Tagicomedia hagida in Zuotz ano 1673

Da Wikisource.
romancio

Fadrich Viezel Indice:Decurtins - Rätoromanische chrestomathie, VI.djvu Cristianesimo Tagicomedia hagida in Zuotz ano 1673 Intestazione 8 agosto 2020 25% Da definire

Canzona spiritualas Philomela
Questo testo fa parte della raccolta Rätoromanische chrestomathie
Vol. VI
[p. 559 modifica]
[F° 1 r°] TRAGICOMEDIA

HAGIDA IN ZUOTZ ANO 1673
die 23 et 24 Febru.
COMPONIGDA DAL MOLTO Jllm SIGNUR
Cap° Fadrich Viezel.


Jnua vain Represchantô l’Amur et Moardt, Desperattium dalg Cunt Othavo et
quella cun ottras chios[s]as da spass et biffunarias traunter aint.

(Nach Revue des langues romanes 1885 Mars p. 121 — 140, Avril 162 — 183: Un drame haute engadinois. Variante nach Ms. Zz.)




PERSUNAS, CHI TSCHAUNTSCHAN:

Raig: Cap° Estocas Planta.

Cunt Othavo: junk. Constant Planta.
Issabella: Cap° Fadrich Viezel.
Dondardo: S. Jacom Dantz.
Majordomo: S. Nicollin Raschaer.
Maistar da justicia: Mr Athoni Piarl.

Laura, Donzella d’Issabella: S. Foart Juvalta.

     Dutur et cussinums: Mr Nicollo Roedel. Trist, Servitur del Cunt: Sr Jan Gritt. Trafoldin, servitur da Dondoardo: (et) [S.] Andrea Tumesch Dantz.
     [F° 1 v°] Splendurainta: marussa da Trafol, servittur de Cappo da jüstitia et servittur da Don Alfonso: Mr Janet P. Rasso.



(Compaera Issabella cun Laurra, sia Donzella, Issabella disch à part:)


Issabella Gia las ündasch haun battieu,
E non ais aunchia comparieu

Quel, chj tain farieu mieu cour
Cun la friza dal’amur.

5Pü co vain fontauna claera

___________

[p. 560 modifica]
D ün amallô dessidaraeda,

Vain aquj Dna Issabella1
Da sieu Cunt la vista bella
In aquaist hura ceart bramaeda.

10Atscho vain ell. Sün allegraeda.2

(Haviand spettô ün pô, et nun comparind al Cunt, disch ella melg inavant:)

Nun l’ ais el, sum ingianaeda.3

Il vent, chj bata in straeda,4
Vus utschelletts, chj belg chiantais5
Et l’ alva dal dj anuntias,6

15Itz, s’ arouf cum voass chiantaer,7
[F° 2 r°]                 Per soart chia l’ dormis mieu chier,8
Sü da sieu söen bod il sdasde

Et assavair dallumg al fê,
Co ch’eau l’spetta qui in straeda.9
20L’hura daeda ais gia passaeda,10
Am fo buonder, ch’ el nun vegnia.
Itz, turnem bod cun la nouva:
Scha ün ottra il tertegnia
Cun amur. Ma nouva noscha11
25Füs per me. Ma citto, tascha
Issabella, discortescha12
Füs, havair tü gellosia
Et eir sospet, chia ün tael hom
Havess in se qualchie ingian.13
30Nun l’ ais sche tard. Che imaginast,14
Perchie be (t)[d]’ poich ho do las ündasch.
T’poust dimaena at retraer15
Et in chiesa al spattaer.
Chia sainza fal vain el á gnir,16

35Sia promissa â complir.

(Auntz ca s retiraer disch ella vears Laura, sia donzella:)

Issabella. —  Ma chie t’ inpaera, Laura mia?
Nun he eau bain inpondia

Mieu pissaer et mia âmur

In amaer ün tael signur?
[p. 561 modifica]
40La sia virtüt fo deng17
Da qualunque amur tereng.
                   Laura. Conssiderond disch sia beltezza18
Et da sieu chieürp sa grand destrezza,19
Schj vairamaing sto confessaer,
[F° 2 v°]                45 Bain deng saia da ludaer.20
Ma dich per que nun s’poass cusslaer,21

Chia d’el usche s’dessas fidaer.
Perchie exaimpel da tradias22
Sum taunts, chia d’aradschum sum tgnias23
50Per narras quellas, chj s’faun straeda,24
Sainz’ottra prova tael braiaeda.25
Nun savais, quainttas chj sum staedas
Da taells da lur hunur privaedas,
Et alhura bandunaedas.
55Cun vus assvessa as cusglie,
Et, que chia fais, as inpisse.
Perche
Amur mael considarô

Cun disgratzchia vain glivrô.
              Issabella. Quaist he tuott considarô.
D’amaer al Cunt pür he premò,26

Siand da quels ell nun po esser.
Guardo pür sieu st(a?)ilg, bel esser,27
Sa curtaschia, sieu bel trattaer:
65Que ais tuot da cavallier.28
Schj, al Cunt vöelg eau amaer.
Dj pür que chia tü voust,29
Veng a mj pür, que Dieu voul,
Slargia l muond pür sa mallignia
70Leaugua, a mi per faer terminô30
Da vitta, mia honur!31

Chia tuot que nun do na flur.

(S’retira, et Laura zieva disch:)

                 Laurra. Quaunta oarva ais l’amur!
[F° 3 r°] (Compèra l’Cunt Othavio et sieu servitur, nomno Tristant, con sunaduors.)

[p. 562 modifica]

                      Cunt. Chie hura ho dô, ô mieu Tristand?
                Tristant. Las ündasch huoss in quaist instand.

                      Cunt. Sü dimaena, bain da boat!
Atscho nun passa vj la noat,

Sainza ch’eau vetza Issabella.
Sü dallumgia, giain tiers ella,

80Auntz co ch’ella as retira.
                Tristant. Ottra füss la mia mirra.

                      Cunt. Que t’hest in l’cour, dim, mieu famailg.
                Tristant. Daer s vulles ün bum cussalg.
                      Cunt. Dj pür oura libramaing.

                Tristant. Fessast ceart pü sabgiamaing,
In chiaesa voassa â retraer
Et voass caprizj nun sgundaer.
                      Cunt. Caprizi nomnast tü l’amûr?
Nun sum ceart da ti’ hunur,

90Et ammain da poass sgundaer

Sainza ün ingrat restaer.
                Tristant. In oter pudais recompensaer.
                      Cunt. Nun po gnir melg recompensso
Chjchj ama, co gnir amô.

95Tegnia tieu cussalg per te,

Siand àquel nun fo per me.
                Tristant. Signael aise da murir,
Cura ch’ün nun voul guarir.

L’cussalg nun po tscheart nüzagiêr

100A chj quel nun voul sgundaer.
(F° 3 v°) (S’inchiamina all Cunt vers la chiesa d’Issabella.)
                      Cunt. O chie fortüna bella,
Amand da dna Issabella!

Da d’üna piarlla fina,

Vullaiva dir divina.

([Tristant] al tira pe(t)[r] la chiappa et disch:)

                Tristant. Chj vus esses,
S algurde, idollater
                                    Nun dvante.

                      Cunt. Parduna me, mieu Tristant,
_________
86 raster. 88 la mur. 89 humur. 90 Et aunchia main ad (l. at.). 105 f. . . . eschas s’algurde / . . . dvante / 108 me fehlt.

[p. 563 modifica]
— — — — — —

Et eir fo dir ils sias
110Qual giedas heresias
In lod da lur armaedas,

Sco füssen be beaedas.
                Tristant. Per que, ô mieu signur,

                                Cuntschant eau voass’hamur . . .

                      Cunt. Se gia, che tü voust dir.
Ais dret, ma dim ün pô:

Sum foarza eau beô,

(Tristiant disch à parte:)
                Tristant. Sfortünó!
                      Cunt. Pü co ingiün sur tiarra?
120Havair na tella pearlla,

La quella, per faer vair
Natüra tuot sia art,
D' belleza l' h(e)[o] dutteda
Et da virtütts bain iffitaeda.
125Guarda ün po, considarescha,
Et âque brich mem' in prescha,
Sia nembra, sas parts.
Quarda ün po da tuottas varts,

Et gio dallas pallaesaedas
[F° 4 r°]                 Considarescha las zupaedas.
Seis chiavells sum ôr fillô,

Cur ella scuverna al chio!
Seis öelgs sum staillas splenduraintas,
Seis daints sum perlas zuond glüschaintas,
135Sass massellas sum duos röesas,
Et aque zuond odoraedas.
Seis leffs sumaglian il curalg,
Seis cullöetz il fin christalg.
Ma tschearts il lod, perche ch' eau craj,
140Nun sain rivos aquj pelvair,
Inua chj sto da Issabella,

Quella bella juvintschella.

(Scumainza la musica, et Issabella vain gio sün poartta et disch:)

________
111 amedas. 114 humur. 115 gio que tü. 117 Nun sun foars. 120 üna tel. 124 virtütt. 126 fehlt. 127 membra. 132 la. 139 tschess. craich. 140 Nun sun (l. nus saians).

[p. 564 modifica]

              Issabella. Ais foarza all Cunt mieu bain, mieu cour?
                      Cunt. Issabella, cufüert amur!

              Issabella. Et da chie hura vain mieu chiaer,
In quist löe a s risagiaer?
                      Cunt. Per amur da dna Iseabella
Nun stim ma vitta ün’utschella.

A quella sullet vöelg eau servir,

150Scha be, servind, eau stues prir.
              Issabella. Citto, ô Cunt perchie ch’el so,
Chia dalla vitta mia sto

Pendida, et maunchia da quella,
Nun ais pü co voass’Issabella.
155Pertaunt, ô chiaer, scha ell me ama,
Il priaevel, giavüsch, ch’el nun brama.

Ma laschand âque tuot staer,
               [F° 4 v°]  Giavüsch, cun me s’retiraer,
Ch’el vöeglia, atscho qualchie mella leaungia

160Quj nun s chiatta in straeda co,
Et piglia landrour occasiun,

Da ns metter in perdittiun.
                      Cunt. Dvainta pür la vöeglia sia,

                                 Ch’d’obedir saro la mia.

(Compaera Dondoardo cun Trifoldin. Sentint la mûsica s ferma et disch:)

         Dondoardo. Musica, scha nun ingian’l’uraglia,
Oda eau in quaista straglia.

Quaist ais na chiossa nouva,

Vair vöelg, chie vain landroura.

(Sto spettant Trafoldin et disch à parte:)

             Trafoldin. Saia malladet il bech futtia!
170Tuotta noat sto sün la via,

Et me traes sia[s] schelmarias
Am fo crudaer in mallattias.
Ultra fam et fraid, ch’eau sto indüraer,
Schj ais co la tema, ch’eau per quaist schaschin

175Eau vegnia foarza al tappin.
_____

146 resagier. 151 perchie l’. 152 Chia da sa vitta la mia. 153 manchiand aquella. 159 Ch’el] Et l’. 160 co fehlt. (Sentint . . . disch fehlt.) 165 num ingianna. (et fehlt.) 173 f. la fam . . . sto / . . . àco /

[p. 565 modifica]
Sum bain sto ün grand culglium
A m iffinaer suot quaist patrum.

Dondoardo. (Al dant cun ün maun sül giüve disch:)

Chie disch aco da tieu patrum?
             Trafoldin. Co ch’el saia ün grand barum.

         Dondoardo. Chia tü blastmessast, eau craiaiva.
             Trafoldin. Voassa[s] virtüts eau pallasaiva.

         Dondoardo. Resta, ch’eau sainta tscho rimur.
Lasche ns vair, che voul daer our.
[F° 5 r°] (Vain davent al Cunt da dna Issabella, della campagnia fin sün poarta et disch:)
              Issabella. A Dieu, mieu cour, è nun smanchella
185A mi daeda voassa fe.

Nun smanchie voass’Issabella,
Nun sbütte me pouverella,
Ma al’hura destinaeda
Fe, ch’eau saia visittaeda
190Da mieu bain, cuffüert, amur.
Ma sainza otter servittur,
Co quel chi ais noass confident,
Il craiand vus perô constant,
Atscho chia traes mema compagnia
195Nun pintescha l’hunur mia,
Et noassa amur scuvert’nun saia,

Et co tr(o)es à tiara giaia.
                      Cunt. O chiaera, pü nun dubitte
Da mia, â vus daeda, fe.

200Dintaunt chj ais in me favella,
Vöelg cellebraer mia Issabella;
Dintaunt mi oarma ais in il chüerp,
Saro ma bella mieu cuffüert.
Dal saung voelg eau pü bod laschaer
205Sdrappaer il cour, co bandunaer
Mia Issabella, et aquella
Pü bod co non obedir,

Millj giaedas voelg eau prir.
________

177 suot] cun. 180 crejava. 182 saint tscho. 183 che] que. (della] et
ella). 184 f. et num smanchie / La a mi . . . 191 confidant. 194 chia fehlt. 204 saing (cfr. sain). 206 f. Mia Issabella / Et aquella /.

[p. 566 modifica]
Damaun dimen’al’üna d’noat

210Saro qui, et cun ün boat
Alla poartta, ch’eau daro,

Voassa Laura m’avriro.
                [F° 5 v°] Dalg reist pissaer a mj lasche,
Chia eau s’dj cun buna fe,

215Chia pü pissaer da voass’hunur
Havaro co da mieu cour.
Et â Dieu, mia Issabella!

Dieu guarda ma flur bella!

(Al Cunt vain davent, Issabella s’retira et disch:)

              Issabella. Laura, mieu cour sto palpitant.
220Tem contredj stravagant.

(Siand retiraedas, disch Dondoardo:)

         Dondoardo. Cuppidô m’ho darchio farieu
Et à seis peis zuond sert battieu.
(resta ün po suspais)
Che ais da faer?
Che da laschaer?
225Et d angelia (aise) vist’inamuro,

Veng da furia transportô.
Da matzaer il Cunt, stim eau per bain,

Congiüstaer scha eau il pain. . . .

(Do duos pass inavaunt, vo in se et disch Dondoardô:)

Straeda ais quaist precipittusa,

230Per congiüstaer üna marusa!
Scha be chia eau il mazess,
Gniss Issabella â se svess,
Sequond ais ell’inamuraeda,
Tiers la moart avrir la straeda,
235Restand del’alhur privaeda
Et eier foarza pallaisaeda.

Siand ch’eau, chia l’amur mia,
                [F° 6 r°] Haviand üso la prüma giaeda,
Dallumgia [as] (a)spert’et müda straeda,

240Cun qualchie ingian tscherchiaer

Da faer, atscho tiers el’eau poass’antraer.
________

213 l’pisser. 214 dich. (s’retirand.) 222 spert. 225 D’Angelica vist. 229 quista. 233 Seguond. 235 f. alhura privo / . . . palassô. 237 eau vetz. 239 sasperda. 240 f. . . . . da fer / atscho etc.

[p. 567 modifica]

(Vo tiers Trafoldin, chiatta ch’el doarma, l’do d’ün pe et disch:)


         Dondoardo. Che stest aco s-ch’ün oter püchf?
             Trafoldin. Dom pü tü dal naes il chülgl!
         Dondoardo. Cun ün bastum ti l vöelg eau daer.
             Trafoldin. T’poassa Sattanas purtaer!

(In dir que, sto el sü per s’dustaer, vetza, chia l’ais sieu patrum, et disch:)

O chie chiossa he fat aquj, pardunem,

Chia eau s’il dj, chia m’sumgiaiva

Da tschantschaer, na cun vus, ün pitanaer.
         Dondoardo. Tü at dapoartast d’ ün pultrum.
             Trafoldin.                (A parte:)
250Da raer chia saj al famailg bum,
Scha daschütel eis l’ patrum.
         Dondoardo. Ourssü, da d’ ir â chiesa, hura am paera.
             Trafoldin. Dumande ma böeglia, c’ la s despaera
Per la fam, et schj quj huossa,

255Chia la spetta, chia s’ amuossa
Per sieu bain ün bum baccum,
Schj m’undschais cun ün bastum.
Quaist ais la peia, chia vus am dais:
Inminchia dj am bastunais.
260Nun he, dintaunt ch’au s’he servieu,

Vis ne haller ne vestieu.
         Dondoardo. Nu t grittantaer, ô Trafoldin,
Chia t’contantaer t’vöelg sün la fin.
             Trafoldin. Tarda dess esser la mia peia,

               [F° 6 v°] Scha sün la fin la dess gnir daeda.

         Dondoardo. Manaig da tieu servezen.
Meilg ais per te, scha nus antressen

In quaist conflit, nun vain danaers,
— Chia bgiars per quels as faun matzaer —
270Co scha tü ls vessast ê ls perd(o)essast,
Ottramaing als consümessast.
Alla fin poust, s-ch’ün schantillom,

Comparair ün arich hom,
______

243 pür. chiügl. (uster.) 246 ff. Ojme. aqui / . . . di / . . . eau m’sumgiava da tschantscher / 252 Orsü. 253 chia ella s’. 254 et qui schi. 263 cuntanter vöelg. 268 quaist] qualchie. vair. 269 bgiers. 271 U otr. 272 Zantil hom.

[p. 568 modifica]
E t faer sügnaer cun tieu danaer.

275Chia tuottas chiossas fo quel faer:
Scha bé ün bastard tü füst naschieu,
Allo per legittim sarost tgnieu;
Scha bé teis bab füss ün purchiaer,
Sarost tgnieu per ün cavalliaer;
280Scha bé nel condüt tü füst chiattô,
Per dschantillom sarost exaltô,
Que chj paera inpossibel.
Spargnia dimen’, ô Trafoldin,

Tieu sallarj sün la fin.
             Trafoldin. O che bum predicattur,
Chj dess oura mieu signur!

É scha l’diavel s’poarta via,

Che füssa dal sallarj mia?
         Dondoardo. Tü staest belg sün minchiunaer,
290Ma bod gnissast â chiattaer.

Lascha que et do ün boat
Alla poartta, atscho daboat
Nus in chiesa poassen antraer

Et noass vainters daer da tschnaer.
[F° 7 r°] (Trafoldin, pichiand la poartta, lascha cuorrer.)
         Dondoardo. O schelmatsch ê grand pultrum,
La tia böeglia s voul svidaer.

             Trafoldin. Na, mo la s voul ingratzchiaer.
     (Dondoardo l’voul daer dal bastum. Trafoldin fügia et doppo ün po, nun chiatand el da tschaina, comper’el tuot grit et l’Cuschinums, nomnô Gnif da gras, vo zieva l’, clamand:)

             Trafoldin. Tü det diavel, tü Gnif da grass,
— — — — — — — — —

Che tschaina m’dest tü quaista saira?
300Chiastêratsch et bes-chia naira,
Nun eist ottar bum co per que.
Chiaera braiaeda, ün po guarde,

Co quella bes-chia s’ho temprô.
_________

277 Alg paer. 280 in lg. 281 axetto. 286 dess] vess do. 289 Sün l’. 290 am. 294 anoass vainter. (cuorrer davous ourra.) (gritt incunter lg Cusch., et il nomna gnif da gras. Vo zieva Trafoldin, clamand al Cuschinuns.) 298 f. Ta det l’ Diavel . . . Ta poassast bot rumper ilg doass. 300 Chiastöer. 301 que] te. 302 guarde ün po.

[p. 569 modifica]
El paera be ün püerg ingraschô.

305Che ais la chiarn da me compraeda?
Da te ais la ceart magliaeda.
Chia t’rouf l’diavel, chia stranglaer

T’poassast tü cun taunt magliaer.
       Cuschinums. Scha usche t’voust grittantaer,
310Restarost bain sainza tschnaer.

Padimat, tuorna et vsarost,
Chia tgnieu sü t’ he eau ün aroast.
Scha noass patrum dich glivra tschnaer,

Schj, que chj vaunza, poust mangiaer.
        Trafoldin. (Pigliand il roast our d’ maun di[s]ch:)
315Cur ün armaint ais plain
D’magliaer, schj laschal al cumpaing.

[F° 7 v°] (Mangiand Trafoldin il rost et nun dant al Gnif da gras ünguotta,
disch Gnif da gras:)

             Cuschinu. Tü nun procedast inandret,
A mangiaer il roast sullet.
             Trafoldin. Cussalg, tü taschast, tü trigd nair,
320Scha congiüstaer nun voust ün pair.
     (Gniand pigliô l’aroast our d’maun â Trafoldin, cuorral per recupperaer, et Gnif da gras zieva. Compaera Issabella con Laura.)
              Issabella. Piglia Laura quista chiartta
— — — — — — — —

Il Cunt Othavo, et li la do,
Per chie tscheart eau m’he sumgiô
Quaista noat, chia eau vetzaiva
325Un hom, chj fich ad ell sumgiaiva,
Traunter armas sangunô.

Tem, qualchioss’saj’ iscuntrô.
                  Laurra. Gio ch’ ünguotta (he)[o] giüdô
Tuot aque, he eau cuslglio,

330Et voass’amur quel ais creschieu
Taunt inavaunt, chia nun vais tmieu,

Voass bum bab da grittantaer,
______

304 Che ell 307 t’ fehlt. 308 tü fehlt. 312 t’[] ns. 313 l’glivra d’tschner. 315 f. Eir cur . . . plain / Maglier schi. Nach 321: Vo à Cuort et guarda et chiatta. 323 tschert m’ ho insumgio. 324 co chia. 327 Qualchiossa tem saia. 329 eau he.

[p. 570 modifica]
Il Cunt in chiesa cun laschaer,

Et voass’amur, vitta, per si’amur,
335Da risagiaer et voass’honur,
Schj saro eau pontuêlla
In l’servir et eir fidella
In opperaer, chia bain ladin

— — — — — — — —
              Issabella. Rivaro tuot à buna fin,
340Scha nul obvia il destin,
                [F° 8 v°] Del quel (ell) [et] da sia fideltaet
Deppenda ma fellicitaet,
                  Laurra. — — — — —
Giüdaer da vus dessideraeda.
Quj la vais paragiaeda.
              Issabella. Scha usche l’[ais] paragiaeda,
Schi sü, piglia bod la straeda

Dalla cuort, per che ch’el lo
Teng tü chiattast, mieu amô,
Scha in vitta pür ch’el ais

350Et d’üngiün nun ais offais.
                      Cunt. Chiappa et chiappe dad’inprastaer,
Che dan a mj po que purtaer?

(Vers Dondoardo.)

_________

335 rasagier. 337 In la. fideda. Nach 338: Rava (l. riva) tuott à buna fin. 342 Po à la fellicitet. 347 chia â lô. Nach 350: Laura: Otter voul Vsia / Chia eau foarza ad el dia / Issab: Ünguotta oter co ilg do / La chiarta la quella el ligiaro / Il tenor alhura l’arouva / Per mia amur, cha l’guarda oura. Laura: O pöeja nun saia effetuo / Eau tschert nun turnaro. (S’retiran, et conpera l’Cunt et Dondoart.) Cunt: Inuonderno usche curindt? Dondo.: Da chies(s)a veng in quist instant / Sun vers la Cuort inchiamino / Ma gio chia l’Cunt eau he chiatto / Sarro cun l’per l’servir / Inua chia plescha ad el dad yr. Cunt: Scha Dondoart alla Cuort vô / Infina à lo al serviro. Dond: La plü gratta compagnia / Nun po gnir in vitta mia. (Al do la maun dretta, et il Cunt disch.) Cunt: Las Ceremonias lasche ster / Quellas tschert nun vais da fer / Cun voass Amich il quell eau sun / Taunt tschert co fatsch professiun / Da Cunt per tel m’Cumande / Scha poas servir et nun spargnie. Dondo: Vetza qui Vsia / Co chia [a]düna al dun fadia / Da voassa amur eau confido / Et da quella sgiüro / Vegn darchio s’aruver / Vus m’vöeglias inpraster / Voassa chiapa et chiape / Quista saira siand chia eau he / Sullet dad ir in ün tschert löe / Inua per esser sgiür eau stöe / Ir incognit et azupo / Par nun esser pallas(s)o / Et contschieu d’meis inimichs / Ls quells sun bgiers et infinits. (Cunt disch à parte.) 351 d’at.

[p. 571 modifica]
                [F° 8 v°] Brich sullamaing s’vöelg inprastaer
Que vus vullais, ma cumpagniaer

355S’vöelg eau m’vess in persuna,

Ma conpagniä, (s’) [sc]hê la s paera buna.
         Dondoardo. Vo sigria da scomnandaer,
Nun vöelg niaunchia giavüschaer,

Perche scha nus ns inbattessens,
360Meiss snimichs añs inscuntressen,
Schj l’inpromet, ch’üngiün respett,
Peril odj malladet, ch’el am poarta, s’inprometa,
Schj daffat foartz’as mattzessan.
Melg sullet aise, ch’eau giaia.
365Chia, (h)[b?]e chiatto dad’ells ch’eau saia,
Sch’cun voass vestieu saia eau tgnieu
Per vus, et usche, nun cuntschieu,
Sainz otter privel passaro

Et cun sgüretza tuornaro.
                      Cunt. Gio ad el usche plescha,
Ie dum parolla, ch’in sa chiesa

Quaist saira vöe ch’ell chiatta

Mieu chiappe e mia chiappa.
         Dondoardo. Nun poass respuonder alla curtaschia,
375Chj m’fa adüna vo sigria
Trafoldin. (A parte:)
Chiap’et chiappe

Inprasto our ho mieu patrum.
Qualchiôss’hol in taesta, l’schfundradum.
Chia rouf l’diavel, chia mae nul stetta

380In chiügl la bes-chia malladetta.

(Vain aviert il thrun dal raig. Laurra vain, l’Cunt Othavio la vettza et disch:)

                      Cunt. Laura cert vain am cerchiand.
Tem qualchiossa stravagant,
                [F° 9 r°] Chia saia dvantô à mieu cuffüert.
Al quel scha l’ais, stô rendi al spüert.
_________

355 vöelg am vessa. 356 scha. 357 scumader. 360 inimichs. cuntschessans. 361 s’impr. 362 f. öedy malladet / Che ls m’poarten as pudessan (l. purtessan?) 366 stieu. saro. 370 Gio chia. 371 Je[] Ilg. 372 Quista. 373 et eir. 374 la. 375 fo. voassa Sigria. 377 Inprasta oura. 378 in testa ho l’. 379 rou. (Laura vain à Cuort.) 381 m’vain. 384 render l’.

[p. 572 modifica]

(Vers Laurra.)

385Chie aise, Laura, d’Issabella?

Zuond mael, tem eau, chj stetta quella,
Siand chia quj am vainst cerchiand,
Sco a mj paera, eir trembland.
Dim . . . . . . . . . . . . . .
390Perche da Issabella, mieu cuffüert,

Penda ma vitta et eir mieu cuffüert et spüert.
                   Laura. Nun tme, sigr Cunt, chia Issabella
Ais sauna, ma plaûna d’tem’ais ella,

Chia qualchiossa saia inscuntrô,
395Siand chia ad ella ho sumgiò,
Ch’ eau la vettzaiva in anguoscha.
Et per que me ho quj huossa
Tramis tiers vus, a s giavüschaer,
Vus vöeglias quista chiarta laer

400Et alhura la sgundaer.

(Il Cunt, doppo lêt la chiarta, disch:)

                      Cunt. Dj, Laura, tü ad Issabella,
Ch’eau faro tuot que chia ella

Giavüscha, c’ la nun s’indubitta,
Chia l’ honur et eir ma vitta
405Savaro guardaer et parchiüraer

Da chj chj pür la voul pigliaer.

(Laura tuorna davent, et il Cunt alla cuort.)

                      Raig. O Dondoardo, eau s’il dj pelvair,
Ch’eau nun craiava pü da s vair,

Per che[s] stimaiva instradô

410Et à Genua bod rivô.
         Dondoardo. Sa maiastaed ho da savair,      [F° 9 v°]
Chia la cuolpa nu(s)[n] ais pelvair

Steaeda mia, siand chia spet,
Ch’la soart s’cumaedda inandret,
415La quella, crai, hegia causô,

Chia eau saia reformô.
____

389 f. Dim per chie etc. 391 vitta et mieu spüert. 393 sama plaina. 395 chia ella. 396 Co chia la. 403 che ella. 404 sia honur. 406 Da pür chi chi. 407 s’dich. 408 crejaiva.

[p. 573 modifica]
                      Raig. Fin chj s’cumaeda melg la soart,
Scha vus giais nun fais da scoart.

(Il Raig s’retira, s’parta. Al[a] cuort compaera Dondoardo cun Trafoldin.)

         Dondoardo. Trafoldin,
420Üna chiossa at vöelg ruaer.

Quaista saira he da d’ ir
In ün tschert löe, inua cha he,

Per esser sgiür, grand bsöeng da te.
             Trafoldin. Scha cun qualchiün vais custiun,
425Laschem pür me in la maschun.
         Dondoardo. Otter nun hest tü da faer,
Co tiers üna poarta staer.

Et scha quelchün lo voul antraer,
Schj ils daints al stoust mussaer.
430Nun pudiand aque giüdaer,
Schi incuntar at stoust metter
Et faer cun ditts ingiurius,
Chia bod tuornan inavous,
Nun pudiant que our drizaer
435Ünguotta, schj stoust pigliaer
La spaed’in maun, et cun aquella
Faer sügnaer la santinaella.
Huossa pero at stoust pruaer,
Scha t’hest bum, aque da faer,
440Atscho nun reist’inpallüdô

Et da te abandunô.
             Trafoldin. Che prova da me vullais pigliaer? [F° 10 r°]
         Dondoardo. Quj alla poarta stoust tü staer
Taun[t] co per guargia, et eau vöelg gnir,

445Am vöelg infandschaer, aint da d’ yr
Per quella, et alhura vöelg vair,

Co tü sest at faer vallair.
             Trafoldin. Gnj pür vus, in nom da Dieu,
Chia zuond bain saros arfschieu.

(Dondoardo vo ünpo in via, tuorna tussind et disch:)


         Dondoardo. Chi giaescha co s-ch’ün püerg?
             Trafoldin. Ün pouver hom, chi vo dal chüerp.
         Dondoardo. Davent da co, tü grand pultrum!
_____
420 vöelg eau dyr. 435 stoust tü. 438 sto. 449 sarost.

[p. 574 modifica]

(Il muoss ils daints, as voalf incunter dad’ell et nun giüdant que, disch ell:)

             Trafoldin. Inavous, schaschin et grand ladrum!
Schj na, chia tschert cun mieu spadum
455T’fandaro la testa fin sül mintum.
          Dondoardo. Trafoldin, tü tschauntschast grob.
             Trafoldin. Davent, hûnzfûtt! Schj na, chia bod
Cun ün bastum at battaro
Davent las coarnas gio dal chô.

(In dir que, l’tir el dal spadum.)

          Dondoardo. O Trafoldin, que nun ais dret,
A mj da perdar il respet.
             Trafoldin. Mo chiaer sigr, nun vais dit vus,
Chia cum plaeds ingiurius

Eau dess pruar vus da faer staer
465Inavous, scha na, pigliaer
La spaed’in maun et cun aquella
Faer sügnaer la santinaella.

Nun het fat per s’disfamaer,
             [F° 10 v°] Ma mieu cunst per amussaer,
          Dondoardo. O sü, saj’ sco ch’esser as vöeglia,
Chia t’daer dret in tuot at stöeglia.

Ma sü bain bot, â chiesa giain,

Et al viaedi ans appinain.
             Trafoldin. Giain, ma s’dj, chia sainza tschnaer
475Our da schiesa num lasch mnaer.

(Vaun davent, doppo ün po conpaera Trafoldin cun sia marusa Splendurainta.)

             Trafoldin. Dintaunt mieu patrum sto a tschnaer,
Eir tiers ma marusa völg eau staer.

Sum a Cuppidô obliô,
Che ma böeglia ho furô
480Cun amur usche constanta
Vers aquaista Splendurainta.
Sum amand zuond fortünô,
Chia na tælla m’ho tuchiô,

Dalla quella la virtüt
________

454 scha. 455 T’fandaro fin. (bastum.) 469 per s’. 470 Orsü saia
co. 476 quel sto. 479 Chel. 480 constainta. Nach 484: Nun s’chiatta in gl condütt.

[p. 575 modifica]
— — — — — — — —

485 Ais na chiossa miravgliusa,
Ch’ella ais usche ingeniusa,
Chia in ün dj pudess la daer
A trenta poarchs bain da magliaer.
Ultra chia traes la merda vargla speart,
490Schj ais la eir zuond bella tscheart.
Pü ch’ün’arait incurbiglios
Sum seis chiavels et mêl patnôs.
Il frunt ais stret et ün po plus
Et ün tantinet eir rugnus.
495Seis öelgs quels iffichios
Et in la vista staun zuppos,

A tael chia ün la po guardaer,
               [F° 11 r°] Et que sainza ind(u)[i]ci daer.
Traes il naes, sco ün lambich,

500Al margin quel culla fich;
Traes il quel, cur ella otza aint,
Folla s-chiüsaer per condimaint.
Mema stret nun ais la buochia:
Cur la ria, quella tuochia
505Las uraglias tuottas duos.
Cun las quellas las süuors
Dalla fatscha süantaer
Polla, dich cun las squassaer.
Scha l’cullöetz ais alf, cert dir nun s’po,
510Chia suot la giatla stol zuppô.
Our tuot ascria sum duos guaunts,
Fabrichios per seis duos mauns.
Sas unglas sum zuond iffittaedas,
Perche d’saung d’pluolgs sum sangunaedas.
515Et l’ottra membra tach l’honur,
Perche chia tem na mael’hodur.
Ach, cuffüert da tuot mieu chiülgl!
Pü bod vulles, crai(n)[m] pür, laschaer

Magliaer il luf ma chiae[v]ra,
________

485 Al ais miraculussa. 491 ingorb. 492 mels. 493 blas. 494 et fehlt. arugn. 495 quels staun. 496 la teista sco zup. 498 Zainza que indizider. 500 cuora. 501 Tres fehlt. 502 congimaint. 504 Chia cur. 510 grietla ais el. 511 guants. 512 mams. 514 saunch pluolgs. 515 Et] Da, tasch. 518 f. vulessa crajam pür / . . . üna chievra.

[p. 576 modifica]
520Co perdar te, la mia chiaera.
               Splendu. Eist dimaena tü usche bel?
Chj sumagliast il diavel.

Pü bot co staer pü aquia,

Vulles, chia quel at purtes via.
(Splendurainta fügia et Trafoldin zieva. Compaera Dondoardo cun la chiappa et chiappe dal Cunt e cun Trafoldin.)

          Dondoardo. Trafoldin, que ais bain tard.

               [F° 11 v°] Sü, piglia tsche allimbart,
Et bod quella guardimaintta

Tira aint sur tia vestimainta,
Atscho, sül viaedj, â tieu pudair,

530T’poassast cun quella prevallair.
             Trafoldin. Ecco signur, aquj ais ella.

          Dondoardo. Schj tir’aint dallumgia quella.

(Nun saviand Trafoldin traer aint quella, disch:)

             Trafoldin. Quaista vestimainta ais mael cusida et stretta,
Tramatte par ün snaedar, chj milla cusa dretta.
          Dondoardo. Che proposit d’ün culgliun!
Cusir vul faer la vestimainta?
             Trafoldin. Usche ais mieu ser patrum
Nel nomber della naramaintta:

L’ais la natüra d ün nar,

540Tuot otter tegner da se s(c)oart.
          Dondoardo. Che barboattast tü suot vusch?
             Trafoldin. Eau s’dj, chia chj fo que chia el po,
Ais s-chiüss da faer que ch’el nun so.

Nun s’po daer oura per magistar,
545Chj nun ais aunchia sto scullaer.
Scha be ün po d’anim da sudô
Eau he, schj poich exprimantô
Saia in fat da guergimainta.
Gnj et piglie la vestimaintta,
550A vuss s’vessa la tre aint,
Schj tgnair poassa adimaint

Et al medem alhura faer.
________

520 tella. 521 Eirast bain. 525 que] l’. 527 guargi. 533 guargimainta. 534 l’tschnedar. 536 guargimainta. 538 Ilg inomber. 539 dad ün. 540 oters. sia soart. 549 veschi.

[p. 577 modifica]

(Siand Dondoardo vestieu cun la vestmainta, s’metta Trafoldin à rir:)
         Dondoardo. Che t’comuainta ad arir? [F° 12 r°]
             Trafoldin. Nun se, che vus m’fais contradir.
         Dondoardo. Chj chia sumailg, dim dallumgia.

             Trafoldin. Sumgiais ün esan Val Chiamuongia,
Chiargio cun fier da d’ün villaun,
Chiatschô alla faira da Tiraun.
         Dondoardo. Che sumaglia svergugniusa!

             Trafoldin. Comperattium odiusa.

         Dondoardo. Tü lasch’huossa staer teis moat,
Et tirlla aint ün po daboat.

(Doppo trat aint disch:)

             Trafoldin. Huossa chia eau sum trat aint,
Schj he eau grand ardimaint.

565Sü, nun vetza l’hura, ser patrum,

Dam vair bain bod in custium.
         Dondoardo. Nun vess stimô per usche bum
Sudo. La ch’eau t’he â mieu chiantum,

Nun stimes ün millium,

570Scha be stuess esser combattieu.
Trafoldin. (A parte:)
Gnissest ad esser bain servieu.

Che craia quaist grand ribaldun,
Chia eau saia ün tael minchiun,
Taunt inavaunt a m risagiêr,
575Dam metr in prievel dam faer matzaer.
Melg aise ceart, s-chjvir il prievel,
Che, chj l ambescha, mour in ell.
Nun vullair morir, ne cun matzaer,
Ais ün zuond bum nattürael.

580Sullet dimaena ch’el perescha.
               [F° 12 v°] Et sch’el fo mael, chia ell pintescha.
M’vöelg dimaen’, a mieu pudair,

Sentint eau qualchiossa d’rimur,

Da mas chiamas prevallair,
_______

(cun tuot la guargimainta). 555 Chi eau sumaglia. 556 d’val. 557 Villam. 558 Tiram. 560 ais od. 561 moats. 562 tirat aint. 567 f. Trafoldin, nun t’ves stimo / per ün . . . sudo. 568 Lo. 574 d’m’rasagier. Nach 578: Lo tiers. 580 pirescha. 583 qualchie rim.

[p. 578 modifica]
585Fügint cun tuot ardur.
         Dondoardo.     (Suot vusch:)
Che vest tü dschand?
             Trafoldin. Eau giaiva giavüschand
Dalla soart fellicittaet,

Da havair comodittaet,
590Dallumgia huossa sainza dmurra,

Da faer vair la mia brevurra.
         Dondoardo. Stüzza ün po quella flama
Et, da commetter, granda brama,

Et resta co tiers quaista poartta,
595Fin chia veng, et fo la guardia.
Scha gniss qualchün, schj cun ün moat

Fo, ch’eau tuorna bain daboat.
             Trafoldin. Il pissaer lasche amj,
Chia, scha vain qualchün aquj

600Et nun l’so cuorrer, l’vöelg eau mussaer,

Co chia ls peis el daia müdaer.
         Dondoardo. Inua chj sto Dna Issabella,
Sum rivò, ma vöelg tar ella,

Cun plaed bass et stramüdò
605Faer, ch’eau saia aint laschô.

Hora in chiesa vöelg antraer.
               Trafoldin, Sblutte l’utschê, auntz co l’mangiaer.

[F° 13 r°] (Dondoardo s’fo sentir. Issabella craia, chj saia il Cunt sün poartta et disch:)

              Issabella. O Cunt, cuffüert, mieu bain,
Co gniss uschea á bun’hura?
         Dondoardo. Issabella, mieu bel pain,
Noassa amur nun voul granda dmura.

(S’retiran in chiesa, et compaera Trafoldin inguarnieu.)

             Trafoldin. Chi ais quaist, chia nu s stramainta,
A m vair cun quaista vestimainta,

Sco ün Hector in postura

615Et un Pollux in brevura?

(Tuchiand con il maun la chiaplina et la deia:)

________

593 cumbater. 595 guargia. 597 ch’eau[] chia. 606 Huossa 607 maglier. 613 (vain gio sün poarta.) veschim.

[p. 579 modifica]
Quaist al (st)[h]elmo dj Mabrina,

Quaist’a Tirlunduna, speda
Dad’Orlando, ais inguella.
Sun filg del Dieu della guerra,
620Fraer d’la rabgia et d’la füergia.
Per stragia cun ma spaeda,
Vulles, chia gniss huossa in straeda
Desch û dudesch cavalliaers,
Quels chj füssen bun guarriers,
625Et dallumgia sperttamaing
M’attachiessen brevamaing.
Co ls vulless eau mussaer
Que ch’ün Marte saves faer:
Al prüm tuchiaer vulless ün bratsch,
630Traer our al ottar il butatsch,

Il tertz tschuntschiaer vulles per metz.
[F° 13 v°] (Issabella interrumpa sbragind:)
              Issabella. Fermat, saschin et traditur,
Et nun pigliaer tü mi’ honur.

     (Sün ils prüms pleds: „Fermat saschin,“co s’isnuescha Trafoldin da soart, ch’el do per tiarra, perda la chiappa et il allimbart et, ctamand grattia et missericordia, fügia el in braunchias. Issabella seguitta et disch:)

              Issabella. Hai me, s(c)[i]or bab et servittuors
635Curri et de ami sucuors!

     (S cumainza â sentir rimuors d’armas. Vain il bab d’Issabella cun ils servittuors incunter â Dondoardo, il quel, s’mettant in deffaissa, s’vo plaun plaun s’retirand vers la poarta, inua rivand, piglia el our üna pistolla et sagietta Donalfon., bab d’Issabella, et fügia. — Doppo ün po conpaera Issabella et, vsand seis bap moart, disch:)

              Issabella. O spettacul inscuntrô,
Chia meis bab quel eis matzô!

Sum eau bain zuond sventüraeda,
Siand da que sum causa staeda.
640Ma vandetta saro fatta,

Scha nel coarp dal Raig s’achiatta
_______

616 Elmo di manbrino. 617 Turlindane. 621 per fer. 622 gnissen. 624 bums. 629 schunchier. Nach 631: L’tschinchieval etc. (branclas). 634 Hojome Sigr Bab (ss scumaunza. incunter D. Doardo). 637 Chia fehlt. 638 bain eau. 641 cour.

[p. 580 modifica]
Conpaschiun et piettaed.

            [F° 14 r°] Succurim, chia m’maunchia l’flaed.
(S perdant vi, Issabella do aint zur lg moart. Vain Laura et disch vers ils servittuors:)

                    Laura. Matzo ais noass signur,
645Quaist ais ün früt da l’oarva amur.

Persa vi ais Issabella.

Sü bain bod l’moart cun ella!
              Servittur. Quaista chiapplina et allimbart
           da Alfonso. Vöelg pigliaer, atscho per soart
650Quel, cun il temp, mussaer pudess,
Chi noass patrum matzò haves.

(Doppo ün po conpaera Dondoardo cun Trafoldin, Dondoardo al dumanda:)

         Dondoardo. Co vainst usche discharmô?

             Trafoldin. Ün at he fat da grand sudô.
Haviand Donalfons vus matzò,

655Et rivand seis sudos allas poarttas,
Ad ün da quels traunter las coasttas
L’allimbart he eau chiatschô
Taunt inavaunt, chia our darchiô
Traer aquel nun he pudieu,
660Ma al leder he stuieu,
Que m’vain la fritzchia be da dyr,
Cun aquella laschaer fügir.
La chiapplina per arabgia
He eau trat cun tauntta füergia
665Ad ün otter in il chiô,

Chia cun quella l’ he cuppô.
         Dondoardo. A tieu tschantschaer cert crair stues,
Scha viss am vessa eau nun vess.
               [F° 14 v°] Ün bum sudô tegnia (t)[s]ieu poast
670Et nun fügia usche inprescha.
             Trafoldin. Il sabi müda sieu parpöest,
Et il nar persevarescha.
         Dondoardo. Scha t’ (h)est secret et eir curtais,
Schi quaist fat nun faest pallais.
_______

644 ilg noas. 647 l’ moart] davendt. 650 matzer. 655 our da las. 661 M’ vain la stitza be. 662 aquell. 666 l fehlt. 667 fraper. 669 sia. 671 mügda.

[p. 581 modifica]
             Trafoldin. Pallasaer secretts, que ais da femna.
Vo signuria nun hegia tema:

Pü bod am vöelg laschaer matzaer,

Co l’minim puonch appalaisaer.
         Dondoardo. Dich da pleds num poass fidaer,
680La prova cun te stöelg eau pigliaer.
             Trafoldin. Co chia vus vullais pruem,
Provas üngiünas eau nun tem.
         Dondoardo. Horssü!
Eau gniaro sco sün nudaer,

685Tramis per te examinaer.
Et uschêa eau vsaro,

Co chia a mi sarost fidô.
             Trafoldin. Co ün boiar pudais gnir,
Taunt et taunt nun vöelg eau dir.
         Dondoardo. O gallantom, che faest acco?
Ch’ usche am paerast stramantô,

Pel vaira, chia in te fat he viss,
Ch’ ün grand dellit hegiast commiss,

Overo viss quel comattand.
             Trafoldin. Scha viss me vais vus stramantô,
Schi ais pelvaira que dvantô,
Siand per ün saschin s’ he tgnieu,
              [F° 15 r°] Et chia m’offendas, eau s’ he tmieu.
Da dellitts ünguotta se,
700Da gallanttom in buna fe.
         Dondoardo. Al Raig zuond infuriô,
Quaist noat siand matzô

Ais Danalfons, chi purtaiva
Il seng dla chrusch da Callustreva,
705Ho inpromiss, â chi pallainta
Al saschin, da daer tschinquaunta
Dublums et tiers ün bel chiavailg.

Chia tü confessast, ais mieu cussailg.
             Trafoldin. Scha tschient dublums am vullessas daer,
710Schi poassa d’ ünguotta informaer.
         Dondoardo. Scha cun las bunas nun po giüdaer,

______
678 puong d’quell. 679 nun. 680 Stöeglia fer. 681 praer. 682 alchiünas. 687 Sco. 692 in ta fatscha. 693 hest. 698 eau he. 702 Quaista. 704 Calatrava. 710 S’poassa üng. 711 paun.

[p. 582 modifica]
Schi cun las maellas t’stoelg pigliaer.
(Dondoardo l’piglia per la bratscha davous sü, a l chiürllaer, Trafoldin sbregia et disch:)
             Trafoldin. Laschem ir, chia confessaer
Et, que chia se, vöelg pallaisaer.
         Dondoardo. Chi l’ ho matzô?

             Trafoldin. Mieu patrum.
         Dondoardo. O patrum!

             Trafoldin. Pardunem, chia in preschun
M’ stimaiv’in mauns dalla radschum.
         Dondoardo. Horssü!
Sün te nun heia dam laschaer,

Ne da te m’poass fidaer.
Per nun daer da me suspet,

Subit giaro alla cuort sullet.
             Trafoldin. Itz et da me nun s’ dubitte:
             [F° 15 v°] S’inpromet cun maurin fe,
Laschand davent il minchiunaer,
Chia fideltaet s’vöelg salvaer.
     (Dondoardo vo alla cuort. (O)evra il thrun. Compaera Issabella vestida â nair. Dondoardo disch:)
         Dondoardo. Sire, tschert üna novella
730Nôscha ans maina Issabella.
                      Raig. Nun po fallaer aqui pel vair,
Siand c’ la vain tuot stida â nair.

(Riva Issabella, s bütta in snuoglias als peis dal Raig et disch:)

               Issabella. Als reaels peis ais qui büttaeda
Dal muond la pü grand sventüraeda,

735Per ruaer â sa maiastaed
D’ ella havair pietaed,
Et ruaer, chia vendichiaeda

Saia üna conturblaeda.

(Al Raig l’ ottza sü et disch:)

                      Raig. S’ alvaintta pür, ô Issabella,
740Chia (d’)[t] impromet da Raig, chia quella

Da si’ offaisa svendichiaeda

Saro et eir bod confidaeda.
______

712 ad sto. (a] per). 717 Pultrum. 723 num. 725 Itzen. 726 Chie eau sinpr. cun maun in. 727 davent] d’band. (evran.) 729 Sire tschert] Horsü tschert chia. 731 aque. 732 Siand la. 734 granda. 735 ruver sa. 737 schven. 740 Chia im. 742 consoleda.

[p. 583 modifica]
Sainza tmair am fe pallais,
Chi uschaea as heg’offais.
              Issabella. Sa maiastaed ho da savair,
Chia arssaira, ün po tard,

A ma chiesa gnitta
Ün, chi pichiet cun ün bastum.

Et, cun s’daer our per mieu paraint,
              [F° 16 r°] Fet, chia eau il laschet aint.
Ma subit aint al tradittur,

Schi scumanzet el dad’amur
A m retscherchiaer, et eau m’dusttet,
Et el me â vullair sfurzaer.
755Ma alls plaeds, chia eau bragit,
Meis bum bab am succurit:
A pigliaer davent da mi’ honur
La moart et la metter in sieu cour.
Per che, s’haviand l’saschin pallais,
760Schi pü nun ho el me offais,
Ma vers la poartta s’retirand,
Inua rivo, ho el pigliô
Üna pistolla et sagiattô
Sün meis bab et cun aquella

765Fat restaer oarfna Issabel[la].
                      Raig. O tiran, â sus-chiar mazzaer
Donalfonso, al cavalliaer!

Ma cuffoarttat, Issabella,
Chia da Raig at dum parolla,
770Chia quaist at eau tegniarro,
Sco chi’ a mieu fraer que füs dvantô.
Ecco, dallumgia inprometta
Lg Raig, atscho chia la vendetta
Saia sgiür’, a chi pallaisa:
775Milli s-chiüds, et chi preschaintta<ref>
Il saschin: duos giaedas taunt,
Chi l’saia sburssô in quaist instant.

Et, Issabella, â chiesa vo,
[F° 16 v°]               Chia da te me algurdaro.

____________

747 gnitte ün. 753 m’duster. 754 me am. 757 mieu. 764 et fehlt. 766 O Tigre. 769 ad. 771 que fehlt. 775 scüdts. et] à.

[p. 584 modifica]
              Issabella. D’la parolla dal Raig daeda
Veng davent bain conssullaeda.

(Issabella s’rettira, et Dondoardo disch vers il Raig:)

         Dondoardo. O sire, tschert eau m’indubit,
Chia conplit saia [dal] dellit

Cunt Othavo, siand d’Issabella
785Inamur[o] ais, et tiers âquella
A tramelg las sairras vo,

Da co am vessa he chiattô.
                     Raig. Staint â crair, chia Don Othavio
Ün hom hegia (ü)[u]vero schaschinô.

790Saro perro examinô.

Ma retires, Dondoardo.

(Vers il Maiordomo, Don Claudio:)
Fe ir per il Cunt Othavio.
(Il Raig s’retira. Don Claudiô disch:)


    [Don Claudio]. Veng dallumgia sainza dmura
Il cumand â drizzaer ourra.

(Apartte.)

795In persuna vöelg yr

Ad’avisaer mieu bum amich,
Co chia l’Raig aîs alterô,
Atscho ch’el reistta avisô,
Scha qualchiôss’el ais culpaunt,

800Alla paina gnir avaunt.

(Chiattant el il Cunt et s’brancland:)

Da Dieu s’giavüsch ün laed bumdi.
   [F° 17 r°] Cunt. Chia bain vegnias, mieu bum chiar amich.

(S’haviand slargiô, disch il Cunt:)

                     Cunt. Bum amich et mieu chiaer fraer,
Quel ais a qui voass affaer?
       Don Claudio. Cummandô il Raig m’havaiva,

________

781 bain] pü. 782 O sire] Horsü. 783 conplitz saia l’. 784 l’ Cunt. 785 l’ he inamuro et. 787 he] m’le. 788 stant. 789 ü] matzo, 799 culpaint. 800 pagnia d’gnir. 802 bum fehlt. 804 à qui ais.

[p. 585 modifica]
Chia clamaer eau vus faer daiva,

Ma siand vus infuriô
He il Raig vis alterô,
Schi nun he eau vullieu manchiaer
810Da gnir â vus ad avisaer,
O mieu fraer, scha culpaunt füsses,

Alla paina vus fügissas.
                     Cunt. Dad’ünguotta sum culpaunt,
Et vers il Raig sum inozaint.

815Ma grandamaing sum ôbliô,
Siand chia vus, comuantô,
Creiand, ch’eau saia in anguoscha,
In la quella as cognuoscha
Ils fidels et vairs amichs,
820Essas gnieu a m daer aviss,
Co ch’eau vess dam regullaer.
Giain pür via bain dallumgia,

A vair que chia l’Raig commanda.
       Don Claudio. Gnieu tiers vus sum sconsullô,
825Huossa tuorn eau allegrô.

(Rivand ells alla cuort, disch Don Claudio:)

       Don Claudio. Il Raig ad avisaer giaro,
Chia vus saias aqui rivô.
[F° 17 v°] (Doppo conparieu il raig, sch(ch)antô sül thrun, disch il Cunt, haviand fat reverentia:)
                     Cunt. Sa maiastaed voul cumandaer,
Schi stum eau qui, per inclaer.
                      Raig. Cunt, eau s di qui in secret,
Chia vus al bab d’Issabella

Arssaira tard hegiast matzô.

Hegias vullieu . . . Co ais dvanto?

(Apparte.)

                     Cunt. [S?]chia Donalfons ais matzô,
835Schi sum eau bain sfortünô.
______

807 vus] vis. 808 vis] et. 810 â vus ad] am vess as. 811 culpaint. 812 Alla] Chia la. 813 culpaint. 820 Heschas. 822 pürvia bain] chia vöelg ir. (et schanto in thrum). 828 Que sa. 829 Schi stum eau qui] Sum eau gnieu. Nach 830: Chia vus eschas in suspet. 832 hegias. 833 vulieu?

[p. 586 modifica]
Che saro d’mi’ Issabella!
Per dullur saro moart’ ella.

(Vers al Raig.)

Ma, ô sire, ün saschin

Nun sun eau, chia, alla fin,
840Cul Maiordom Claudio
Poass mussaer dad esser stô
La noat passaed’in chiesa mia,
Cun la gratta compagnia.
Pudess savair al tradittur,

845Chi m’ voul privaer da mi’ honur?
                      Raig. Dondoardo ais, chi ho dit,
Chia l’s’tegnia complit dal dellit,

Siand el vus ho viss antraer
In chiesa d’noat per stramagliaer
850Cun Issabella, et ch’ el so,

Chia d’ella saias inamurò.
       Don Claudio. Sa maiastaet nun detta fede
D’ün tael hom, chi[a] cun la spaeda

Vulles pruaer in aquaist’hura,

855Chia el limaintta per la gulla.

(Apparte.)

                     Cunt. Ach, Dondoardo, tü tradittur, [F° 18 r°]
Usche tscherchiast tü l’ honur

Mia da pigliaer et d’ Issabella.
Chia t’impromet, chia vaunt aquella
860Cun l’arma in maun at provaro,

Chia tü seis bab hest amatzô.

(Vers al Raig.)

                     Cunt. Sapchia pür sa maiastaet,
Chia [d] Dondoardo he grand suspet,

Chia al isstes sai’ al saschin,

865Da co s’vsaro tscheart alla fin.
                      Raig. Inuonder nascha que suspet?
                     Cunt. Sa maiastaet ho da savair:
Ch’el sai’ il saschin, quaist am fo crair.
Siand arsairra stuieu he
________

837 dull. 839 chia fehlt. 840 Majordont Don. 843 la] sa. 847 conplitz. 849 tram. 853 Ad. 854 L’ vulles. 855 lümainta. 859 Chia] Ma. 866 D’ inuonder. 868 saschin] tschelm. 869 l’he.

[p. 587 modifica]
870Inprastaer ma chiappa et mieu chiappe,

Suot la quella, sco ch’eau füss,
Al dellit hol tschert comiss.
Al quel scha fais examinaer,

Issabella s’dscharo claer.
                      Raig. Faro ceart ogni dilligentia.

(Al raig as rettira. L’Cunt as partta, clama Tristtant et disch:)

                     Cunt. Tristtand!

              Tristand. Signur, am parais fich conturblô.
Che, voul que dischgratzchi(ô)[a dir]?
                     Cunt. (Dir) da Dondoardo vo,
880Chiatta tü que schelm subit,

Di, cun l’arma ch’eau l’disfidt.
Scha da sudô el ho il cour,

Sco el ho da tradittur,
               [F° 18 v°] Ch’el vegnia, inua sto Issabella.
885Chia pruaer l’vöelg avaunt aquella,

Chia da tradittur el brama

Da d(r)esdrür ma buna fama.
               Tristand. Signor Cunt, chia el s’algoarda,
Chia l’dallet dalla vandetta düra poich,

890Et quel dalla misaericordia

Düra adüna.
                     Cunt. Ün’offaissa sü(r)[n] l’honur
Penetrescha mem’il cour.
               Tristant.               (A parte:)
Eau nun vöelg pü irittaer,
895Sieu cummand vöelg our drizzaer.

(Chiattand Tristant Dondoardo, disch el cun Dondoardo:)

Dal Cunt Othaviô

Veng tramiss â Dondoardô,
Per faer aviss, scha l’ho l’anim da sudô,
Sco da tradittur l’ais stô,

900Chia l’veng’. inu Dna Issabella
_______

Nach 875: Dalg fat per gnir in cognuschentscha. 878 ff.: Che voul disgrazchia dir / Da D. Doar. vain causso / Vo chiatta tü etc. 881 Dil. disficdt. 885 l’fehlt. 889 ff. . . . vandetta / Düra poick, et quell dalla / Missericordia düra adüna. 892 sün. 894 l’vöelg. 896 ff. . . . vegn tramis / . . . fer aviss.

[p. 588 modifica]
Chiesa, chia avaunt aquella

Cun l’ arma in maun vöelg praaer,

Chia da tradittur saia sieu trattaer.

(Dondoardo riand disch:)

          Dondoardo. Il Cunt Othavio cun ün disfict
905Voul cuvernir sieu grand dellit,

Ma vo, Tristant, et di ad ell,
Chia l’ spetta ün pô, chia sainza fall
Saro allo, a l mussaer

Me per ünguotta â disffidaer.
               Tristant. La raspoasta purtaro.

(Siand turnô Tristtand, disch al Cunt:)

                     Cunt. Il tradittur hest tü chiattô? [F° 19 r°]

               Tristand. Et dit, que m’ vais cumandô.
Sü sûra el ho dit,

Chia vus vöeglias cun ün difit
915Azzuppaer voass grand dellit.
Chia veng’a s dir, hol cumandô,
Chia spettas allo di(s)ch ün pô,
Chia gnir vöeglia(s)[l] a ss mussaer

Per ünguotta a l’disffidaer.

(Il Cunt s’ mett(r)a in viaedi et disch:)

                     Cunt. Giain al löe predestinô,
Ch’ün d’nus saia matzô.
Tristant. L’ irra l’ ho usche survô,

(A parte.)

Chia el vo sainza guargimaintta.
                     Cunt. Scha spaed’et ardimaint nun fô,
925Nun giüda nell’la guargimainta.

(Rivand el, inua Issabella sto, gnind Dondoardo, disch il Cunt verss Dondoardo:)

                     Cunt. T’ho ma fe comuantô,
Chia al Raig m’hest quarellô,
Et usche da tradittur
______

902 vœlgial. 904 ün fehlt. 912 ff. que cumando / M’havais sü süra l’ho dit / Chia zuper vöelgias voass delict. 916 m’ho l’. 917 Chia l’. 919 El per. a disf.

[p. 589 modifica]
Tscherchiast dam pigliaer l’honur?
         Dondoardo. Que ch’eau he dit, tuorn eau â dir,
Chia conplit s teng dal dellit

Per la causa, chia savais.

No, scha contradir vullais.

(Tiran las dêias, s(t)[d]aun stocades. Per esser Dondoardo dscheut, nun il po il Cunt ferir, [F° 19 v°] ma vain dad’el farieu â moart. Do per tiarra. Dondoardo fügia. Issabella vain ourra et, stimand al Cunt moart, disch ella:)

               Issabella. Ach, amur zuond sventürô!
935Mieu amant quel ho glivrô.

Ach, quaunt poich ho quel dürô noass’algretzchia et amur,
Et quaunt bod ho scomanzô la tristezza et dolur!
Ach, quaint crudel ais il destin,
A daer â noass’amur tael fin!
940Meis bum bab l’ho amazô.
Ach, mieu bain et tuot mieu cour
Et tuot mieu bain ho el pigliô!
Vus esses moart per mieu amur,
Et dess in vitta eau rastaer,
945Sainza compagniâ s’faer?
Na, ma al despech dalla fortüna
Et dal desting, chi me adüna
Cun tael anguoscha m’persequitta,

Vöelg aqui glivraer ma vitta.

(Dschand als davous plaeds, s’bütta ella zur la daeia dal Cunt aint et s’amatza. Subit moarta Issabella, s’lascha sentir al Capitani da jüstitia et disch:)

           Cappittani. Meis servittuors, che aise tsche?
Stine bain bod et que guarde!
       Ün servittur. La fortüna ans ho darchiô
Mnôs, inu chi füt matzô

L’ oatra saira al patrum
955D’quaista chiesa bum.
Bain, la presainta, bum amis,

Homicidi ais commiss.
________

931 conplitz 933 Na. (staun] daun. dscheut] tscheat. a moart faria. saia moart). 936 ff. holla düro / . . . amur / . . . scumanzo / . . . dolur. 938 Ach quaint] O cu. 940bab m’ ho l’. 941 steht nach 942. 942 bain m’ ho l’. 943 moart mieu. 946 dispech. (subit] scumbodt.) 953 inu] üna. 955bun barum. 956 Bain fehlt. preschainta.

[p. 590 modifica] [F° 20 r°] (Vsand al Capitaniô comparind Tristand, s’retirel per ün pô. Tristand, vsand als moartts, crida, et Laurra, gnind no tiers, dumanda:)

                 Laurra. Che cridast et plaundschast, mieu Tristand?

               Tristant. Eau crid et plaundsch ls noass,
960Quaist amants zuond sventürôs,

Da l’amur usche survôs.
Beos as tgniavan qui davaunt,
Et huossa gieschan in lur saung.
La jüstizchia vain atscho.

965Slargiat, Laur’, ün po da co.

(La tirand davent dals moarts, disch Tristant vers al Cappitani:)

               Tristant. Sior Cappitaniô da jüstitia,
— — — — — —

Chia quaist paer ais amatzô
In ün’hura malladetta.

Fe jüstizchia et vendetta!
            Cappitani. Granda perditta ais fatta
970Dad’ün paer da schimla slatta.

Da lur usche pochia soart
Am increscha in il cour,
Et da lur subitta moart.
975Siand huossa eau in granda dollur,
Quaist vittius nun vöelg manchiaer,
A mieu pudair, da svendichiaer.

Ma daffat chi ais l’auctur?
                Tristant. Dundoardo, al tradittur.

            Cappitani. Co ais dimaena que dvantô?
                Tristant. A tradimaint ho el matzô

             [F° 20 v°] Mieu patrum et, cun sas arts
Da s’faer dscheat, nun ais offais.

Vsand Issabella, desparaeda

985A si s’vessa s’ho matzaeda.
            Cappitani. Po pür essar chia quaist saschin
Nun vegnia foarza al tappin,
Maximamaing siand ch’el ho
_________

959 lg noass Mallam. 960 Quaists. 965Tschlargiat. (moarts, vers l’Cap. disch Trist). 966 Sigr Cap d’. Nach 966: Guarde ün po co la malitia / Dad ün tschelm quell ho causso. 975 Saint. 976 virtuus. 978 dalg fat. 982 et l’cun sias. 983 ais nun. 985 A que se svessa ho. 987 foarza] bodt eir.

[p. 591 modifica]
Na granda taglia sün sieu chiô?

(Laura tira la daeia our dal chüerp da Issabella, la muossa sangunaeda al pöevel et disch:)

                  Laurra. O fier, co est usche crudel,
A ferrir ün cour sche bel!

Che sum teis früts, ô oarva amur?
Di(s)ch disgratzchia et dollur.
O quaunt crudella ais la moart,
995A pigliaer glieud da quaistta soart!
Co sun eau sche disgratzchiaeda,
A rastaer usche privaeda
Da signura Issabella!
Nun pudiant, sco vulles, quella
1000Aint in la foassa compagniaer,

Ma suppliro con mieu cridaer.
                  Cappo. Lasche voass plaunt et nun cride,
Chia per ünguotta ais, la fe,

Cridaer, per que chia cun cridaer

1005Pü nun pudais recupperaer.
                   Laura. Grand surlefg ais dalla paina
Cridaer la causa, mieu signur.
                  Cappo. Ma l’ ais nardét et chiossa vauna,
              [F° 21 r°] Tscherchiaer matteria da dollur.
1010Sü, lasche ns ils moarts pigliaer
Et dadains in chiesa ls mnaer.

(Compæra Dondoardo cun Trafoldin.)

         Dondoardo. Vo dallumg et t’ stravestescha,
Et â la cuort vo bain inprescha

Et taidla que chi disch allo
1015D’la moart dal Cunt Othaviô.
Ma cun respoasta ve subit,

Da nun esser sgiür eau m’indubit.
             Trafoldin.              (A partte disch:)
La conscientia s’ pundscha fich.

(Vers Dondoardo.)

_________

     992 oarva fehlt. 998 Da mia. 1004 Cridaer fehlt. t] s. 1013 à Cuort. 1014 que s’disch. 1018 l’ puntscha.

[p. 592 modifica]
Lasche, chia subit eau giarro.
1020Vus intaunt ste retirô.

(Vain aviert il thrun dal Raig, Compaera il Cappo da jüstitia et disch vers il Raig:)

                    Cappi. A sa maiastaed veng â daer part,
Chia que schelm, que Dondoardo,

Ho ’l Cunt Othaviô in ün duael
A moart ferieu, per il quêl
1025S’ho Issabella desparaeda

Dallum se svess’amazzaeda.
                     Raig. Grandamaing eau rest suspais
Da que chia vus aqui m’ quintais.

Dallumgia daias vus guardaer,
1030Dondoarda capturaer.

Ma tem, ch’ el s’ hegia absantô,
              [F° 21 v°] Siand chia eau nul vetz acco.
Ma be da me sch’el ais fügieu,
Nun pol fügir lg vivaunt Dieu.
           Don Claud.                   (Apparte:)
1035Ais mieu amich farieu â moart?

O tü grand schelm Dondoardo!
Da me vöelg chia svendichiô

El saia u eau dad’ el matzô.

(Vo davent pe tscherchêr Dondoardo, Vain Trafoldin, s’ inbatta in al Duttur et disch â partte:)

             Trafoldin. Tschel tscho ais sgiür ün grand signur
1040Et qualche sabi grand Duttur.

Lo tiers el am vöeglia faer,

Da mieu giavüsch per m’ informaer.

(Disch el vers al Dottur:)

             Trafoldin. Buna saira, sior Dottur.
                 Duttur. Chia bain vegnieu mieu sigr.

             Trafoldin. Che s’ inpaera dalla moart
Dal Cunt Othavo et d’Issabella?
                 Duttur. Nun sum sto brich usche ardaint,

_________

1020 Ma vus. (vers il Raig fehlt.) 1021 As] Alla. 1022 das zweite que fehlt. 1025 Ho. 1028 chia fehlt. 1030 d’capt. 1033 be da l’ais. 1037 me fehlt. 1038 eau d’ te. 1040 grand] scoart. 1041 Lo vi. (Vers il D, disch ell.) 1043 Sigr. 1044 vengia (ía = ieu!). 1047 brich fehlt.

[p. 593 modifica]


Chia hegia pudieu cognuoscher quella.
Trafoldin. Dumand, che s' disch da ls amazôs.
Duttur. Eau teng, chia saian arüglôs.
Trafoldin. Che da nöef ho vo signuria.
Duttur. Ün pêr stimfs noufs he eau quia.
Trafoldin. (A parte:)
Sullet craiava d' essar nar,
Schi he chiattô ün da ma soart.
(Vers al Dottur:)
[F° 22 r°] Che soart vais vus d' professiun?
Duttur. Nu vetzast l' habit, tü cugliun!
(Trafoldin à parte:)
Trafoldin. Suot aquel vetz ün grand narrum.
Duttur. Sum doctur da medicina,
Retorica, gramatticina,
1060Filoshofia et phissicina.
Eau sum in l' art bain avanzô
Et otter tuot he bain stüdgio.
Trafoldin. Essas doctur da medicina,
Retorica, gramaticina,
1065Fillosophia et phissicina,
In Bergamô vais dutturo.
Duttur. Voust tü perdar al raspet
Ad' ün hom da taunta honur?
Trafoldin. Dscharo que zieva cun raspet,
1070Sabi honore, sior Dottur.
Duttur. Uschêa voust tü ün trattaer,
Chi in sabgientscha nun ho sieu paer.
Trafoldin. Grand signael dad' esser nar
Ais, as daer our dad' esser scoart.
Duttur. Nun saias tü sco üna bes-chia,
Ma quaist habit re[s]petescha.
Trafoldin. Craiand qualch giedas â faer honur
Et reverir qual grand Duttur,

1051 ho danöef vo. 1052 d' stinfs. 1054 Schi chiatta qui. 1057 grand fehlt. 1059 gramatica. 1060 phisica. 1061 fehlt 1062 otter] cler. 1066 s' vais. 1069 arraspet. 1070 Et salvo honore Sigr. 1074 d' esser. 1077 qualgiedas d' fer. 1078 quell.

Romanische Forschungen XVII. 2. 38 [p. 594 modifica]


Schi, suot ün habit venerand,
1080As reveresche ün grand furfant.
Duttur. Our davaunt meis oelgs am vo.
Chia bain bôt füssast crappô!
[F° 22 v°] (Trafoldin al fo ir al chiappe al inprovistta intuorn et disch:)
Stez pür â Dieu, sior Duttur,
L' mallam as giavüsch da tuot mieu cour.
Duttur. Al diavel giaia cun te!
Trafoldin. E(t)[l] nun po gnir davent cun me,
Siand ch' el resta co tiers te.
(Trafoldin s' infaundscha dad' yr davent, tuorna, s' metta â tiarra davous lg
Duttur, al do cun la pistolla som las arains. Al Duttur s' voalva dandet et do zur
aint per tiarra, et Trafoldin fügia. Vain saro al trun. Campaera Dondoardo cun
Tra[fol]din.)
Dondoardo. Eist sto â cuort? Chie s' disch allo?
Trafoldin. Al Cunt Othovio ais arturnô,
1090Ma restô el desperô
Per la moart dad' Issabella.
Chia matzaeda s' ho aquella,
Stimand per moart al tramortieu.
Sieu bel cour holla farieu.
1095Al quel sa maiastaed inclet,
Holla dallumgia do decret,
Chia vus vegnias capturô.
Et sü sura ho comandô,
Al inquirittur dalla radschum,
1100Ch' el vus vegnia â faer praschum.
Sü, bain bodt as fe davent,
Saia bum ô nosch al vent.
Dondoardo. He bel pissaer da sa maiastaed, [F° 23 r°]
Dalla radschun et sieu decret:
1105Nun faron me tscheart praschun,
Scha füssen be ün milliun,
Perche l' invissibel am faro,
Et fina l' ultim matzaro.
Pero,
1080furfant] buchiard. (s' infantscha. pistolla som] pritscha sün. fugia.)
1094 Lo ella. 1096 Ho. 1099 inquissitur. 1107 l' fehlt.

[p. 595 modifica]

1110Brich per fügir quaista canaglia,
Ma al spüert, chi me travaglia,
Tieu cussalg vöeglia sgundaer.
Ma l' viaedi vöelg müdaer,
Atsch(e)[o] d' üngiün nun saia sequieu,
1115Giaro inua nun sum cuntschieu.
L' viaedi d' Genua vöelg müdaer
Et quel da Frauntscha in pe pigliaer.
Trafoldin. Scha pür francês vullais dvantaer,
Vers Roma cussalg, s' inchiaminaer
1120Vuss vöeglias, chia lo infranzuso
Saros in cuort temp et eir müdô.
(Compaera Don Claudio et disch:)
Don Claudio. Tradittur, tü hest plaiô
A moart il Cunt Othaviô
Et causo, chia desperaeda
1125Issabella s' ho matzaeda.
Al quael â desperattiun
Del Cunt ho dô occasiun.
Ma saron els svendichiôs,
U eir eau da te matzô.
Dondoardo. Ve Maiordom, chia t' vöelg mussaer [F° 23 v°]
A vullair otters svendichiaer.
Infin in huossa il numero
D' nunauntta nouf he amatzo:
Il tschienteval sarost tü.
1135No, spettaer nun poass eau pü.
(Tiran las daeias. Don Claudio vain bod ferieu. Trafoldin disch:)
Trafoldin. Signur patrum, misericoardia!
Pü nul vöeglias mollestaer.
Dondoardo. Nun se, che saia misaericoardia,
Daffat our peis al stöelg dritzaer.
(Al tira(n) aunchia duos stocadas, l' bütta per tiarra moart et disch:)
Dondoardo. Giaescha, bes-chia malledetta,
1113 vöe. 1114 seguieu. 1117 Frantscha. 1118 pür chia. 1119 d' s'.
1130te vöe. 1135 Na. 1139 sto. (tira).
38*

[p. 596 modifica]


Chi vullaivast faer vandetta.
(Vers Trafoldin:)
Trafoldin, ve no, a m giüdaer
In tsche foass a l suttaraer.
Trafoldin. Meis mauns nun vöelg chiattschaer nil saung
1145D' ün dschantilhom, usche navaunt
Dad' üna schimla crudeltaet
Nun vöelg havair complicittaet.
Dondoardo. O tü tmuos et plain nardet,
Nomnast tü na crudeltaet
1150Ün at d üm bum et braef sudô?
Sullet luaint al büttaro.
(Struzchiand el il moart, disch Trafoldin:)
Trafoldin. Stine, chia vus gniss clappô, [F° 24 r°]
Dalla radschun saross squarrtô.
(Haviand Dondoardo büttô al moart in il foass, disch el:)
Dondoardo. Tscheart pü nun poass staer acco,
1155Perche al Spüert da Don Alfonso
Am travaglia di et noat.
Sü, ns appinain dad' yr daboat.
(Dschand als ultims plaeds, vulliand el jr, vain al Spüert da Don Alfonso,
pallit et plaio, in ün linzöel, Dondoardo stramainta et disch a parte:)
Dondoardo. Bun anim vaella qui da faer,
Per nun parair da stramantaer.
(Vers al Spüert:)
1160O Donalfonso, quaista saira
T' invid eau cun me â tschain[a].
(Nu respuondiand al Spüert, disch el:)
Gniarost, he eau da t spattaer?
(Al Spüert tschignia „schi schi“. Serran il pan et Trafoldin disch:)

1144 igl. 1152 scha vus. 1154 eau aco. (et vulliandt ls yr vain ariert lg pan

Et compera lg spiert. s' stramainta.) 1159 m' str. 1161 Te. 1162 he d' ad sp. [p. 597 modifica]

Trafoldin. Mo chie diavel vullais faer
Cun aquaist tridg mullinaer?
Dondoardo. A quaist Spüert per pladaschaer,
L' he invidô cun me â tschnaer.
Giain la tschaina ad appinaer.
Trafoldin. La tschaina quel' ais bod pinaeda.
Ma vulles, chia mi füss daeda
1170La mia pêia, per che ch' eau tem,
Chia arivo sai al desseng,
Chia l' sallari da mia fadia
[F° 24 v°] Il diavel poartta via.
Dondoardo. Guarda tü nun bandunaer,
1175Chia indret at vöelg paiaer.
(Vaun davent, evran il pan, mainan la tschaina paragiaeda sün üna maisa.
Our dad' our vain al Spüert cun rimur et as schainta spaer Dondoardo. Et Trafoldin tema, pero s' fo anim, vain no tiers et as metta â mangiaer. Glivro la
tschaina disch al Spüert:)
Spüert. Quaista saira, ô Dondoardo,
M' hest ividô â schnaer con te:
Damaun t' invida â tschnaer cun me;
Saron preschaints eir ad aquella
1180Al Maiordom et Issabella.
(Al Spüert as parta. Dondoarda al voul cumpagniaer cun la glüsch, et il
Spüert disch:)
Dittas ceremonias bsöeng nun fo
Al Spüert da quel, t' hêst amatzô.
(Trafoldin tenda â mangiêr et disch:)
Trafoldin. La manestra am paera buna.
(Turnand Dondoardo disch el:)
Dondoardo. Oibo, che spüzur et che odur!
Trafoldin. Quietescha t ün pô, per mieu amur,
Ch' eau nu s' lïmaing dich per la gulla:
S' di, chia que Spüert dalla muaglia
M' ho chatscho na tael anguoscha,
[F° 25 r°] Chia fat faer m' hol in las chiotschas.
Dondoardo. Oibo, ascrum et grand pultrum!
1175at] ad. (Vain. mainan fehlt. as schanta et Do spera.) 1178 t' invidt.
1181 Dittas] De tas. nun ho. 1182 schaschino. 1184 spitzur 1185 Quietes.
1186 limant tschert per. 1187 magliogla.

[p. 598 modifica]


Trafoldin. Piglie per böen, mieu sar patrum.
(Mettand Dondoardo al maun sün la maisa, disch el:)
Dondoardo. Piglia et poartta quaist davent.
Trafoldin. Que nun he ünguotta in sen.
Schante s giô, et fain noass quint.
1195 Perchè huossa in la fin
Da mieu sarvezzan arivaeda — — — — — —
Mia paeia, da co savais,
Chia inpromiss uschê am h' vais.
Dondoardo. A mi nun voust tü pü servir?
Trafoldin. In infiern nun vöelg eau ir.
Craias, chia l' Spüert per cortesia
S' hegia invidô â chiesa sia?
Che tschaina vullais, chia el as detta,
Siand preschaints sum tiers aquella
1205 Il Maiordom et Issabella,
Otter co ch' el as trametta
In infiern per regaal
Al diavel Luccifer.
Dondoardo. Che infiern et che diavel!
1210 Eist eir tü usche credaivel,
Chia tü craiast, ch' infiern saia,
Et, chi fo mael, in quel giaia?
L' infiern ais na chioss' inspiêda our,
Per faer tema alla glieud povra,
[F° 25 v] Et per nun daer als tmuoss pussaunza,
Eis inspiô la ressüstauntza.
(In dir als ultims, plaeds vain aviert al pan cun grandischma rimur. Dondoardo
… s' insnuescha, s' voalva et vezza ils Spüerts da Don Alfonso Maiordom et
Issabella davous el et disch:)
Dondoardo. Ne se, da chi veng eau stumplô,
Da vair, chê voul darchiô
Aquaist diavel cun me faer.
1220 O Trafoldin, num bandunaer!
(Pero vegnia stumplô inavaunt, disch:)

1193 il sen. 1195 ais la. Nach 1196: Sün laquella m' des gnir deda. 1207 regaler. 1210 cretaivel. 1213 oura. 1214 gliedt. 1215 pussaintza. 1217 Nun.

1218 Da yr avair. (et disch.) [p. 599 modifica]

O vus Spüerts, che giavüschais
Da me, chia a mi pôss nun laschais?
Nun l' ais aûnchia gia arivaeda
L' ura â la tschaina destinaeda.
Donalf. Traes giüdizi del vair Dieu
Hest glivro tü al cuors tieu.
(Dondoardo vo ün pô inavaunt, rivand dadains al pan, disch el:)
Dondoardo. Qui nun ais ottar co puolvr' et tschendra.
O che soart spaisa et che bravanda!
Usche veng eau qui regallô,
1230Chi cun al Raig he bgiar mangiô.
Donalfonso. Tuochia maun, ô Dondoardo!
(Dondoardo, per nun parair stramantô, spoardscha el vi il maun, ma s vulvand [F° 26 ro] el subit, per s' largiaer, disch el:)
Dondoardo. Da staer aqui, â que nun fatscha,
Chia bgiar pü fraid eist co la glatscha.
(Al Spuert del Majordom disch:)
Maiordom. In aquaist' hura svendichiôs
1235Saron tuots quels da te mazôs.
(Dschand al Spüert que, al piglia el per l' ottar maun, et disch Dondoardo:)
Dondoardo. Misaericordia Maiôrdom!
Maiordom. Misericordia in l' otter muond
Nun hest cuntschieu, et per aque
Nu vain l' üsaeda qui cun te.
(Dondoardo sentint que, s' volvand el vers Issabella dschant:)
Dondoardo. Conpaschiu[n], ô Issabella!
(Pigliand Issabella per als chiavels, disch:)
Issabella. Conpassiun nun po da quella,
Quella per ta caus' ais dasparaeda,
In aquaist hura gnir üsaeda.
(S' vulliand Dondoardo s' slargiaer dals Spüerts, et il tirand els inavaunt,
disch el:)
Dondoardo. Nun m' tgne pü qui, vus Spüerts infams,
1245Ma subito turnèr laschem.
1221 f. O vus spüert chie giavüschais / Chia a mi nun laschais pos. 1223
Nun ais gio aunchia. (vo püin.) 1228 bavr. 1229 regullo. 1230 bgier (spoardscha il.
s' vulliandt subit retrer). 1233 bgier. (ün oter.) 1236 Miserigorgia. (s' voalva.) (Lg
pigl.) Nach 1243: Hojome in agiüd et dem sucuors. 1244 Nun tgne.

[p. 600 modifica]


(Dschant als ultims plaeds, vo sü il föe suot el, et searran al pan. Trafoldin, vsand, chia sieu patrum ais davent [F° 26 v°] sainza sieu sallari, sbrêgia el aint traes
al pan:)
Trafoldin. O Sr Spüerts, per cortesia,
Laschem assiever al sallari mieu!
(Doppo ün pô sbrêgia Dondoardo:)
Dondoardo. Ach, smalledieu et sfortünô!
Aque he fat, qui he chiattô:
1250La vitta aeterna he eau sbüttô
Et lg infiern nun he sügniô.
O vus, chi aunch huossa vivais,
Da me exai[m]pel pigliaer pudais,
La ressüstaunza â nun sbüttaer,
1255Ne dal diavel s' laschaer surmnaer.
In l' ottar muond he mael vivieu,
Al vivaunt Dieu nun he tmieu,
Ma â sieu jüdici sun suottamiss
Et traes aquel dal paravis
1260Et da sa fatcha sum eau privô
Et in aeternum qui condamnô.
(Doppo ün po, taschand Dondoardo, disch Trafoldin:)
Trafoldin. Al diavel inandret nu ho procedieu,
A m alvêr vi il sallari mieu.
Ma scha l' ais qualchiün, chi in infiern vo,
1265Da quels chi essens huossa co,
[F° 27 r°] Giavüsch, ch' el vöeglia cun el pigliaer
Mieu bullattin, a s faer paiaer.
Stez â Dieu, chiaera braiaeda!
La comedgia ais gliavraeda.
Eau Guadench G. Röedel scrit
(sbregia aint.) 1249 he fat] dafat. 1261 qui] sun. condanno. (S perda la
vusch et Traf. disch 1263 purter via. 1265 eschas raspos aco. 1267 a] et. 1268 Et

  1. 7 Dna] dad.
  2. 10 sum. (melgs)
  3. 11 L’nun ais.
  4. 12 in la.
  5. 13 utschel schi bain.
  6. 14 anuntiais.
  7. 15 Itzen.
  8. 16 Per soartas scha.
  9. 19 spet.
  10. 20 gio.
  11. 24f. . . . noscha füs per me / Ma citò, tasche /
  12. 26 discortesia.
  13. 29 Haress] Chiattais.
  14. 30 t’im.
  15. 32 T’ poust] post.
  16. 34 fall] dubi. (sia fehlt.)
  17. 40 Ilg quell sia.
  18. 42 Considerandt dich.
  19. 43 chiürp la granda.
  20. 45 chie el saia.
  21. 46 cusglier.
  22. 48 exaimpels. tradidas.
  23. 49 tgnidas.
  24. 50 s’fehlt.
  25. 51 d’tael.
  26. 61 phraemo.
  27. 63 fehlt.
  28. 65 Que tuott ais.
  29. 67 pür tü.
  30. 70 Leaung. stermina.
  31. 71 Da ma. (dschandt).