O tottpussont perpetten Deus! buntadeivel bab da tschiel, ilg qual tuttas creatiras pussevel hundran, adurã a lauden, sco lur scaffider bab, a segner, anpresta la gratia, ca nus paupers puccons tieu laud et angreziament ca tieu s: filg nies segner J. Ch: ha cumandau da dar a regordienscha da sia mort salvian andrecg suenter tieu s: plascher tras J. Ch: amen.

[p. 32] Quai ca ussa ven ligieu avont scriva s: Paulus I Cor. 11 cap: scha vus vangits ansembel en ün lieug, scha mangias vus bucca la tschaina dilg segner, parche scodin prend sia aigna tschaina vivont, ent ilg mangiar, lün ha fom, a lauter es aiver, veits vus bucca casas en las quallas vus mangeias a buveias, ner sbittas vus la baselgia da Deus, a matteits a turp quels ca han nagutta, chei vus dei po gir? vus dei jou ludar? enten quai vus laud jou bucca; parchei ca jou hai ratschiert dilg segner, quai ca jou vus hai dau enten maun, parchei chil segner Jesus en quella noig chel eis vangnious antardeus ha prieu ilg paun, a suenter quai ca el vett angraziau schi hal rott a gig, parnait, mangeit quest es mieu chierp, il qual vain rott p vus, quai figeit en mia regurdienscha, sumglontameng eir [p. 33] ilg bicher suainter quai chel vett tschanau, schent quest bicher es ilg n. test. en mieu saung, quai figeit tantas gadas sco vus vangits a mangiar da quest paun, a baiver da quest bicher, scha duvaits laschar a saver la mort dilg segner antroqua el ven: cuntot chi ca ven a mangiar da quest paun, a baiver da quest bicher dilg segner malvangontameng, ven a haver culpa vi d’ilg chierp, a vi dilg saun dilg segner.

Cuntutt amprovig scodin sasez, a mangig, aschia da quel paun, a bevig da quel bicher, parchei chi ca mangia a beiva malvangontameng, mangia a beiva a sasez ilg truvament da mai ca el fa bucca undterscheid dilg chierp dilg segner.

Niess segner Jesus plaida er davart quella spisa a buvronda. Joh. 6: pilgver! jou gig a vus, chi ca cre enten mei ha la [p. 34] vitta, vos babs han mangiau la manna en ilg dasiert, ad ean morts, quest ei ilg paun ca ven gio da tschiel, par ca quell ca ven a mangiar, quell morig bucc, jou sunt ilg paun vivf chei vangieus giu da tschiel, schanchin ven a mangiar da quei paun, quel ven a viver a semp, mo ilg paun ca jou veng a dar par la vitta dilg mond. parque sa fingiaven ils judeaus, ün cun lgauter a schevan, co nus po quest dar sia carn da mangiar! mo Jesus schet ad elss, pilgver! pilgver! iou gig a vus, scha vus vangits bucca a mangiar la carn dilg filg dilg charstiaun, a vagnits bucc a beiver sieu saung, scha veis bucc [p. 361 modifica] la vitta enten vus, chi ca mangia mia carn, a beiva mieu saung, quel ha la vitta perpetna, a jou ilg veng a lavantar silg pli suainter gi, parchei ca mia carn ei verameng üna spissa, a mieu [p. 35] saung ei verameng üna buvronda, chi ca mangia mia carn, a beiva mieu saung, stat enten mai a jou enten el, scho ilg vivent bab mi ha tarmess, a jou vif tras ilg bab, aschia chi ca mangia mei, ven a viver tras mei.

Quest ei ilg paū, chei vangieus giu da tschiel, bucca sco voss babs han mangiau la manna ad ean morts, chi mangia quest paun ven a viver a semper, questas causas, schett el enten la sinagoga, cur el mussava enten Capernaun, mo bers da seis juvnals cur els udiven quei, schennen els, quai ei ün dir plaid, chi ilg po udir, mo cur Jesus savet en sasez, ca ses juvnals puplassen, per quai schet el ad els, vus dat quai scandel? co pia scha vus vangits a ver ilg [p. 36] filg dilg charstiaū mont si nu chel fova vivont, ilg spirt ei quei ca fa vif, la carn nizaigia nagutta, ils plaids ca jou plaid ean spirt a vitta.

Deus seigig ludaus, gliergia a Deus en las altezias, a pasch sin terra, beinvulgienscha vi dils charstiauns! nus tai ludain, nus tai glorifichain, nus tai adorain, nus tai hundrain, nus angrazchein per tes duns a beneficis. O segner Deus! reg dilg tschiel, bab tuttpussont! O segner Deus ti sulet naschi filg Jesu Christi et soncg spirt! o segner Deus! tii tschott da Deus, filg dil bab, ilg qual prendas navent ilg pucco dilg mund, ta prend pucco da nus, tii ilg qual prendas navent ilg pucco dilg mond, prend si nos rieugs; tü ilg qual sezas da la vart drechia [p. 37 und p. 38 fehlen]. [p. 39] Bab nos etc.

Alza vos cors tiers Deus a schait.

O bab da tschiel! ti nus anvidas puschpei tiers la s. tschaiña, ca ti has cumandau da salvar, a regurdanza da tia mort, ti vol puschpei nus sagirar dilg noss salid, mo nus o Deus! essan bucca vangonts da guardar ancunter tschiel, tascher da [p. 40] dir giou tiers, nus vesan meritau da essar sclaus ora da la cunpangia da teis uffons: mo che duvain nus far? tiers te! tiers tia gratia nus lain nus volver ah! Deus da a nus vera rigla a laid da noss puccaus, ca nus veigian cors schmaccaus sco ilg Zoller, ca nus braigian sco Petrus spondian larmas sco David a nus daig grã: ca sco nus vasain rumpondt quei paun, a mettond ora quei vin, aschi carteien nus, ca tieu chierp seigig crucifichaus par nus, a tieu sang spons per noss puccos, ca sco nus, cun la bocca dilg chierp mangain quei paun, a buvein quel vin, aschi mangeian era cū la bocca dal olma, cun la cardienscha tia passiun o Deus!

[p. 41] Nus da eir gratia, ca nus possian milgiurar nossas puccontas vittas, a davantar novas creatiras, sco Abrahã, ilg qual ei davantau or dün urader da vuts ün ver cartent. sco Paul ca er davantau or dün nuschaivel [p. 362 modifica] luff ün bien pastur, novas creatiras sco Matthæus ca er davantau or dün ranver ün ver Evangelist, sco Maria Madalenna ca er davantada or düna paupra pucconta ünna s: femna, per ca nus possian tai ludar, a chi servir, vera charezia via d’nos parmer carstiaun purtar, ad ala fin haver part vi da quella gronda tschainna ca ti hasch sampchiau en tschiel tras Christum Jesum amen.

[p. 42] Ussa tadleit cū flis, co Christus ha tschantau si la s: tschainna, a cumandau da salvar quella en sia regurdienscha.

Jesus! quella noig chel eis antardeus, ha prieu paun, a suenter quai ca el vett angraziau, hai rutt, dau a ses apostels ad ha gig, parnait, mangeit, quest ei mieu chierp, ilg qual ven rutt par vus, quai figeit en mia regurdienscha, sumglontameng suainter quei ca el vett tschannau hal prieu ilg bicher, angraziau dau quell ad els a gig, buveit tuts landrora, quest bicher eis ilg N. T. tras mieu saung, quei figeit schi suvents sco vus vangits a beiver en mia regurdienscha, ad aschi savent sco vus vangits a mangiar da quest paun, a beiver da [p. 43] questa buvronda, scha duveis la mort dilg segner laschar asaver antroqua el ven.

Deus nus anpreistig la gratia, ca nus salvian la regurdienscha da la pitra passiun a mort da niess segner Jesu Christi cun vera cardienscha a chareza amen.

Ussa vangit cū latezia, a mangia ilg paun dilg segner, a buveit or da sieu bicher, par far asaver la mort dilg segner antroqua el ven.

inter distribuendum mner ait.

Ilg chierp et saung da ti consalvig la vossa olma tiers la vitta perpettna tras vera cardiēscha. tal spiss’et buvronda retschvait cū cardienscha scha ven Deus a vos ollma, adar la beadienscha.

[p. 44] Gratiarum actio post.

Alzait voss cors tiers Deus, a laschans ludar a angratiar alg segner noss Deus:

jou chi vilg ludar, o mieu Deus! a tieu nom glorifichar da semper, antroqua semper: parchei totta la terra ei plainna da tia buntat, fidevladat gliergia a misericorgia: Per que angrazia o mia olma! alg segner, a chei ca lei enten me, laud sieu s. nom: ’l qual ei gratius a tias noschadats, a chi fa saun da tottas tias fleivlezias. Misericordeivel a gratius ei ilg segner, tard tiers la gritta a da gronda buntat.

el ha bucc cun nus procedü suenter niess puccos, a bucca anus rendü adau suenter noss surpassamens, a noss vingau:

Parchei tont ault chil tschiel ei sur la terra, a tont liensch chei lg Orient [p. 45] dilg Occident, tont survairgia sia buntat, a misericordia tots ils noss surpassamens: [p. 363 modifica]

a schin bab sa prend pucco da seis uffons, aschi sa Deus prü pucco da nus paupers puccons:

parchei, antroqua ca nus fovan en noss puccos, a fovan seis anamicgs, ha el a nus dau sieu sul naschieu filg Jesūs per ca nus possian tras el vivar:

Quel ha a nus sieu carn, a sieu saung faig par üna drechia spisa a buvronda, a ha a nus cun sia mort, manau tiers la vitta.

quel eig lg tschot da Deus, la reconciliatiun par noss puccos: lg sulet a perfecg unterpfand dalla gratia:

parchei siond ca Deus a nus ha schincagio a do sieu chiar filg a quel dau par [p. 46] nus en la mort, scha ven el nagotta da quai ca nus rogain, ca es a nus nizevel a gir ca nung, mo ab da duossa an via a nus essar gratius, fidevel, a misericordiaivel: par que dei mia buocca, a cor ’lg laud dilg segner laschar a saver, a grondameng ilg ludar:

a tots carstiauns dessan eira sia buntat, a misericordia da semper antroqua semper ludar tras Jesū Christ. amen.

Ludait ad ingrazcheit ilg segner cun ilg reg a prophet David or dil 113 ps: Ludait vus serviaints dilg segner, ludait ilg num dilg segner datt ussa anvia antroqua semper da solelg lavar antroqua lg’ir a randœr seigig ludau ilg num dilg segner: sur tots pievels ei el alzau [p. 47] ilg segner: sur ils tschiels la sia gliergia. Chi ais sco ilg segner noss Deus? ilg qual stat sin ilg plü ault a sa bassa puschpei par guardar quei cheis en tschiel ad’en terra. El aulza il schlect or dala pulvra, a trai ilg pauper or da la lozza, chel ilg logig cun ils fursts, je cun ils fursts da sieu pievel, la nunfrucheivla fal fruchir a fa ünna muma c’ha dalecg cun seis uffonts. amen.

Scheit milgs añavont.

O Deus! nus vain suenter tieu s: comondaments, cun quest faicg dau dantallir, ca nus seian paupers pucconts, mo tras ilg chierp da Jesu Christi crucifichaus, a sieu saung spons per noss [p. 48] puccos saigian nus spindrai da la mort perpetna, nus vain promiss da mïlgirar nossas vittas a da purtar vera chareza, ün vers lauter, scha nus da pia o Deus la gratia! ca nus la mort da Jesu Christi mai na anb[l]idan, mo prendian a cor, adinna portian tiers nuss, o segner! carschainta enten nus la vera cardienscha, enten noss segner Jesu Christi, nus dai grã: ca nus quella mussian cū buns frigs, a bunnas ovras, tras las quallas ti vengias ludaus, dilg parmer carstiaū bagigiaus. Laud, gliergia, honur seigig dau a chi o Deus! da semper antruoqua semper amen.

Figeit vossas almosnas etc.

[p. 49] Forma da orar avont ’lg exercici catechetic.

La gratia, pasch a misericorgia dilg tott pussaint Deus seigig cun nus paupers puccons a semp amen. [p. 364 modifica]

Chars fidevels, laschans a Deus da cormeng clumãr en ajüd, a schain: O misericordieivel Deus! o bab coelestial: siond chil tieu pleid ei üna candella a noss peis, a üna lgisch sin nossas vias, scha rugain nus te, ca tü vigliasch a nus tras Christum ’lg qual ei la lgisch da tot ilg mond, nos cors ’lg arvrer sü, a lgillüminar, chia nus tieu pleid cle’ ramaing anttalligã a totta nossa vitta suenter demanaian, [p. 50] a vivian, a cio ca nus, a tia aulta majestat bucca displaschen, tras quel noss segner Jesum Christum, ilg qual nus ha cumando a musso durar a gir: Bab noss etc. [p. 51] quests ean ils Cumondamends, ca Deus nus ha do tras seis survient Mosen, a tunan or da bocca da Deus aschi:

I. Jou sunt ilg segner, tes Deus, ilg qual thai manau or da la terra dad Egipto, or da la casa d’ilg survetsch, avont mei deis ti ver nagüns auters Dieus.

II: Ti deis far nagins vuts, a naginnas sumelgias, ne de quellas caussas, ch’ean enten tschiel si sura, ne da quellas caussas, ch’ean en terra tschou giu zut, ne da quellas ch’ean en l’aua sut la terra, avont quels ta deis buc anclinar, a bucc ils urar. parchei ca jou sunt ilg segner tes Deus, ün ferm dschilgius Deus, ilg qual struffeig la [p. 52] nauschadad d’ils babs vi d’ils uffonts antroqu’ ilg tierz, a quart grau da quels, ca mi vulten mal: mo jou fatsch misericorgia a bera milli da quels, ca mi tengian char, a salvan mes cumondaments.

III: Ti deis bucca duvrar ilg num d’ilg segner tes Deus malnizeivlamēg parchei chilg segner ven buc a laschar nunstrufiau quel, ca dovra sieu num malnizeivlameng.

IV: Ta partrachie vi d’ilg gi d’ilg Sabbath, ca ti fetschas soing quel, sis gis deis ti luvrar a far tutta tia lavur: mo ilg settavel gi eis ilg sabbath dilg segner tes Deus, sin quel deis [p. 53] far nainna lavur, ne ti, ne tieu filg, ne tia filgia, ne tieu fumelg, ne tia fantschella, ne tieu biesc, nelg ester ca fuss ent eifer tias portas. parchei ca en sis gis ha Deus faig ilg tschiel, la terra, la mar, a tut quei ca lient ei, a silg settavel gi hal ruvassau: par lgez ha Deus banadieu ilg sabbath, a faig soing quel.

V: Ti dais far hanur a tieu bab ad a tia muma: par ca ti vivias gig enten la terra chilg segner dat a chi.

VI: Tü deis bucca mazar.

VII: Tü deis bucca rūper la leg.

VIII: Tü deis bucca angular.

[p. 54] IX: Tü deis bucca dar faulsa pardichia ancunter tieu parmer carstiaun.

X: Tii deis bucca griar la casa da tieu parmer carstiaun: ti deis bucca griar la dunna da tieu parmer carstiaun, ne sieu fumelg, ne sia [p. 365 modifica] fantschella, ne sieu bof, ne sieu asen, ne naginna caussa da tieu parmer carstiaun.

Questa ei la suma dils diesch cumondaments.

Tü deis taner char ilg segner tes Deus avont tuttas caussas, da tut tieu cor, da tutta tia [p. 55] olma, da tutta tia pussonza: ad ilg parmer carstiaun sco tei tez.

Tot que ca vus vulles, chia la glieut fetschig a vus, eir quei figeit ad els. quests ean ils 12 Articuls della verra viglia, nundubitevla apostolica, christianevla cardienscha: I. Jou creig enten ün Deus, ent ilg bab tutpussent. etc.

[p. 57] Deus nus anpreistig la sia soinchia gratia, ca nus ansembel cun la nossa christianeivla juvantigna possian enten sieu soing pleid, a salidaivla cognoschenscha vagnir informes, a enten la cardienscha antroqua la fin haragiar amen.

[p. 58] Dopo l’exercici catechetic.

Laschans urar a clumain Deus en ajüd:

Ô misericordieivel Deus! bab coelestial, il qual suenter tia parpetna sabgienscha samchias tieu laud our d’la bocca dals uffons, a da quels ca tettan, a als antalgiantevals mossas sabgienscha, tü ilg qual tia s: vista laschas veir als anguels, chi han quito p nus: siond eira ca tieu parsul filg noss segner Jesus Christus, sumgliontamēg sco tü ha cumando, ca nus daian vagnir manats pro ell, parchei noss seigig ilg reginavel coelestial. [p. 59] Scha tingratiansa nus dilg fund da noss cors, ca nus vagnin pro te manats enten totta vardat a fideivladat, a ca tü nus laschas a saver ils mysteris a secrets da tieu parpetten reginavel dal qual dependa tot bien a salüt, la speras ven handriau a ruvinau ilg reginavel dilg satan, ilg qual ei nagott oter co einfaltiadat, gottlosiada, a da totta sorts lasters a puccos, la fin dals quals ei temporala tuorp, a perpetna condemnatiū. aber nus rogain da tott noss cor, o fideivel Deus a bab coelestial; ca tü a nus anpreistasch la grã; ca angual aber sco nus cul chierp da gi en gi creschain [p. 60] enten grondeza a vigliadinna, ca eir nus aschi tras vartüt dilg s. spird da gi en gi prenden tier en antallecg a cognoschenscha dils teis s. a divin pleid, en tottas christianevlas virtüts, en sabgienscha, pieta, sonchiada, a jüstia: da eir gratia ca eir nus a te, plü a plü tennã chiar, teman, honuran, a laudan en noss intern charstiaun, en verra cardienscha, statevla spronza, plü gig a plü ferms a containts davaintan, a aschi melsinavant en nossa patria, suot ilg gubern dilg teis ferm a pussaint bratsch, possan güder la daletgcheivla pasch a a seis temps cū olma a chierp vengian prü sü en tieu parpetten [p. 61] reginavel, tot tras noss segner, a sulet salvader J: Chum: al qual ensembel cū tai, el s. spirt seigig laud, glorgia a ingratiamen [p. 366 modifica] da duossa envia en tota perpetnadat tras J. Ch. il qual cū sia sonchia bucca nus ha cumonda a musau ad urar a gir. Bab nos etc.

[p. 62] Præces publice dieb. veneris habẽdæ!

O segner Deus! bab coelestial! tü quel, ilg qual tschiel a terra, cuntot quai ca ei lieint, hasch en la tia pussonza a virtüt.

Nus essan aqua rimnats ensembal, per urar a teis song nom en ajit per clumar. aber ach! ach da nus setz savains nus nagott a pudains eir bicg anandreg urar, cha seigig a chi plascheval. bicg ta vìlar sin nus o Deus! sün nus! ca lain plidar cun ün Deus aschi [p. 63] grond a soing sco tü o Deus en tia essentia es! a nus ca essan pulvra, a tschendra, paupers puccons, malubiedas a rebellas creatiras, las qualas da sasetz na sang chei ca saigig ad ellas nüzevel, a salidevel.

Tü tü o Deus! posch cun tia vartüt tots spirts ils moventar els far vivs, tü posch cun tieu spirt a noss spirts anandrecg als muvantar als mussar cun drecg jffer a devotiun adurar, quai confessains nus o Deus! sco la vardat ei: movaintas huossa a nus tots a quia, cun tieu song a bun spirt, a tras quel schioda als noss frets cors, cul drecg fieucg, a virtüt da quel, par ca nus possian anandrecg urar; o Deus! fa tü cals noss cors stettan via te rantes bicg nus laschar partrachiar sün oters faigs dilg mond, par ca noss urar [p. 64] nun vengig handriau, tras vangs malsnüzeivels, a da pucco partrachiamens mo fa tü ca nus en nom da Jesu Christi uran cun verra cardienscha, a viva a statevla spronza dalla verra a salideivla cognoschenscha.

O Deus! es ün pievel, ilg qual haigig retschiert dilg bain da te, scha essan nus. tü nus hasch do spisa a buvronda richameng, tü hasch cumando alla terra, a ella ha purto seis friegs a sieu temps abundantameng, tü nus hasch do plievgias tumprivas a tardivas, tü es quel il qual antroqua da qua nus hasch consalvau enten las custeivlas libertats a friadats, tont corporalas, co spiritualas, las quallas oncg las güdain, tü nus hasch per blers oñs nus parchüra dalla spada, a sigatom dilg [p. 65] anamicg chia quel nun ha podü rumper aint ens ruinar, ans mettar a frustra a hasch la nossa chiara patria, la qualla sot gronda tyrania, a enten grond priguel fova, spindro, consalvau et insēbel puspei unieu, je ün gi, miuehia gi fas tü a nus onc dilg bain, ens laschas güder la tia buntat, chareza, grãda misericordia. exempels a varniamens mettas avont noss öelgs ad ureiglias, par nus ans a starmantar, ens far star gio dilg pucco, a cans parchiran da bichia far quel, cun cordas da careza nus anprovasch dans trar ties te, cun da totta sorts beneficis corporals a spirituals par ca nus a chi cun chierp et olma nus ans asurdettan par vivar suenter la tia sonchia ad a nus salidaivla viglia, in suma chei vessas do pü far daplü via da nus, ca tii nun [p. 367 modifica] haias richiameng faig. [p. 66] Aber ach o Deus! e nuo elg ün pievel, ilg qual saigig aschi malreconschaint sco nus! halstaricg, mallubiedis, schlecht, surdo a lastars et puccos, alla secureza carnalla, alla vanitat, gottlosiadat, malitia, nauschadat, folsadat, glisnareng, alg has, scuvidonza, gitigonzo, loschetia, garmaschia, stolzada sco nus! cun gir mal, anjirar, mãchir, anganar, hassigiar, sbütar, schiomgiar, tatzar, truvar, conderschar ora, a vivar suenter sieu narz chio, a senn sco nus! a chi es quel ca prendicg quai a cor! haigig quito per far ancunter a sametta anadrecg ancunter cun dolur, a fadia, cun ernst a datschertameng a tals lasters a sgrischaivels puccos! chi considra lantiert da Joseph, ilg cumond da Moses, las larmas a suspürs d’Ely, la plagia [p. 67] da Ephraim, a rottira da Manasses, ilg tieu andirar, saung suar, quito, fadia, dolur a martieuri, giomgias a passiun, ca ti per nus, en noss stailg esch stat ora, a hasch cuschanto et stitza la gritta dilg tieu bab ca ordava ancunter nus. O midlar, salvader, Gott et spindrader! dal plü grond, antroqua ilg plü pincg, dilg plü vilg antroqua ilg plü juven, dilg plü pardert antroqua ilg plü einfelti, dilg plü rich antroqua ilg plü pauper, tots! tots ansemblameng essan davantes malnizeivels, a qua eiss ei bicg ün ca saigig süst, parfecg a senza culpa, bain ab: via da tots hal nom dalla planta dils peis antroqua la funtaugna dilg chio eis ai [p. 68] naijna chiaussa sauna via da nus:

Ah o Deus! quonts gronds a nundumbreivels ean ils noss puccos, las nossas noschadats. quels vaun en olt en forma, sco dinna grossa a schirza nevla encunter tai, a cloman ancunter nus per vandetta, par casticg a strof, sco chia nus jüstameng fossan culponts a merits dils teis jüts casticgs. je! forsa bler plü vangons ca quels, ils quals aschi savens cun da totta sorts strofs a pliagias als anquerasch a chiæsa, els laschasch ansagiar las ansennas dalla tia gritta, elg iffer ca vaigiasch per ilg tieu soing Nom.

O Deus! nos cor des tramblar, las combas sezacudar ilgs öelgs scürs davantar, [p. 69] a chi, chi nun des pigliar tema, a par turp a schampt sa turpagiar, per amur dils noss gronds a blers puccos, ca nus vain faig a faschains ün gi minchia gi, siond ca nus buvains aint la nauschadat angualmeing sco laugua.

Sün nus schei a ei chargiau ün grevf fasch a burdi, ilg qual pesa plü grevf col pluom, quai ei ils noss schgrischus puccos, ca cūbraigian la noss olma.

O Deus! che schnuur, a dolur, scha nus, nus ans apartrachaint manedlameng sün la nossa passada vitta, a sün ils puccos dla nossa juvantinna, a sin las schvavadas della velgiadinna. vurcklich, ils levfs saraintan ansembel, a la lunga nu po plü sa muvantar, an s’abasont culs noss [p. 70] chious a schains nagott plidar a gir otter, co segner! saigias a nus paupers [p. 368 modifica]puccons gratius. O segner! nun ir enquint cun nus per amur dils noss puccos, mo saigias a nus paupers puccons gratius, peramur dilg custeivel merit da Jesu Christi noss chiar salvader.

O Jesu! tha ragorda da nus, a ta prē pucco da nus, cun gratia guarda tü sin nus, tü sulett noss spindrader es o Jesu Christe, a par amur da te prenda navent da nus ils noss puccos, gratia sulettameng rogain nus da te, par que sulet suspira la noss olma.

O fans tü! or da morts vivs en tei, or da mals buns, tras tei, fans participabels dalla tia jüstia per amur da tei. volvans tü, scha essan nus völts, convarteschans tü scha vagninssa [p. 71] nus convertits, fa tü via da nus, quai ca tii vol ad aver da nus, a lura cumōda tii a nus quai ca tii vol, scha vagninssa a far.

A schabain ca nus vessan pamur dils noss puccos merito, a fossan vangons da casticg a dils teis jüts strofs, oncalura ort’gronda la tia grã, a misericordia volva quels davent da nus, ascha pür o segner! ca tü vessas ordino, a cans lessas castiar, scha nus vigliasch en grã ans’castiar, quai at rogain nus da tei o gratius Deus! ca tii nus vigliasch enten nil strof, ins confortar, a far ca nus saintan la tia grã, p puder star statevals via da tei cun buna patientia antroqua la fin, anconoschont en vera cardienscha chils noss puccos saian la caschung da que tott: onca [p. 72] lura ca nus enten tals anprovamens possã en vartit dalla verra cunaschienscha nus ans sa sagirar dlas tias anparmaschuns, a cun verra cardienscha cun patientia gir, mire scha je’ ca ti nus mazassas scha lain nus ounc schentar nossa spronza sin tei: a scha nus vandliassan enten la vall dell’umbriva da la mort: scha tumainsa nus naiin mal, parchei tii es cun nus, tieu stab a tieu fist nus cunfortan.

O Deus! mida tia gritta en grã: via da nus, la schmaladischun enten benedictiun, a nus mainans, a tengnians sin las tias vias, par ca nus possan vivar a murir a chi, a quai ca nus hossa vivins en la carn, vivan ella cardienscha da tieu filg, il qual sha do saisez par nus, par ca nus saian cun el, enten sia mort crucefiches, a ca nus vivan bichia nus, mo Christus Jesus vivig el en nus. trametta ils teis soings anguels, ils quals nus parchiran sün tots noss pass a vias, chia nagotta mal ne dilg satan ne da malla lgieut possig via da nus anscuntrar.

[p. 73] Nun sarar teis maung per ans sfar sgüder per amur dils noss puccos, parchei quont prest vessas tü faig cun nus, sco chun Adama a Seboim, sco dils temps dilg prophet Elias, ca Israel per 3: onns et 6 mains enten gronda furtinna ad angsch fovan.